Pjesa e Dytë
Anita Susuri: E Burgu i Prishtinës çfare ka qenë? Qelitë po më duket kanë qenë të vogla, ka pasë shumë njerëz.
Idriz Mehmeti: Burgu i Prishtinës osht’ ni, ni gjysëm-harku. Domethonë, te dera, te hyrja kha, hyrja kryesore osht’ fundi i Sekretariatit të Punëve të Brendshme, kështu ka qenë. Tani osht’ ni gjysmë-hark dhe lidhet prapë me Sekretariatin e Punëve të Brendshme. Bile ka qenë ni derë që kur na çojshin me na rreh edhe të rrahun kur na kthejshin, te kjo dera zakonisht te kjo ktu na shtishin direkt mrena. Të burgosur ka pasë plot, por tash në këtë kohë une gjithmonë po flas kom qenë vetëm, kom qenë në vetmi. Por i nija kur dilshin në shëtitore, i nijsha kur kulleshin, domethonë dëgjoja këto në burg.
Nuk kom dëgju shpesh të rrahura, sado që edhe ato i kom dëgju. Aty kryesisht gardianët po në sobë në Sekretariat të Punëve të Brendshme, aty bohej kasaphane me neve të burgosur politikë. Se burgu ka pasë edhe të burgosur edhe vrasës edhe hajdutë edhe kriminelë edhe ka pasë lloj lloj. Por me neve punohej kryesisht në Sekretariat të Punëve të Brendshme.
Anita Susuri: A osht’ ushtru dhunë me armë të ftohta?
Idriz Mehmeti: Jo, jo, me armë jo, por me dajak, dajak. Me pendreka, shpullë, boks. Sot e atë ditë njanin vesh e kom të prishtë që më ka ra tinza ni idiot, nuk e di as cili. Njani kha përpara t’u më bo pytje edhe përgjigjja jem nuk e ka kënaqë kta përmas me te dy shpullat përniherë, kta e ka rrokë ma keq veshin e shmajt. 17 gjilpana i kom marrë edhe kurrë ndreqë s’osht’, kurrë punë s’më ka bo. Tani ma mas 17 dite të burgut të Prishtinës më kanë çu në Mitrovicë. Atje marrjet në pytje kanë qenë ma të rralla, shumë ma të rralla.
Osht’ pak burgu, atje osht’ krejt rrumbullak burgu si ni shpuzore e cigareve, osht’ krejt rrumbullak. Nuk osht’ i ngjitur për Sekretariatin e Punëve të Brendshme. Më çojshin në kamë natën dy UDB-ashë me kllapa më çojshin në kamë edhe më kthejshin në kamë. Po tash osht’ edhe diçka tjetër interesant, problemi me familjen. Mu më kanë arrestu dikund mund të them, mund të ketë qenë fillimi i javës, e hane, e marte, s’e di sakt, kom harru për fat të keq.
Baba më ka punu siç e thashë në xehrore dhe kur vjen, udhtonte ni herë në javë. Shkojke të hanën, shkonte ose të dillen në mramje ose të dillen në mëngjes edhe kthehej ose të premten në mramje ose të shtunën herët. Punonte domethonë krejt javën edhe kthehej në vikend në shpi. Kur zbret prej trenit, se kena udhëtu me tren kryesisht zona jonë atje, vjen prej Klinës të Dukagjinit zbret në stacion masi e kalon Drenasin, osht’ Dobroshevc osht’ qujtë fshati tash quhet Driton. Zbret aty, zbret edhe ni burrë i Gradicës, Sefer e ka pasë emrin, mbiemrin s’du me ia përmend se osht’ lagje shumë e mirë. Zbret edhe Seferi dhe kanë pasë me ba ni pjesë të rrugës bashkë.
