Mendoja që popullata civile duhet tërheqej nga fshati, respektivisht në radhë parë mendoj që të rinjët, të cilët do të mund të ishin cak i sulmit të forcave serbe, ata do duhej të largoheshin…Kam ardhur te popullata në atë luginë ku ishte e përqëndruar rreth 700 persona…Kam apeluar që të rinjët të vijnë me mua, të largohen; disa prej atyre që kanë qenë prezent, për fat të keq tani nuk janë në mesin e të gjallëve, thonë, ‘Po ne civil, ne jemi të paarmatosur, ne jemi me gra, me fëmijë, me gra shtatëzëna, me nuse, me foshnje, pse duhet të jemi ne cak i sulmit të forcave serbe, kur ne nuk paraqesim asnjë lloj rreziku për askë?’U kam kundërpërgjigj, ‘Për faktin që ju duhet ta kuptoni një fakt që serbët tradicionalisht kanë sulmuar popullatën civile, serbët tradicionalisht kanë sulmuar njerëzit e paarmatoshur dhe të pambrojtur, prandaj unë mendoj që është mirë largohemi.’..mbas nja dy tre javëve, dëgjuam lajmet e para…përmes një radiotranzitor… dhe thoshte se mbi 100 shqiptarë ishin vrarë në Krushë të Vogël.

Ka pas presion vazhdimisht sepse herë pas here kanë ardh për shembull në oborr të shkollës me pyt, ‘Me çfarë plan-programi mësoni? Kush është këtu drejtori?’. Ka qenë patriotizëm i formës vet, me thonë, “Nuk është këtu. Jemi në mësim”. Po shkollat që kanë qenë me nxënës veç shqiptarë e kanë pas pak ma lehtë se sa shkollat që kanë qenë në qytet dhe i kanë pas te dy komunitetet brenda të njejtit objekt. 

 

[…] Organizimin e mësimit kur u mbyllën shkollat filluan mësimdhënësit ta bëjnë nëpër shtëpi. Mësusit e klasëve të ulta i merrnin nxënësit në shtëpi të vet, po mësusët e klasëve të larta, gjashtë – nëntë edhe shkollat e mesme fillun organizimin nëpër shtëpitë-shkolla, që ishte shumë vështirë edhe kjo gjendje diku gjashtë-shtatë muj që ka zgjat.

Unë katër vjeçe kam qenë kur më ka vdekë nëna. Edhe kjo osht ni… unë e kam shkru ni libër ‘Rrënjët e familjes’ gjyshi im është kryepersonazh. Edhe une dyshoj që një aktiviste sërbe ajo ma ka myt nonën. Nona mu ka vra. Unë e mbaj mend ashtu veç gjakun {prekë barkun}, ni jastëk, se neve na largojshin prej dhomës. Babai im shkoi me kalë shpejt e shpejt në qytet e mori ni mjek. […] E dyshoj se është vra, i kanë qit bombë në oxhak, te shpia e zjermit, ku kanë gatu. […] Edhe kur paskan ardhë me na marrë grunin e misrin, qekjo sërbja, paska hy në kosh, grunin e kanë marr po tash edhe koshin edhe misrin. E mamaja ime e paska marrë sëpatën edhe te dera e koshit me sëpatëka thonë, ‘Une gjallë e ti me dalë gjallë prej këtuhit kurrë jo, se boll ma morrët millin e grunin e tash edhe misrin do me m’i lonë fëmijët pa bukë’. Ajo [serbja] frigohet shumë edhe i thotë babasë tim, ‘Largoje grunë prej këtuhit se po ta jap fjalën që asni kokërr misër s’ko me marr’. Edhe baba ja bon disi me shejë nonës, se baba mandej mu më ka tregu edhe i thotë ‘Largohu ajt shko te shpia se po qajnë fëmijët a po digjet buka’. Ajo po sa largohet, kjo del edhe ikën. Mirëpo ajo e ka ditë krejt terrenin e shtëpisë sonë. Edhe besoj që… se ‘50-tën nona mu ka vra. Ajo [serbja] e ka gjujt atë bombën, se aty ka qenë nona edhe q’ajo njerka. Ajo pak është plagosë, nona shumë edhe prej asaj ka vdekë.

Ajo brumosja jonë e sidomos mund t’kem qenë djalë që themi, djalë ma krye kcym kështu ma i avansun a qysh të dush thuje. […] Më lindi ideja që ta formojmë Shoqatën e Studentëve Shqiptarë në Beograd. 

 

Kjo nuk ishte thjeshtë ni shoqatë kulturore-letrare. Por ishte në mënyrë legale ni organizim ku na do të zhvillonim pastaj veprimtari ilegale tonën. Por që ta kemi mburojë këtë anën legale të organizimit, jo ilegale. Që më thoni e ke mendu mirë. Në fillim bisedova me shoktë ma besnik, ma të devotshëm që ishin këta. Dakord ishin. Më pranun që ta krijojmë. U bo mbledhja, ishte orë letrare. U ngrita dhe shpalosa konceptin dhe idenë edhe kërkesën për krijimin e shoqatës. U miratu nga të gjithë. 

