Pjesa e Dytë
Ares Shporta: Atëherë po vazhdojmë me Pragën.
Luljeta Çeku: Pragën {pohon me kokë}.
Ares Shporta: Edhe ma vonë ktheheni në Jugosllavi apo çka bohet mas Pragës?
Luljeta Çeku: Po, po. E tashti, në Pragë e kam pasë nji mundësi shumë të mirë që të ngeli në akademi, por prapë nuk mujta me vendos…
Ares Shporta: Cili vit?
Luljeta Çeku: 1980. Sepse unë paralel me teatrin që shkojsha me bo stazhin domethonë në teatër si e përmenda ma herët në Vinogradec, aty ku ka luajt i madhi Aleksandër Mojsiu, aktori me origjinë shqiptare, unë shkojsha edhe në Akademinë për Teatrin e Kukllave. Isha shumë e interesume që të bëj nji praktikë edhe aty, se kisha dëshirë meqë punojsha me fëmitë edhe Kosova atëherë fare s’ka pasë teatër të kukllave, që të bëj një lloj përvoje që me mujt me kriju nji teatër të kukllave në Prizren, por ajo nuk ndodhi. E para e punës m’u duk që nuk isha në moshë të madhe atëherë në Pragë kur isha, por prapë mu duk që edhe katër vite në akademi do të ishte shumë për mu.
Atëherë isha 28 vjeç, sa isha, po megjithatë e bëra atë stazh domethonë, u njoftova me llojet e kukllave, si quhen e si punohen, teknikën e tyne e tjera. Po kur erdha në Prizren prapë u ktheva në punë aty ku punojsha në Shtëpinë e Kulturës si aktore. Kërkojsha fonde prej Shtëpisë së Kulturës, nuk kishte e teatri i kukllave kushton, sepse ato duhet t’i porosisësh edhe atë përvojë ne në Kosovë nuk e kemi patur. Nuk kemi patur njerëz që kishin me i mbaru ato, çfarëdo lloji që janë, a janë marioneta, a janë lavajka apo janë lloj tjetër i kukllave të cilat nevojiten për teatër. Ajo dështoi, ai plan dështoi, që më vjen keq. Por, në ndërkohë në Prishtinë filloi teatri i kukllave, që më vjen mirë që kolegia ime Meli Qena arriti të, të punoj me atë punë. Domethënë, të, të krijohej teatri i kukullave në Kosovë dhe t’i përmbushi kërkesat e fëmijëve tanë.
Ngase, ai teatër levizë vjen edhe në Prizren edhe në Pejë e në vendet tjera. Pra ky ishte synimi im që në Pragë të bëj edhe diçka që kishte me qenë e nevojshme për Prizren. Dhe më interesonte shumë dhe pantomima, sepse Praga është shumë e njohur dhe shkojsha edhe në atë teatër që është nji, nji lloj i veçantë i teatrit, se Vlladisllav Fiallka është njëri prej pantomimikëve më të mëdhenj të botës, mbas Marsej Marso që është françez. Por për fat të keq, ai lloj i teatrit në Kosovë nuk u aplikua asnjëherë prej askujt për fat të keq dhe edhe nji teatër që duhet ta veçoj në, në Pragë është teatri “Laterna Magica” që është një lloj i tetrit të veçantë që loja me aktorë të gjallë në skenë përcillet edhe me imazhe në prapavijë {tregon mbrapa}, që do të thotë film ose vallëzime e tjera.
Edhe ky teatër ka qenë nji, nji eksperiencë për mu e veçantë që të shkojë dhe të shoh diçka që askush në botë nuk e ka, se vetëm çekët e kanë. Pra, përvoja ime në Pragë është e, e, e shkëlqyer, domethënë vetëm unë e kam pasë atë fat si aktore që të jem në nji qytet për nji kohë dhe të jem çdo mramje në kontakt me teatrin. Se aq shumë ka teatro, aq shumë ka projekte të bukura sa nuk do t’i harroj kurrë. Dhe një gja që është dokument dhe ndoshta ndonjë ditë mund t’ju ofroj edhe materialin që kam intervistë shumë të mirë për Akademinë e Filmit në Pragë që nji studente që ka mbaruar atë akademi, ka bërë një intervistë me mu për… që është në arkivin e tyne. Domethonë, prej nga vi, eksperienca ime, kush jam unë si shqiptare, domethënë asnjëherë s’kanë dëgju që është ndonji femër shqiptare regjisore, si punoj atje e tjera.