Sigurisht ma së paku ni orë, se jemi ngat fshatrat. Tash gjithë kohën ai i flet se si i kanë arrestu dy djem të ri, “Më doket ishin të katunit të juv”, i thotë babës tem, “i kanë arrestu ata, e kishin vjedhë ni lopë”, “Po qysh hupin djemtë, e kanë vjedhë ni lopë”, ky tash thotë, “E kishin vjedhë ni lopë. Po në anën tjetër po flitet valla e kishin dhunu ni çikë dikund edhe e kanë mbytë në mal dikund ju ka mbetë në dorë edhe e kanë mshefë”, edhe t’u më vizatu mu, po jo me ma përmend emrin. T’u më vizatu mu, “Dy djem, dy”, se ka qenë edhe ni bashkëfshatar i jemi që na kanë arrestu përniherë.
Gjithë kohën babës t’u më i folë ai qishtu për ni diçka të keqe edhe baba e nuhatë që po flet për mu po s’i bon za, bohet sikur s’pe din. Shkon n’shpi e pytë nanën, “Ku osht’ Idrizi?” Thotë, “Vallahi e kanë marrë milicia”. “Kur more?” “Para tri-katër dite”. “Ani?” “Kurgjo s’dina ma hiç, e kanë marrë milicia”. Pra, kur shkon baba në shpi e pytë nanën, “Ku osht’ Idrizi?” Thotë, “Valla e kanë marrë milicia edhe s’ka ma asni shenjë”. Baba si baba nuk shkon të hanën e ardhshme nuk shkon në punë, po fillon me kqyrë ku jom, kush e ka marrë, ish kanë milictë atëherë i kanë thanë Gllogovc, të Gllogovcit. Bile me emër të ni fshatit, Gradicë filani me plot tjerë, i tregojnë me emër që kanë qenë shumë.
Shkon në Drenas në stacion të policisë pytë edhe na kanë çu për Prishtinë, “S’dijmë na kurgjo”. Nuk i dhanë përgjegje kurrfare e presin keq. Shkon në Prishtinë, vjen në Prishtinë, “S’osht’ ktu, s’dijmë na, mund të jetë në Mitrovicë”. Kur shkon në Mitrovicë, “S’osht’ ktu”. Shkon në Skenderaj, atëherë Sërbicë i kanë thanë, “S’osht’ ktu”. Domethonë, qito qendra, shko atje, shko kha, s’e dijmë. Diku do shenja. Ai kha, “E kanë mytë ni çikë, jo e kanë vjedhë ni lopë”. Ai tjetri atje që fola ma herët edhe bohet kjo. Ata s’mujshin me na nxjerrë në vizita krejt për shkak të dhunës, mos me të pa familjartë.
Kom nejtë 17 ditë në Prishtinë, ma së pari katër në Mitrovicë, 17 në Prishtinë nuk e di mas sa dite nëse ma kom harru, s’kom mujtë m’i numëru ditë. Fillimisht fillova m’i bo do vija në muri me numëru sa ditë dojnë me më mbajtë, dikur hupi, u përzi edhe ajo. Ma s’disha as sa ditë janë bo, as çfarë dite osht’ e tjera e tjera. Dhe lodhet t’u bredhëritë poshtë e naltë, “S’osht’ e s’osht’”, e thotë, “A e ka mytë dikond, a çka u bo? Ni fmi me marrë shteti e s’osht kërkund, qysh kështu?”
E kemi pasë ni mik në Drenas që ka qenë në komunë, në qoftëse s’gabohem ka qenë sekretar i komunës edhe ai i shkon qatij mikut. I shkon, “Mik, bre”, thotë, “Hë?” Thotë, “Ma kanë marrë djalin edhe s’osht’ kërkund. S’osht’ ktu, s’osht’ atje, s’osht kërkund”, thotë, “unë kom qef veç me ditë ku osht’ tani tjerat kanë kohë”, ai meqenëse ka qenë i veshun me pushtet thotë, “S’di çka të thom, por po provoj”. Në Stacion të Policisë në Drenas zëvendës komandantin e kish pasë nifarë muhabeti me to, thotë, “Do ta provoj po s’po të premtoj, do ta provoj”.