 

Që të mos mbetej që jemi veç ni grup e bëm që të kaloj në ni fletë dhe të gjithë të nënshkruanin që janë dakord për krijimin e shoqatës. Përveç, edhe Setki Imami ka qenë aty, punonjës i vjetër në Beograd. S’di a ka qenë Anton Çetta s’më kujtohet mirë. Dançetoviqi, që ishte shef katedre, ai nuk e nënshkroi.

Atë periudhë ka qenë ma e vështirë me shku… edhe për shkak të natyrës të shfaqjes. Nuk është se e kemi dhanë në sallë të kulturës sepse ka qenë ni shfaqje që nifar’ mënyre ka qenë e papranueshme për regjimin e aso kohe. Mirëpo i kemi dhanë nëpër, kështu, salla, nëpër shkolla që improvizoheshin. Në sallë të edukatës fizike nëse kishte. Ishin salla pak ma masive nëse muj me thanë, ose ta zamë, kur ftoheshim nëpër fshatra, gjithandej nëpër Kosovë jo thjeshtë në Drenas. 

 

Ka ndodhë me shfaqë edhe nëpër ato rimorkio traktora që kishin vendosë, e kishin improvizu nëpër oborre shkolla për shfaqjet e tyre dhe që i shfrytëzonim na. Ose nëpër koridore shkollash aty ku ishin ma të gjata ku vendoseshin banka dhe mbi banka, si të thush, zhvillohej loja e neve aktorëve, kurse pjesa tjetër ishin vendosë ulëse ose karriga ose banka ose edhe në kamë. Fëmi, mësus, besa edhe fshatar shpesh herë që vishin shpijave rrotull me pa ni shfaqje shqip.

Në atë far’ platoje ka fillu Osmani [Dumoshi] nuk ka mujt e ka marrë tani fjalën Skender Kastrati. Atëherë kanë fillu me më sulmue policia, me zjarrfikës, me karrpaça. Bile ni shok tonit aq keq i kanë ra saqë veç shkonte sa andej sa këndej se i kishin pas ra në kokë. Tani e kanë marrë e kanë çu dikund me asi, se ai ma s’ka ditë ku osht’. E tash ka fillu m’u bo, t’thomi ma e ashpër, demonstrata. Kanë fillu t’thehen edhe vitrinat e dyqaneve. Domethonë ua kanë marrë zjarrfikësve atë t’ujit, se kanë dashtë me na shpërnda me ujë. Kanë mrri me ia marrë ato edhe kemi vazhdue deri te Fakulteti Filozoik tani andej. 

 

Kanë dalë Mark Krasniqi edhe disa të tjerë, kanë dashtë ta qetësojnë pak situatën. Kërkesat, kemi pasë kërkesë, ‘Hajdeni po bisedojmë’. […] Po atëherë ni prej figurave ka qenë kryetari i Komitetit të Prishtinës Rrahmon Bakalli. Siç duket ju ka thanë, ‘Hajde thirrni ata studentët po bisedojmë me ta çka po dojnë, tek po dojnë’. Ne s’kem dashtë me bisedue. E kemi ditë që ajo osht’ lojë, m’i qetësu ato.

 

Jemi kthye prap edhe tani aty shokët, shokët brohoritej se thoshin që disa i kanë arrestue. […] Dikur vonë do të thotë ka përfundue, kanë fillu arrestimet që n’mëngjes Osman Dumoshin e kanë arrestue. Të tjerët tani. Unë jom i arrestuni i fundit, unë tek me 25 dhetor, domethonë, gati ni muj mas demostratave jom arrestue…

I morëm dy revole unë edhe Afrim Loxha, prej Sabri Novosellës. Baca Metush decidivisht na ka thanë edhe mu edhe Afrimit, “Mos gjuni në ushtri e në polici se ju vrasin. Po runu prej anash mos t’ju vrasin”. Ai ka qenë ni prej vizionarëve ma të mdhaj që kom njoftë unë, Metush Krasniqi. 

 

[…] Tash këta u burgosën nantë vet. Unë i kisha shokë të gjithë. Po bisedoj çka me ba që me ba ni aksion, në dreq të mallkun. Thashë, t’ja gjuj Gjygjit të Qarkut ni bombë ni natë para se me dalë këta në gjykim. Në Hogosht e kom marrë ni bombë të cilën e kom ende sot, e kom thanë këta edhe në simpoziumin për 50 vjetorin e demostratave të ‘68-tes, në simpozium e kom thanë. 

 

Mirëpo Baca Metush decidivisht më tha kështu, ‘Jo’, tha, ‘se atëherë kanë m’u dënu dy fish ma tepër si terrorista’. Se unë pata përgadit krejt terenin mrapa gjygjit se qasajde kalojsha ditë e natë, i disha rrugicat kah me hy edhe isha në moshë 28 vjet, lujsha në Ligë të Dytë Qendrore të ish Jugosllavisë futboll, domethonë kisha kondicion. Ku me u strehu krejt i kisha llogaritë.