Edhe përvojën time në Pragë, mendimi im për teatrin atje, çka më ka pëlqy ma s’shumti, cilat projekte e tjera, e tjera. Nëse më pëlqente ndonji shfaqje shkojsha disa here me e pa për shembull, ashtu m’u dokke që të shkoj nga disa herë. Është nji shfaqje të cilën kam shku me pa katër herë “Kočičí hra” që është “Loja e macave” quhet, një shkrimtare që unë për herë të parë dëgjova Istvan Orkeni[1] të nji hungarezi, i cili ishte laureat në letërsi, unë kam kërkuar shumë edhe këtu ta gjej atë tekst në çfarëdo gjuhe që e njihsha domethënë serbo-kroatisht apo kroatisht, por nuk kam arrit ta gjej. Një shfaqje të mrekullueshme në “Tilovo Divatlo” që është një prej teatrove më prestigjoze të Pragës. Do të thotë shkoja të shihsha disa herë, ose “Vëllezërit Karamazov” të Dostojevskit, shkojsha e shihsha disa herë sepse ishin projekte të shkëlqyeshme.
Por, edhe nji diçka muj me thonë për Pragën në teatrin në “Zabradli” që është në qendër të Pragës, shumë afër me akademinë e teatrit, aty funksionon edhe ky Vlladisllav Fiallka domethonë ai pantomimiku. Aktorët e atij teatrit kanë qenë krahu i djathtë i, i Vacllav Havell[2], që unë ma vonë e kam kuptu jo atëherë, sepse ajo ka qenë krejt msheftë dhe më vjen mirë që kam qenë në afërsi me ata aktorë. Mandej kam pa disa intervista në gazetat e Jugosllavisë si “NIN” e disa gazeta tjera, s’e di nëse ju e keni të njohur cilat janë ato gazeta, të Beogradit ose të Zagrebit, ka qenë një aktor Bartoshka që është njëri prej aktorëve më të mirë atje të teatrit, që ka qenë shoku më i ngushtë i Havellit. Domethonë, po du me thon me këtë që artistët janë ata që i lëvizin gjanat, domethonë Havell ka qenë dramaturg, kurse krejt këta aktorët e teatrit avangard kanë qenë përkrahësit e tij të ndryshimeve në Pragë, se unë kam qenë në kohën e errët të komunizmit, të ‘80-tat.
Mund t’ju them se kur shkojsha prej këtu, prej Beogradit për shembull me aeroplan deri në Pragë, Beogradi ishte një metropol me shumë drita, kurse Praga ishte nji, nji qytet i mrekullushëm në terr. Unë s’mujsha me kuptu atë, pse çka po ndodh me atë shtet. Sepse kur shkojsha në teatër mbramje vonë, masi që u kryjke shfaqja edhe dilsha prej… plot, gjithmonë ishte plot se ata kanë shumë teatro të bukra, të mdhaja me shumë ulëse, me nji mijë e sa për shembull edhe koncertet paralel përcjellsha në “Dvorak Osnin” ose në “Smetanov”, domethanë koncertet e muzikës klasike, i ndëgjojsha hapat e mi në rrugë, u zhdukshin njerëzit, domethënë jetë nuk kishin ata. Ishin në revoltë, por megjithate çdo gjë funksiononte në art, ashtu në nivel {ngrit dorën lartë} të duhur.