Edhe e thërret në telefon, babës i thotë, “Prit ti qatu në koridor”. Kta futën mrena në zyre të atij mikut dhe… Islam Heta osht’ qujtë ky, po ia përmendi emrin se unë e vlerësoj që ma ka bo ni të mirë, shumë të mirë. Islami konsultohet me atë eprorin e policisë të Drenasit thotë kështu, kështu thotë, thotë, “Po e di, e di”, se ai i kish çu me më marrë, thotë, “E di rastin”. “Edhe?” “Për Zotën”, thotë, “unë e kom, e kom të ndalume unë me u marrë me këtë punë. Unë e kom çu ku e kanë kërku”, thotë, “po e di kush e ka kërku”, thotë, “veç”, thotë, “nëse s’më qet’ ai miku unë po ju besoj ty edhe atij”, thotë, “du me të tregu ku osht’ edhe për çka osht’ e ma tutje le t’shkon në Gjygj të Qarkut në Prishtinë le të kërkon leje me u taku me djalin, se kurrë s’kanë me i kallxu kta ku e ka deri te gjen vet”.
Kta, ai baba s’ka ditë, kta s’ia kanë kallxu rrugën, s’osht’ ktu, s’osht’ atje. Ai miku e thërret zëvendës komandantin e milicisë të Drenasit dhe ai thotë, “Qyre, mos m’qit’ djalin e ki, nuk ka mytë kërkond, nuk ka vjedhë lopë po është për politikë”. Thotë, “Çfarë politike more ai fëmi? Sa i ka bo 18 vjet”, thotë, “S’e di po di me të kallxu që qiky organ e ka marrë, janë t’u zhvillu hetime. Puntë mirë nuk i kanë, por ti shko në Gjykatë të Qarkut në Prishtinë”, thotë, “aty kërko. Te gjyqtartë e gjanë çelsin”, thotë, “merr leje prej gjyqtarit e munësh ta ofrojnë mundësinë me shku me vizitu djalin”.
Shkon baba në gjygj të Prishtinës, gjyqtar hetues Durak Jashari. Njeriu i cili veç niherë osht’ pa me mu, veç niherë osht’ pa me mu në pikë të natës kur më ka rrxu UDB-a, kur më kanë dhunu edhe kur kom nënshkru deklaratë. Ka ardhë me ma marrë deklaratën ai tash si gjyqtar hetues dhe u prezantu. E mblodha fuqinë edhe niherë, unë isha rreh niqind herë, thashë të rrehna edhe niherë. E mblodha fuqinë, thashë, “Po”, unë e mohova çdo gja, çdo gja e mohova. Tha, “Po, këtë e ke nënshkru ti”. Thashë, “Po valla vet, me qit’ dorën tem”, thashë, “se s’pata me çka e hjeki”, thashë, “unë e kom nënshkru”.
Aty ishin tre xhebraila, tre UDB-ashë, në prezencën e tre UDB-ashëve në pikë të natës don me ma marrë deklaratën me mjeshtri kishe pa dhunë, po ia mohova. Thashë, “Kurgjo s’di për këto gjëra për çka akuzohna”. Mbeti, më shikoi si gjyna, si qyqe. Ma qyqe ai, se unë i shkatërrum fizikisht. I tuboj letrat, shkoi. Kurrë ma sytë e mi me të s’janë pa. Muj për muj më vike ka ni letër, “Vazhdohet paraburgimi për shkak të dyshimeve për këta, për ata” nga Durak Jashari. Ai me mu ma kurrë s’osht’ pa, krejt punën e bonte UDB-ja. Nejse, kaloi kjo, por kur shkon këtu baba ia jep lejen. Tash saktë nuk e di mas sa jave ka ndodhë vizita e parë.
Vjen në vizitën e parë e kom pasë në burgun e Prishtinës në prezencë të tre UDB-ashëve edhe drejtorit të burgut. Ni monstrum ka qenë, ni njeri ma të keq nuk din Zoti me maru, njeri, nga pamja, nga shpirti, njeri ma të keq. Ka qenë drejtor i përjetshëm i burgut të Mitrovicës, quhet Sherafedin Ajeti. Ai ka qenë ni, ni kriminel, sytë i ka pasë të kriminelit, facën e kriminelit, shpirtin e kriminelit, trupin e kriminelit. Kur më kthejshin prej SUP-it, Sekretariatit të Punëve të Brendshme, kur më kthejshin në burg, ishte natë, i rrahur, i kputur, i lodhur. Ai, boll i vogël isha, po ai ma i vogël se unë. Vinte m’u avytke ngat veç që s’ma preke hunën me hunë, “Ti po reziston, ti po reziston. Unë të shkatërroj, unë jom shtet”. Njeri ma të keq Zoti s’din me maru, sinqerisht po thom, e thom me keqardhje po osht’ realitet.
