Muaji mars i vitit 1998 ishte muaj i protestave të shumta. Rrjeti joformal i grave organizoi tetë nga trembëdhjetë protestat paqësore të mbajtura në atë muaj, ato erdhën si reagim ndaj dhunës së ushtruar nga regjimi i Millosheviqit në Drenicë. Përmes protestave gratë i bënin thirrje bashkësisë ndërkombëtare të ndërhynin dhe t’i jepnin fund dhunës. Kjo seri e intervistave harton historinë e aktivizmit të grave në sferën publike dhe nxerr në pah format e rezistencës dhe pozicionimin politik të grave përgjatë 1998.

Intervistat janë bashkëprodhuar në partneritet me ForumZFD, Programi Univerzitar për Studime Gjinore dhe Hulumtim, dhe Iniciativës për Histori Gojore.

Edita Tahiri

 Ish-Zëvendës kryeministre dhe kryenegociatore

Nana ishte tërësisht e zënë, i bënte dy punë. Para punonte në një fabrikë të konfekcionit që punësimi i saj erdhi pasi që u burgos baba, dhe meqë baba nuk i tradhëtoi shokët e tij të gjithë ata që mbetën në liri pra u angazhuan që t’i gjenin punë nanës. Dhe, nana detyrimisht u bë rrobaqepëse, mori një kurs u bë rrobaqepëse. Kështu që, një pjesë punonte në punë, pra tetë orë, pastaj punonte në shtëpi. Kështu që, ajo ishte tërësisht e zënë me ekzistencën tonë. Por, ajo që nga nana vlerësoj lart është se ka qenë shumë e përkushtuar që ne të arsimohemi. Tepër, domethënë, kur ishte puna për mësim ajo fare nuk na pengonte për angazhimet familjare. […]

E mbaj në mend këndonte gjithmonë kangë të gourbetit (buzëqesh). Pra kjo është nana ime, po ashtu nana njihet si një prej grave shumë të fuqishme të Prizrenit, sepse…  nuk e di sa e keni parasysh, por në atë kohë regjimi serbo-jugosllav jo vetëm që i burgoste shqiptarët patriotë, por kishte tendenca që të abuzonin edhe me bashkëshortet. Kështu që, më kujtohet thoshte, ‘Gjithmonë kur po shkoj në burg i mbaj gërshontë në çantë’. Si rrobaqepëse ato i ka pasur mjete {bën sikur mban gërshërë në duar}. ‘I mbaj gërshontë në çantë, nëse ka ndonji tentim që t’i përdor’. Dhe kjo sjellje e saj pra shumë me karakter të fuqishëm, me moral të fuqishëm e ka bërë atë një ikonë në Prizren. Pra, sot kur flitet për gratë e fuqishme të Prizrenit, nana ime hyn në radhën e atyre.

Flora Brovina

 Poete

Motra ime ishte qaq e vogël kur kemi vizitu babën në Pejë. Burgu i Pejës ishte plotë me t’burgosun shqiptarë. Pse e di këtë? Si fëmijë, pra isha e vogël nuk shkojsha në shkollë. E di sepse para burgut mblidheshim krejt familjet që kishin me hy me i vizitu të burgosurit edhe me ndonjë torbë kështu n’dorë {bënë se mbanë torbë në dorë}.

[…] Po këto trishtime që i bartë fëmijëria do të na përcjellin tanë jetën, sepse fëmijëria len gjurmë. Për fat mua nuk më ka shëndrru në një njeri të urrejtjës, por m’pëlqen që nuk m’ka mundë harresa. I mbaj n’mend, për shkak se kurrë nuk i marr si personale, por kujtoj që i ndaj me gjithë ata njerëz që pritshin me i pa të vetët në burg. I ndaj me gjithë ata njerëz që kane qenë të, të leqitur, familje të dënuara politike të leqitura nga shoqëria dhe kur as kojshiu nuk ka ardhë më t’vizitu sepse ka pasë frikë.

Albertina Ajeti-Binaku

 Arkitekte

…nuk ka qenë tendenca me i jap konotacion politik. Ka qenë më tepër për me jap konotacion humanitar, sepse familjet me ditë t’tana, me javë t’tana ka qenë të rrethekuara. Nuk kanë pasë lëvizje t’lirë, domethonë me dalë më u furnizu me ushqim e me gjana tjera. Edhe kjo ka qenë. Domethonë, ne si nana, si femra, me bashkëndje me nanat në atë kohë në Drenicë, të cilat nuk kanë pasë ushqim për fëmijët e tyre. […] Edhe e di që kemi qenë si, domethonë ka qenë si kolonë edhe anash kanë qenë forcat policore. Deri sa kemi mrri në atë pikë, mandej nuk na kanë leju me shku ma tutje. [Gratë] Kanë kërku me negociu, mirëpo nuk kanë qenë të gatshëm. Ashtu në mënyrë, me fjali urdhërore na kanë thanë, ‘Duheni mu kthy, përndryshe nuk mujmë me rreziku, sepse mandej mundet me ju ndodh diçka, s’mujmë me ju mbrojtë…’