Unë nuk mujsha me kuptu atë pse është ashtu. Kurse, knej {sikur ngren diçka me duar kah vetja} në Jugosllavi, siç thash në Beograd, gjithçka vizllonte prej reklamave, prej dritave. E kështu ishte ajo eksperienca ime si e kom pa une Pragën edhe pse Praga është një qytet shumë i bukur me nji arqitekturë të jashtëzakonshme. Është i vetmi qytet që i ka, i përfshin të gjitha stilet në arqitekturë, prej rokoko[3], barok[4], gotik[5] e tjera. Nuk mujsha me kuptu atë presionin që e kanë pasë intelektualët në atë kohë. E aty ku banojsha në konvikt, njoftojsha edhe njerëz vendas prej qyteteve tjera, shumë studentë të talentuar, por shumë pesimist për të ardhmen e tyre, e kjo osht’ ajo historia…
Ares Shporta: Qysh ndodhi kthimi prej Pragës në Prizren?
Luljeta Çeku: Nji profesor që thash ma herët, insistojke thojke, “Rri në akademi se unë po e shkruj referencën që ju nuk keni teatër të kukllave. Mundesh me nejt, do të ndihmoj që të regjistrohesh”. E nuk pranova i thash kështu, “Unë po punoj me amatorë në nji Shtëpi të Kulturës, e du këtë punë edhe nuk po më duket që mundem edhe katër vjet larg familjes”, ishte hera e parë që unë u largova aq shumë prej familjes, isha shumë e re. Edhe u ktheva përsëri në Shtëpinë e Kulturës edhe vazhdova punën, domethanë me projekte tjera por kriteret e mia u shtun nuk isha… më herët kisha më shumë guxim të marr përsipër {sikur ngreh diçka kah vetja} nji regji. Mas përvojes në Pragë kisha njëfarë skepse, se teatri kërkon shumë dhe mendojsha se çka mund të bëj diçka më mirë. Edhe dëshirojsha edhe të kthehem në aktrim, të luj më tepër se sa të bëj vetëm regji.
I binda këta të kolektivit dhe të Shtëpisë së Kulturës që të fillojmë bashkëpunimin edhe me kolegët e mi të tjerë regjisorë profesionistë, që të vijnë edhe ata, që të mos përsëriten ose ndoshta nuk do të mund të bëj çdo herë shfaqje shumë të mirë. Dhe angazhum edhe regjisorë të tjerë dhe çdo herë nëpër festivale kemi korr shumë sukses. Si nji prej tyne është “Sfinga e gjallë” me Sejfo Beto Krasniqin, tani i ndjerë, një regjisor jashtëzakonisht i talentuar i cili ka studiuar në Zagreb. Atëherë ka qenë absolvent dhe dëshironte që në Prizren, meqë ka qenë i Prizrenit dhe ka lindur në Prizren, dëshironte që në Prizren të boj, të realizoj shfaqjen e diplomës dhe e pat zgjedh “Sfingën e gjallë” të Rexhep Qosjes. Dhe na u mobilizum dhe ai kërkoi që të angazhohen edhe aktorët tjerë të cilët pas meje e kishin kryer aktrimin, por që nuk kishin gjetë punë në, në Teatrin Popullor dhe rrishin nëpër shtëpiat e tyre pa punë.
Si puna e Bislim Muqaj {numëron në gishta} në Korishë, i pa punë, aktor i kualifikuar me Shkollë të Lartë, këtë që e pata kryer unë para tij. Alush Sahitaj gjithashtu, Samedin Latifi gjithashtu në Piranë. Ishin këta aktorë profesionist me shkolla të kryera po jo të punësuar. Nuk kishte teatri kapacitet t’i punësoj gjithë këta që mbarojshin studimet e aktrimit. Kështu ka qenë ajo kohë, shumë e vështirë për aktorin. Dhe me premtime që dhanë meqë u shkatërru Teatri Profesionist siç përmenda më herët, për çashtje politike, përsëri u mundu që, u mundu Sejfo Beto Krasniqi që ta ringjalli përsëri atë temë. Në mënyrë që ai të punësohet si regjisor edhe këta aktorë të punësohen aty. Por prapë hasi në rezistencë nuk ishte e mundur.