Në prezencën e këtyre tre UDB-ashëve dhe të atij Sherës erdhi baba. Unë isha qashtu qysh isha. Tha, “Qysh je bre babë?” Thashë, “Mirë, mirë, mirë”. “Çka i ki puntë? Qysh po shkon? Çka ke bo ti që je ktu?” Thashë, “Kurgjo s’kom bo”. “Ani, pse je këtu?” “Unë s’e di”. Aty ishin tre xhebraila. Ata ia nisën meniherë me reagu, ia nisën meniherë me i thanë, “Bon kujdes, dije çka po i thu djalit. Ti do me kanë ma i keq se djali”, e kërcënojnë ata. Tha, “Kqyr çka po t’thom: çka ke bo dili Zot vet, çka s’ke bo ruju se e merr kond në qafë”.
Msusi jem Tafë Rukiqi edhe baba jem janë sebep që unë s’jom koritë e s’jom hi nër urë. Se për shkak të moshës të re e për shkak të dhunës së teprume mund të isha koritë. Kta dy sebep janë, kam fuqi me kqyrë në sy secilin me ata që jom konë në burg, me u shoqnu e me dalë me shëtitë natë e ditë me ta. Përndryshe, nashta edhe kisha mujtë me u bo faqja e zezë, mos me mujtë as me juve me u taku. As me u taku me njerëz të nershëm kurrë veç me faqezi si qata që e dijmë qysh kanë qenë. Nashta e teprova rreth kësaj, po kështu ka qenë realiteti. Domethonë, kjo ka qenë…
Anita Susuri: Domethonë, që keni pasë fillimisht disa mujtë e parë po më doket dhunë fizike…
Idriz Mehmeti: Po, po. Dhunën ma të tmerrshme 17 ditë në Prishtinë tani janë konë ma rrallë. Po, hetimet te na kanë zgjatë njëmbëdhjetë muj. Tek mas njëmbëdhjetë muajve na kanë nxjerrë para gjygjit. Ni ditë pa na qitë në gjygj më kanë kërëcnu për herë të fundit. Nuk më kanë rrahë, nuk du me ia ngjitë kërkujt, zero në këtë kuptim se mjaftojnë veç ato që kanë ndodhë, janë tepër veç ato që kanë ndodhë. Nuk më kanë rrahë, por më kanë kërcënu. Më kanë marrë prej burgut të Prishtinës se na prunën, na mbledhën prej tonave [burgje], Prizren e… unë jom konë në Mitrovicë. Mu më kanë pru prje Mitrovice këtu.
Ni ditë para se ma na nxjerrë në sallën e gjygjit më kanë marrë përsëri UDB-a. Aty u kanë dera që mujshin me të çu atje edhe më kanë kërcënu. Më kanë thanë, “Ti ki me u likfidu në qoftëse nesër nuk pranon çka ke bo”. Thashë, “Unë nesër ka me pranu çdo gja që e kom bo, gajle mos keni”. Edhe kur dola aty, kur m’erdh reni, se nejse ka zgjatë disa ditë, por kur më erdh reni me dhanë deklaratën i rash trup. Thashë, “Unë jom viktimë e atyne që kanë kurdisë këtë marifet, unë s’di kurgjo. Kta njerëz përveç këtij msusit tem kta tjertë s’i njoh”. “Qysh e njeh të akuzuarin Tafë Rukiqin?” Thashë, “Msusin Tafë Rukiqin e njoh kështu, msus”. Tha, “Ai këtu është i akuzum”. “Për mu ka qenë msus edhe sot osht’ msus.
E tani, “Po a e ke nënshkru deklaratë?” Më ka vetë edhe gjyqtari. Thashë, “Po, e kom nënshkru”. “Pse e ke nënshkru?” Thashë, “Me të pasë shti ty në dorë me të thanë a je Hitleri, kishe thanë Hitleri jom. Pra, le të mirret vesh kjo punë, unë nuk di kurgjo për kto çka flasin kta. Unë di për qato që janë të mijat”, ato i kisha pranu, “këto që kanë ndodhë në konviktin e shkollave të mesme i kam pranu si të mijat, se kanë qenë të mijat. Këto tjerat janë të kurdisura, nuk ka kurgjo të vërtetë nga ato që thuhen në aktakuzë nga ata që kanë kurdisë këtu”. Kështu ka qenë domethonë ajo.
Ma qitën njanin aty, te pavijoni ni budallë, pesë-gjashtë vjet ma i madh se unë, burrë i marum, “Kallxo”, thojke, “drejtë! Kallxo ti se unë s’di, ti kallxo, unë s’di, ti kallxo”. S’po ia përmendi emrin se s’ka nevojë, po ish dorëzu i shkreti. S’kom çka me thanë as për ata. Ka pasë ndonjëri që është dorëzu, nuk kanë qenë shumë, por kanë qenë. Nji ka qenë te grupi i parë, nji te grupi i dytë. Po mirë kemi kalu.
Anita Susuri: E qysh jeni dënu?
Idriz Mehmeti: E te grupi i parë, siç e thashë, baca Adem 15 vjet e te poshtë deri minimum ka qenë katër, janë dënu me nenin 117. Janë konë do pika, ato s’i maj mend se s’jam jurist. Te na ka qenë neni 118 me nantë vjet u dënu Adem Rukiqi, gjashtë Tafë Rukiqi, gjashtë Bektesh Rrudhani, tri e gjysë Zydi Bilalli ni doktor prej Gostivarit. Dukat njeri edhe dhomtë ia kanë thy, kurrë s’kanë mujtë me ia çelë gojën, tri e gjysë doktori. Dy e gjysë ni tjetër, ni tjetër, ni e gjysë Arif Rukiqi, katër vjet Bislim Bajraktari, dy vjet e gjysë Xhevdet Nasufi i Strugës, o Zot çfarë burri ka qenë ai, i mrekullueshëm. Kurrë gojën s’kanë mujtë me ia çelë, kurrë! E tjerë, e tjerë, Sedullah Zeqiri, nuk e di sa u dënu, tri më duket. Unë ni vit e gjysë, Ajet Rukiqi katër vjet edhe ni Adem Pavataj ka qenë i Deçanit, dy vjet e gjysë. Nasha e kom harru najnjo, ishalla, po besoj s’kom harru, dymbëdhetë kemi qenë.
Anita Susuri: E në atë grup a ju kanë marrë veç juve me këtë moshë të re edhe pa faj apo?
Idriz Mehmeti: Unë edhe Arif Rukiqi ka qenë, edhe ai madhor i moshës të re na thojshin. Domethonë, në aktakuzë e në letra, vazhdohet paraburgimi e ato vendimet që i merrte gjykata derisa na nxirrnin në senacën kryesore. Në çdo dokument shkrujke madhor i moshës të re për mu edhe për Arif Rukiqin, madhor i moshës të re. Na dy u dënum nga nji vjet e gjysë, të tjertë siç e thashë nga dy e gjysë deri në nantë, Adem Rukiqi. Edhe te Ademi e kom pa me sytë e mi, kamë e durë nuk e majshin në atë rrethin aty, kamë e durë nuk e majshin në atë rrethin kur kemi dalë me e deklaru pafajësinë. Në fjalën përfundimtare e kom ndi pa përkthyes, se shumë thojnë, “Jo, u konë i lirë”. Çka don le të jetë, unë e kom dëgju pa përkthyes, “Po të ishte Adem Rukiqi ky, kështu siç e quan aktakuza, do ta quja vetën krenar”. Kështu e kom ni atë njeri t’u thanë, kta e kom ni me vesh pa përkthyes.