[Këtu ndërprehet intervista]
Pra, teatri filloi me pasë nji, nji progres në Prizren me “Sfingën e gjallë”. Morëm pra pjesë në festivalin republikan në Kullë që u mbajke atëherë edhe në Trebinje që ishte festival federativ. Në atë festival vishin prej të gjitha republikave dhe krahinave që u qujshin atëherë, Vojvodinë dhe Kosovë dhe ishte konkurenca shumë e madhe. Por na fitum simpati shumë, shumë të madhe se ishte nji, nji shfaqje e mrekullushme shumë e fuqishme dhe atë vjet fitum të gjitha shpërblimet e mundshme të festivalit, pesë maska të arta. Domethënë, mund ta përfshi edhe veten që është maska e parë e artë, sepse e murëm për lojë kolektive si aktorë, për regji, për skenografi, për muzikë, për efekte, për të gjitha, domethënë çka ekzistonte në atë festival maskat e arta të gjitha i fitoi “Sfinga e gjallë”.
Pas atij viti përsëri na përsëritëm disa herë atë sukses edhe me “Ervehenë” në regji të Fetah Mehmetit që isha unë në rolin kryesor, fitova maskën e artë dhe kritikët u shprehën në superlativ për lojën time dhe për shfaqjen në përgjithësi. Pastaj pasoi shfaqje e Maksut Vezgishit, Maksit, “Proporcionet hyjnore” që ishte një shfaqje ndryshe prej krejt deri atëherë që patëm. Natyrisht, unë nuk isha pjesë e projektit po isha aty me ta. Isha përkrahëse shumë e madhe e Maksit, ngase gjithmonë e kam afru dhe ai edhe para se me fillu me regji bënte scenografinë e shfaqjeve të cilat i realizojshim aty. Por nji gja duhet të them, në Prizren unë kam pasë koncepte shumë ndryshe prej tjerëve ndoshta edhe kam qenë avangarde edhe për atë kohë. Më pengonte skena e Shtëpisë së Kulturës, më pengonte ajo sallë, ishte shumë e madhe ishte shumë klasike dhe kërkojsha hapësinë tjetër. Dhe më shkoi mendja te hamami[6] dhe e luta regjisorin Fetah Mehmeti, kolegun tim të ndjerë tani që të vij ta bëj regjinë e “Gofit” të Anton Pashkut edhe atë vetëm me femra, kjo ishte ideja ime.
Se na nuk e kishim problem, unë nuk e kisha fare problem angazhimin të femrave aktore në, në Prizren. Ishim të rrallë në Kosovë që kishim ndoshta më shumë femra në role se mashkuj edhe zakonisht i zgjedhsha pjesët ku femrat kishin rolet kryesore. Dhe u realizua ajo shfaqja për bukuri, por me një kusht që ajo të realizohet në hamam dhe unë shkova në këtë Entin për Mbrojtjen e Përmendoreve atëherë ashtu u qujke, te drejtori edhe ju luta se si mund ta marrim këtë hapsinën e tea… hamamit. Jo pjesën e parë, {spjegon me duar} ajo pjesa e dytë që është brenda {përshkruan me duar skenën} e ka si një skenë të vogël të ngritun, ajo është përdor si pllakë për që jonë la dikur, se ajo ka qenë banjo publike për çdo qytetar.
Dhe përgjigja ishte që ata nuk e kanë ate shumë nën kontroll, ajo është pronë e vakëfit[7], e kësi gjëra. Por u dakordun që mundemi me e realizu shfaqen aty dhe ishte gëzim i madh për gjithë ne se ishte nji eksperiencë, se unë i përgjigjesha të gjitha festivaleve në Jugosllavi atëherë. Shkojsha edhe në “Bitef” në Beograd që ishte festival internacional prej krejt botës që vishin shfaqjet. Shkojsha në Sarajevë në skenat eksperimentale dhe shihsha që shfaqet mund të jipen në çfarëdo hapsirë, jo vetëm aty. Po edhe në Dubrovnik më herët kom qenë. Edhe ajo hapsinë ishte e mrekullueshme, domethonë s’kishim nevojë as për skenografi, as për efekte ajo vetvetiu ishte atmosferën në vete, sidomos për atë shfaqje absurde çfarë është “Gofi” i Anton Pashkut.
Dhe ka qenë një realizim i jashtëzakonshëm, në publik i kemi pasur edhe do të huj se përpara në Shkollën e Lartë, Degën e Anglishtës vishin edhe këta lektorët anglezë. Po edhe nji çift prej Turqisë kishin qëllu, nuk di për ndonji arsye që kishin ardh si turistë dhe nuk mujshin me besu që ajo po ndodh në Prizren, një shfaqje e tillë. Po të njejtën kohë, shfaqja ka qenë ‘86-tën, veç fillun orët policore me ndodh në, në Kosovë dhe si është ajo hapësirë shumë e ngushtë, shumë e vogël dy policë me automatik {sikur mban armë me dy duar} rrishin dhe e kontrollojshin shfaqjen. Domethonë, krejt ajo kontribojke edhe më shumë bukurisë së shfaqjes, ai represion sepse edhe shfaqja fliste për nji diçka që është absurde. Se gjithmonë aty në tërë tekstin thuhet, “Të dalim jashtë, të dalim prej diçkafit” domethonë.
E kurrë s’e harroj atë, ato momente. Po ka qenë nji, nji shfaqje e mrekullushme. Por nuk u realizu se qëllimi im ishte që të kemi një skenë alternative, e që kishte me qenë atraktive për turizëm edhe për teatër për shfaqje më të vogla kamertale, sepse jo çdo herë mujshe me siguru publik për 424 karrika sa kishte atëherë Shtëpia e Kulturës, nuk është e mundur. Në një qytet të vogël, nuk mund të presim që të mbushet salla për çdo reprizë, osht’ e pamundur, ose duhet të jenë shfaqje ma të vogla, me një publik ma të vogël e cila gradualisht mësohet dhe mund të ndërtohet nji publik si duhet për teatër. Për me pasë nji publik për tërë vitin se hë për hë për një premierë nuk është, nuk është mirë.
Në këtë aspekt as sot nuk shoh këto ndryshime edhe pse sivjet meqë u angazhova pak për festimin e Lidhjes së Prizrenit u mundova që në Urën e Gurit ta bëj një performansë shumë të vogël, domethënë një shfaqje që është e mundur të zhvillohet edhe kudo në ndonji hapsirë në Prizren. Kudo, shfaqje të vogla, shfaqje atraktive se na kemi hapsira të shumta. Por të kthehemi në kohën edhe të ‘80-tat domethonë edhe pse njëfarë jete kulturore ka pasë në qytet, por jo që mund të kënaq shumë, po megjithatë ka pasë. Teatri i Shkupit “Teatri i Kombësive” atëherë u qujke ashtu që është edhe teatri shqiptar edhe turk, kanë qenë vizitorë të rregullt me shfaqje në Prizren, janë dhanë shfaqjet e tyne. Kanë ardhë edhe shfaqjet nga Beogradi, ka qenë edhe Luba Tadiq, aktor i madh i teatrit jugosllav, sërb me “Sufoklen” që ka qenë një shfaqje e mrekullushme e tij, nji monodramë perfekte.
Domethonë, herë pas here kemi pasë shfaqje edhe nga Teatri Kombëtar, qoftë drama shqiptare, qoftë drama sërbe. Edhe teatri Gjakovës, edhe teatrot lokale nëse kanë qenë amator prej Peje apo prej ndonji qyteti tjetër, e kështu me radhë. Përmbushjen e krejt kësaj zbrazëtie kulturore e ka përmbush kinemaja, në Prizren kanë qenë dy kinema, unë kam qenë vizitorja e rregullt. Kanë qenë edhe prindërit e mi, para meje dhe unë jam eduku në atë frymë, prindërit e mi kanë qenë të rregullt në kinema, ne të vegjël gjithmonë na kanë lënë dhe ata kanë asi… Domethonë, ky ka qenë argëtimi i qytetarëve në Prizren që të përcillen filmat, por filmat kanë qenë gjithmonë të përzgjedhun.