Tani mas shpalljes së aktgjykimit, ma krejt burgun e kom majtë në Kosovë. I kom majtë shtatë muj në Prishtinë, e ma herët 13 në Mitrovicë, shtatë në Prishtinë, ma vonë tani i kom majtë edhe dy herë, nja dy i kom majtë tjerë në Prishtinë edhe dy në Mal të Zi, në Kotorr të Malit të Zi. Këto janë për tjera sene, me serbë jom acaru me serbë. Jom konë i vogël më hajshin në sy qishtu u ngatërrojsha kah pak. Dy herë m’ka ndodhë me u ngatërru me serbë, njo në Mitrovicë për të cilën i kom majtë dy muj burg edhe njo u ngatërrova në Ulqin edhe më çunë në Kotorr.
Anita Susuri: Si mosmarrëveshje diçka?
Idriz Mehmeti: Po, po. Tash po e flas veç për rastin e Ulqinit. E thirrke të birin, ai ish konë polic, unë s’e kom ditë. Unë isha ikë me u strehu, me punu naj ditë me lopatë. Isha ikë, dolëm me lujtë futboll me ni fushë, “Pse po luni këtu?” Na ka ni t’u folë shqip “Dođi da izbijemo” [Eja t’i rrahim], a din serbisht? [i drejtohet bashkëbisedueses]
Anita Susuri: Po.
Idriz Mehmeti: “Dođi da izbijemo ovi Kosovari” [Eja t’i rrahim këta kosovarët] nanën kështu e ashtu. U munum me ikë, u munum me, e nxunën njanin u duftë me u kthy me nimu me nxjerrë prej durve, dojshin me mbytë dru. S’e di as vet qysh u bo. Thojnë Zoti, fort nuk besoj, po thojnë Zoti ma dha të marën e i kom la kokë me kokë.
Anita Susuri: Kjo u konë para burgimit këtu…
Idriz Mehmeti: Kjo masanej, masanej. Se pata ikë, pata ikë me shku me u strehu. Kund nuk më kanë lanë vend t’u më njekë masanej, t’u munu me ma qitë kamën. Tani mas daljes nga burgu…
Anita Susuri: Veç po më intereson edhe qat’, kur keni dalë nga burgu, qysh u konë qajo ditë për shembull a ju kujtohet? A ju ka ardhë dikush me ju pritë?
Idriz Mehmeti: Baba nuk ka lanë kurrë vizitë, kurrë vizitë s’ka lanë pa ardhë. Veç kur kom qenë i dënum se ka edhe dënime tjera. Kom qenë i dënum, i kurdisin kurtha, kurdisin kurtha osht’ shumë interesant. Unë kom pasë kurdisje të kurthave, dy, gjatë atyne mujve në Mitrovicë sa kom nejtë edhe i kom pasë dy në burg të Prishtinës. E para atje në burg të Mitrovicës ni burrë i keq i dënum për hajni, pesë vjet burg se e kish vjedhë mishin e spitalit të pacientave, e ka keqpërdorë në mënyrat e veta. Me zbutë dënimin bojke pisllëqe.
Unë e marrë e shkruj ni letër, paramendo shkrujshim letra me kokrra të qibritit se s’ke pasë laps. Kush e pijke duhanin ato kokrrat i rujshim, i shtijshim prapë në shkrepz edhe me ni të dhezme ato të metke do të zi aty në letër. Ashtu shkrova ni letër njanit që ishte aty afër në burg të Mitrovicës. E kisha marrë vesh në cilën dhomë osht’ edhe më thotë ni tjetër, se në këtë rast ishim katër vetë në dhomë, s’isha në vetmi. Për me ma ndërpre, se për shkak të moshës nuk kanë mujtë mu me më majtë tetë muj e gjashtë muj e qysh i kanë majtë tanë tjertë në vetmi.
Megjithatë, më kanë majtë po dy muj në vetmi, nja tri-katër ditë a dhetë ditë a dy javë me shokë dhe tash ky i porosituni, herën e parë i ka marrë brush e kollodont i ka gjujt në tokë e i ka ra derës bam bam bam {onomotope}. Erdh gardiani, “Šta je?” [Çka u bë?], “Qiky”, tha, “ma ka gjujtë brushën”. Ata dy tjertë, a janë konë a fjet a shtritë nuk e kanë pa a e kom gju, a s’e kom gju. “Ma ka gju brushën edhe kalladantin në tokë”. Më rrahën më çkoçën t’u më rrah edhe ai monstrumi, ai drejtori, ai Shera, që e përmenda ma herët ky që më rrahën Imer Vllahija i thojshin, ni kali i llojit. Më kputi t’u më rreh për qef se me porosi edhe… se ma gjetën.