Repertoari ka qenë i shkëlqyer për atë kohë, domethënë krejt ato filmat që janë performu në Holivud kanë ardh edhe në Prizren në atë kohë edhe unë kam qenë e rregullt edhe në këtë sallën që është tani “Lumbardhi” edhe në atë qendrën tjetër tani që u bë “Evropa” apo si po quhet, atëherë “Kino Radnik” [Kino Punëtori] i thojshin. Kemi përcjellë filmin rregullisht edhe kinemaja ka pasur publik të jashtëzakonshëm që gjithmonë salla ka qenë plot, gjithmonë është dashtë na me ble biletën parakohe {zgjat dorën sikur jep diçka} jo me shku në shallter edhe aty për aty me hy, jo, gjithmonë kanë qenë të shitura ato. Ka pasë nji interesim shumë të madh.
Edhe jetën kulturore e kanë përmbush edhe këto shoqëritë kulturo-artisitke që kanë qenë në qytet të gjitha kombeve, kombësive si u qujshin atëherë, dhe unë paralel me teatrin kam qenë edhe anëtare e shoqërisë “Agimi” dhe koncertet e tyre kanë qenë herë pas here, jo shumë shpesh po kanë qenë mjaft të mira, të suksesshme dhe edhe përvoja në atë shoqëri për mu ka qenë një eksperiencë e madhe. Sepse nëse sot mund të udhëtohet gjithka edhe kanë mundësi njerëzit përpara ne në atë kohë, në atë moshë nuk kemi pasur shumë mundësi prej prindërve që të udhëtojmë shumë diku. E unë kam pasë fatin që si 15, 16 vjeçe të shkoj në Gjermani me shoqërinë “Agimi” për shembull. Ajo ka qenë një gja shumë e bukur, se qyteti i Prizrenit me qytetin e Bingenit kanë qenë të vëllezëruar sikur që vazhdon tradita dhe sot.
Domethënë, ata e kanë atë “Bingen Fest” se e kanë pasë bashkëpunimin me, me “Progresin” e Prizrenit, domethanë prodhusit e venës që është në Krushë, Krushën e Madhe edhe me Rahovecin. Kështu që, unë kam qenë dhe për herë të parë me aeroplan kam fluturu si 16 vjeçe, në atë kohë ka qenë diçka e rrallë dhe jo e zakonshme. Të njejtin udhëtim e kemi përsëritë edhe njëherë mas dy viteve dhe me shoqërinë “Agimi” kam qenë edhe në festivalin në Turqi, në Itali edhe në shumë vende të tjera të Jugosllavisë. Kemi qenë edhe pjesëmarrës të olimpiadës në Sarajevë, unë kom udhëheqë koncertin e shoqnisë. Kemi qenë të ftuar për olimpiadë, në vitin 1984. Dhe nëse sot flasim për aktivitetet amatore domethonë pa pagesë, në atë kohë ka qenë ma në nivel sepse aq sa kemi dhanë për nji shoqni, në mënyrë vullnetare, pa pagesë, pa kompenzim, po aq edhe kemi marr diçka prej asaj shoqnie se kemi udhëtuar shumë, dhe ato janë shpërblimet të cilat amatori i ka prej krejt këtyre festivaleve.
Qoftë te teatri nëse kthehem te teatri amator unë me asgjë s’kam mujt me i shpërbly, sepse BVI-ja e kulturës në atë kohë ose buxheti i komunës nuk ka qenë mundshëm atyne as një pije t’u ofroj gjatë provave. E ka qenë dëshira e tyne që të marrim pjesë në ndonjë festival, të udhëtojmë diku. Ajo ka qenë kënaqësi e posaçme për të gjithë, sepse ajo rini edhe prindërit e tyre nuk kishin mundësi, jo gjithë prindërit që ata fëmijë të shkojnë diku, të shohin një vend tjetër. Dhe ajo ka qenë ai satisfaksioni ose shpërblimi që e merrshin edhe natyrisht u shpërblejshin me diplomë, me diçka, me ndonjë mirënjohje për rolin që e kishin aty dhe ajo ishte kënaqësia e tyne.
Kështu pra, unë në Prizren kam vepru prej vitit 1972 deri në vitin 1992, kur filloi përjashtimi i punëtorëve shqiptarë nga puna. Domethënë, goditja ishte sidomos te intelektualët, dhe natyrisht që edhe unë isha njëra prej atyre e cila nuk e nënshkrova atë dokument pa vlerë të Republikës së Serbisë që unë e pranoj atë si shtet timin, ashtu ishte formulu ai, nji, nji fletushkë e vogël {përshkruan me duar fletushkën} e cila nuk kishte as nënshkrim as vulë, as kurgjë. Dhe unë thashë që, “Unë atë nuk e nënshkruj se nuk e njoh, nuk e di kush ma ka dërgu”. Por ajo pasoi me përjashtim natyrisht të nesërmen. Po edhe me kërcënime tjera paraprakisht si punëtore që nuk jam e dëgjueshme, nuk vi me kohë në prova, në punë e tjera gjana kot.
Domethënë, vetëm e kishin qëllim që të më largojnë prej aty. Jo vetëm unë, por edhe disa kolegë tjerë të cilët gjithashtu nuk nënshkrun atë, atë dokument. Pra, presionin ne gjithmonë e kemi pasë e sidomos pas demonstratave të ‘81-shit, nuk ka qenë lehtë për shqiptarët në përgjithësi për çfarëdo lamie që kemi vepru, gjithmonë të vështrum prej nji kandi tjetër. Gjithmonë me pengesa, por ne si shqiptarë kishim obligim moral edhe obligim tonë profesional që të japim ato çka është e mundur për neve, sepse ky ishte vendi jonë dhe ne dëshirojshim që të shkojmë ma tutje, por të harrojmë, ta lëmë njëfarë fërkeme gjeneratave edhe të punojmë në mënyrë sa më korekte, sa më, me sinqeritetin ma të madh. Edhe pse, shpesh nuk ishim të shpërblym aq sa meritojshim, domethënë as pagat nuk ishin ku me ditë se sa, po ashtu ishin ato kohëra.
Sigurisht edhe sot shoh shumë pengesa, sidomos në kulturë, nuk ka shumë përkrahje, po shoh nji entuziazëm edhe nji dëshirë të rinjve që më entuziazmojnë me përkushtimin dhe idetë që i kanë. Sidomos në Prizren po ndodh një mrekulli me vet faktin që ajo kinema shpëtoi prej një trysnie të madhe. Tash po përcjelli programe të ndryshme që po ndodhin në “Lumbardh”, përpos asaj të Dokufestit kur është festivali, që është një festival i mrekullushëm po edhe “Lumbardhi” domethënë po e kthen atë sharmin e vet edhe duhet të punohet në atë drejtim që të përzgjedhen filma shumë të mirë meritor. Në mënyrë që të kthehet ai publik, gradualisht të ndërtohet nji publik tjetër prej të rinjëve edhe të gjitha moshave natyrisht, që të funksionojë ky qytet pak më mirë, sepse Prizreni u bo nji qytet turistik shumë i pëlqyer prej vizitorëve që vijnë shumë.
Por duhet të bëhet diçka më tepër në aspektin kulturor, duhet të ndodhin gjana të bukra, se kemi ambiente të ndryshme ku mund të performohet edhe nji shfaqje edhe nji orkestër kamertal thuja, edhe ndonji solist edhe ndonji, edhe piktorët të jenë prezent nëpër rrugë, për shembull duke pikturuar. Diçka që tërheq më tepër edhe që kishte me u parapëlqy prej vizitorëve. Në këtë drejtim Dokufesti bëri një hap shumë të madh që është një gja shumë e bukur që ndodhi. Këtë festival e përcjelli prej fillimit të ekzistencës së saj edhe pse nuk jetoj gjithë kohën këtu. Por gjatë verës vij edhe e përcjelli këtë festival. Por nuk mjafton vetëm me nji zhanër. Domethonë, ky qytet duhet të funksionoj gjatë tërë vitit edhe duhet të mendohet që çdo muj apo brenda mujit disa herësh, të ndodhin gjëra të ndryshme, koncerte të ndryshme, përformanca të ndryshme.