Në fakt kjo osht’ rasti i brushës dhe i kollodontit edhe dy muj në vetmi. Rasti tjetër, u munova me ia shkru njanit ni letër edhe e dekonspiron i njejti, hajni i mishit edhe ma gjetën letrën. Sado që u mundova me mshefë e me zhdukë, ma gjetën. E ka marrë ia ka çu drejtorit, qatij Sherës. Erdh ai, “Lexoje”, e lexojsha, shqip e shkrume, s’ki çka mshefë aty osht’ dokument, letër, e imja ishte. “Lexoje”, e lexova, e mora e lexova, “Jo, jo dëshifroma, dëshifroma çka ka ktu”. Thashë, “Kjo shqip osht’ e shkrume, lexo”. Unë e disha që ai s’ka mëshirë. “Unë ta lexoj a?” Thashë, “Ti”. “Komandir”, ai tak gaditun, “Samnicë!” Samnica osht’ vetmi. Edhe dy muj tjerë.
Domethonë, i kom majtë në Mitrovicë gjashtë muj i kom majtë në vetmi, me kurtha jo se ka pasë mundësi me ligj me më majtë. Po gjoja kom ra në kundërshtim me kta po kom pasë edhe vizita, i dënum me vizitë se kom bo gabime, për shembull. Edhe ktu në burg të Prishtinës diçka ngjajshëm. Bile, bile, me ni vizitë kur jom dënu ktu m’kanë nxanë me njanin prej shokve që jom i dënum bashkë, Bislim Bajraktari quhej, ka dekë prej pandemisë. Ka qenë djalë i mrekullueshëm. U murreëm vesh na dy të dënum për të njejtat gjëra. Nuk jemi njoftë kurrë përpara, po ai në atë anë unë në këtë anë. Dritarja e vogël qitu afër, unë në dritare ai në atë anë, po flasim.
Na kanë diktu, ka kallxu dikush edhe e di kush. Ka kallxu ni vrasës, ni kriminel që ka vra djem të axhallarëve, tre. I ka vra për pak sekonda, dojke me i pshtu pushkatimit tash, bile në bashkëpunim me UDB-në. Edhe na kanë ru na kanë nxanë. “Kush po folë?” Osht’ rregull mos me i qit’ shoktë në pozitë të keqe, me ra vet nëse, ose nëse u bo padrejtësi me hi në grevë, me hi tanë për nji se te të burgosurit politikë ka qenë kështu. Kta tjertë nuk ishin shumë të interesum po ka pasë edhe që janë bashku.
Tash na nxunën, “Kush po folë?” Thashë, “Unë”, u lajmërova vet. Serbë, dy gardianët serbë, “Çka i ke thanë?” “A po mërzitesh, a po të vjen kush në vizitë?” “Tjetër?” “Kurgjo, tjetër”. “Ja diçka i ke thanë”, “Kurgjo s’i kom thanë”. Edhe folsha të madhe që le të ninë edhe ai, se e disha që edhe ai qaty afër te dera vëzhgon. “E sheh”, tha, “ti qitash”. E mbyllën derën te na, shkun te ai. “Me kond ke folë?” “S’e di”, edhe ai të njejtat përgjigje, “Çka i ke thanë?” “A po të vjen kush? A po mërzitesh? Edhe sa ki me nejtë?” E tjera e tjera.
Shkun morën zinxhirë të thjeshtë, zinxhirë të thjeshtë, asi që e tërheqin kuajt karrocën. E bani si tetshe edhe ma lidhi me ni dry në mes, ni dry, 24 orë ndaq ha, ndaq pi, ndaq flej, ndaq shko në tualet, bo çka të dush. 24 orë me minut. Domethonë, për shkak të ktyne seneve. Tani na dënoi ndëshkim me vizitë. Ka pasë vizitë, s’ka ardhë baba. Ka ardhë te dera u kthy. Por, jo mos me më ardhë, çdo të parin edhe 15 unë kom pasë vizitë.
Anita Susuri: Niherë në mujtë keni pasë të drejtë a?
Idriz Mehmeti: Dy herë në mujtë. Me të parin edhe 15 ka qenë rregull. Edhe më ka ardhë herë baba me nanën, herë me dikond kush, kush ka shpreh gatishmëri. Pak kanë qenë ata që kanë shpreh gatishmëri, por ka pasë. Ka ardhë ni djalë i axhës të babës, hoxhë ka qenë, po edhe hoxhë modern nuk ka qenë idiot sikur kta tashit. Në fakt isha lodhë edhe i ri edhe isha hupë, nuk u doksha. Edhe ato grilat janë konë dy, dy parë osht’ problem m’u pa mirë. Po m’sheh, “Ha çka i ki puntë?” Unë, “Mirë”, kadale, “Ço krytë”, tha, “naltë, kurrfarë marre s’ke bo”. Pasha besën, ma ka mushë shpirtin energji. “Vjedhë s’ki, kërkond s’e ke mytë, ço kokën”, tha, “naltë”. Vet me veti Zoti të rujtë, se kom pasë…
Mas, tani, mas dalja nga burgu ka pasë [njerëz] që e kthejshin kokën kishe s’po të shoh. Besa besë ka pasë jom shoqnu ma herët, djem të ri, kom pasë marak futbollin, pata fillu me lujtë futboll po kom ra në burg edhe nuk i lashin baballarët, e axhallarët, “Jo, se ky…” ose ni rast tjetër, njani i afërt, s’du me ia përmend emrin, vllau i ktyne dy vllaznve që ishin Tafë Rukiqi edhe Ajet Rukiqi, se kta pesë kanë qenë Rukiqt, po Tafa dhe Ajeti vllazën.
Vllau i tyne në ni lokal në Drenas t’u pi aty ni kafe a nuk e di çka, ni bandit, ni idiot, bashkëfshatar i imi t’u bo hajgare me shokë atje, “Qy, qy, Idrizi i Smajlit po u marrke me politikë, e çka bon Bakalli tash?” Hallin Bakalli, ai atje. “Ku me ia sha nanën” thotë, “Bakalli, ty edhe Bakallit”, thotë, “po ti edhe Bakalli e keni çu se ai o djalë i ri, ai o djalë i mirë e Zoti ju vraftë”, tha, “se ju e keni çu atje e tash merruni me politikë ti e Bakalli”. E qe qishtu kemi pasë ksi raste. E tmerrshme por e vërtetë.
Pak kanë qenë ata që janë afru, por megjithatë ka pasë, ka pasë. Pa njerëz të mirë kurrë Zoti mos e lashtë këtë vend. Te rasti jem konkret, kur jom dalë prej burgut kom provu me vazhdu shkollën se s’e kisha kry vitin e katërt. Kom provu në Drenas, në Obiliq, në Prishtinë, në Skenderaj, në Mitrovicë, në asni shkollë nuk më kanë pranu. Ku shkojsha më ndiqke UDB-a. Në cilën shkollë kom cokatë, ata me mu.
Kom shku në Mitrovicë, ka qenë njani msus në Gradicë i kom qit’ çaj qindra herë se vijke me mixhën tem, ishte edhe mixha ka qenë msus. Vinte te na, i kom qit’ çaj. Kur hi aty le i panjohur, ai kish qenë UDB-ash. Unë shkova me u regjistru, “Më fal”, më tha, “s’po të njoh”. I kisha qitë çaj bre me durë të mija. Po u ndjeva i fymë, unë e disha që ky p’e din. Unë s’e disha kond e ka aty e ma vonë e kom marrë vesh. Më tha, “Më fal, s’po të njoh”. Sekretar në Shkollë Teknike në Zveçan ka qenë atëherë. Emrin s’du me ia përmend se osht’ dëshmor, osht’ vra në Bruksel, e kanë vra kta. Nejse, e tjera, e tjera.