[Këtu ndërprehet intervista]
Të hapur thuja internacional gjatë vitit, gjatë tanë vitit, me zhanre të ndryshme jo vetëm… po flas, po mendoj të jetë edhe teatër edhe, edhe performanca të zhanreve të ndryshme, edhe balet edhe pantomimë ose çkado diçka tjetër që mundet me, me, me ndodh.
Ares Shporta: Po du me ju falenderu për intervistën besoj që puna juaj vazhdon.
Luljeta Çeku: S’di (buzëqesh) {bashkon duart}
Ares Shporta: Përvoj shumë e mirë ke, edhe nji udhëtim nëpër kohë, nja 20 vjet goxha mirë në detaj na pasqyrove. Shkepe shumë ide.
Luljeta Çeku: Unë kisha edhe plot sende… {ngrit duart lart}
Ares Shporta: Deshtëm me vazhdu me ato kur u bo përjashtimi nga puna, po e përfundum njëfarë forme pjesën e kësaj intervistës.
Luljeta Çeku: Po.
[1] István György Örkény (1912-1979) ishte shkrimtar hungarez me bazë në Budapest, shfaqjet dhe romanet e të cilit shpesh shfaqnin situata groteske.
[2] Václav Havel (1936-2011) shkrimtar dhe disident politik, i cili shërbeu si Presidenti i fundit i Çekosllovakisë nga viti 1989 deri në shpërbërjen e Çekosllovakisë në vitin 1992, dhe më pas si Presidenti i parë i Republikës Çeke nga viti 1993 deri në vitin 2003. Si shkrimtar i letërsisë çeke, ai njihet për shfaqjet, esetë si dhe veprat tjera letrare.
[3] Stil i arkitekturës dhe i zbukurimit, që lulëzoi në Evropën Perëndimore në shekullin XVIII dhe që dallohej për larminë e stërholluar të formave e të vijave të çuditshme e të tepruara.
[4] Baroku është një stil shumë ornuar dhe shpesh ekstravagant i arkitekturës, muzikës, pikturës, skulpturës dhe arteve të tjera që lulëzoi në Evropë nga fillimi i shekullit XVII deri në mesin e shekullit XVIII. Ajo ndoqi stilin e Rilindjes dhe parapriu stilin Rokoko (në të kaluarën shpesh i referohemi si “Baroku i vonë”) dhe stilet Neoklasike.
[5] Arti gotik është një periudhë artistike e cila zgjati rreth katërqind vjet, se pari ka filluar të zhvillohet në Francën veriore, në gjysmën e dytë të shekullit XII, ndërsa në shekujt XIII, XIV dhe XV ka dominuar ne ndertimtarinë e Europës Qendrore. Fjala Gotike (arte gotica), rrjedh nga Xhorxhio Vasari, i cili mendonte se ky stil ka të bëjë me popujt barbarë, edhe pse me gotët ky stil nuk kishte asgjë të përbashkët.
[6] Banjë allaturka, banjë turke. Hamami i Gazi Mehmed Pashës në Prizren gjendet në qendër të qytetit pranë Xhamisë së Kukli-Mehmed Beut dhe Xhamisë së Emin Pashës. Është ndërtuar në vitin 1563-74, nga Gazi Mehmet Pasha, Sanxhakbej i Shkodrës më 1573-4.
[7] Vakëfi ose vakuf, është një institucion pronësor me nijet bamirës të patjetërsueshëm nën ligjin islam, që përgjithësisht përfshin dhurimin e një ndërtese, sipërfaqe toke apo asete të tjera për qëllime fetare apo bamirëse pa mëtuar që dhurimi i asetit të kthehet mbrapsht.
