Pjesa e Tretë
Aurela Kadriu: A ka qenë qiky që i thojnë tash pazari i mlum?
Zenun Çelaj: Tash, ku… jo atje jo, ajo është larg shumë. Kjo vjen krejt knej te Kuvendi i Kosovës. E din ku ka qenë posta e vjetër?
Aurela Kadriu: Po.
Zenun Çelaj: Që është bombardu e nuk është ma? Eh, domethanë në atë drejtim vinte, e aty te posta e vjetër si e kemi qujtë që është bombardue, aty fillonte mandej ni, që në atë kohë ka qenë korzo, aty nuk hynin veturat. Kanë qenë restaurante, disa restaurante, librari edhe në anë të majtë ka qenë stomatologu, ka qenë ni, e qujshim kopshti veror. Këto edhe ma vonë kanë qenë, shumë vonë kanë qenë këto që po iu thom une tash, që po i përmendi.
Aurela Kadriu: Çka ka qenë ky kopshti veror?
Zenun Çelaj: Si restaurant, po ka qenë ni me kopsht. Ka pasë restaurantin, verës sidomos, jo sidomos po verës kryesisht funksiononte, kishte edhe këngëtarë, këngëtare në të vërtetë, vishin prej Serbie se na s’kemi pasë atëherë, shqiptarët nuk knonin nëpër restaurante (qeshë).
Aurela Kadriu: Kur erdhët për me shku në shkollë, mandej ku keni banu qat’ vit?
Zenun Çelaj: E atëherë kom fillu, ma s’pari ka qenë ni han. E dini rruga “Bajram Kelmendi” ku është?
Aurela Kadriu: Po, po.
Zenun Çelaj: E m’doket aty në atë udhëkryqin…
Aurela Kadriu: Ku është xhamia aty?
Zenun Çelaj: Jo, ma naltë, shumë ma naltë, ma naltë, shumë afër shpisë ku e ka Bajram Kelmendi në qoftëse e din. Ajo rruga që e ndërpren këtë rrugë që në atë kohë kalonte Vellusha, gjithnjë nëpër këtë pjesë. Tash ajo rrugë e lidhë parkun e del kha te shkolla, te ish “Rilindja”, te Muzeu knej…
Aurela Kadriu: Te “Sami Frashëri”?
Zenun Çelaj: Po edhe te “Sami Frashëri“ po edhe kjo shkolla fillore përpara që osht’…
Aurela Kadriu: “Elena Gjika”?
Zenun Çelaj: “Elena Gjika”. Domethanë në atë udhëkryq ku ndahet kjo në kand ku shkon përpjetë në të djathtë ka qenë ni han. Aty kom flejt disa vjet vetëm në drrasa se derisa gjeta mundësi me u vendos dikund. Ishte lirë prandaj edhe…
Aurela Kadriu: Qysh e ka pasë emrin?
Zenun Çelaj: {Rrudhë krahët} s’e di, veç ne han i kemi thanë, nuk e di (qeshë). Tash është ndërtu, s’di çka ka aty, osht’ ndërtesë e re në atë kand aty. E mandej kom gjetë njo me të Shkollës Normale, dy, dikund kanë qenë të Milloshevës knej që iu kom harru edhe emrat. Fatkeqësisht janë shumë vjet (qeshë). A din ku është kisha serbe? Ku ka qenë naltë që shkohet për Gërmi?
Aurela Kadriu: Po.
Zenun Çelaj: Që është ni pompë e benzinës, aty te kjo kuarti kinez që i thojshim, ni furrë që është aty në kand, përmi kuartin kinez…
Aurela Kadriu: Po, po, po.
Zenun Çelaj: E tash, mas saj osht’ ni ndërtesë, vazhdon të jetë. Aty ka qenë ni dritare ma e madhe e i zoti i shpisë, ni prishtinali, nuk na lente me hi, as ata as mua, me hi nëpër derë se kishte familje po duhej me hi nëpër dritare aty me flejt (qeshë). Aty ishte e shtrume me kashtë e mbulune me ni plaf edhe kashta, edhe jastëktë ishin qasi me kashtë edhe qaty flinim. Dilnim mandej nëpër dritare, i ofrojshim dritaret qashtu. Ndërkohë më pranun në internat, mas, jo shumë gjatë, mas nja ni muji e diçka. U pranova në internat në saje të Hasan Mekulit. Ai ishte profesor në normale dhe autoriteti i tij ndikoi.
Aurela Kadriu: Çfarë lagje ka qenë qajo ku ju po flisni përballë kuatrit kinez?
Zenun Çelaj: Qe tash, kur shkon përpjetë, mas kuatrit kinez rruga kthen te shtëpia e pleqve djathas, e tash p’e din aty ku kthen djathtas, përballë është ajo, qikjo që të thashë furra, se di si e ka emrin, “Saranda” m’doket…
Aurela Kadriu: “Saranda”.
Zenun Çelaj: S’e di si quhet. E mas kësaj furre aty ka qenë kjo shtëpia, kjo ndërtesë. Edhe tash osht’. E vjetër osht’.
Aurela Kadriu: Po qysh ka qenë atëherë po thom se qato janë disa prej ndërtimeve të para në qytet.
Zenun Çelaj: Eh, shiko, se tash kjo, ky blloku i parë iu kanë thanë ktyne ndërtesave që janë, osht’ edhe ni çerdhe aty te kuatri kinez në të djathtë. Gjithnjë flas sikur po shkojmë përpjetë. Ka qenë blloku i parë… aty ishin më intelektualë, ka pasë mjaft serbë në atë kohë se ata i kanë marrë banesat në Prishtinë, të ndërtume prej shtetit. E lagjes nuk e di si i kanë thanë. Në të majtë kanë banu serbët, se e di, ma vonë si gazetar kom banu aty. Tash është, “Meridian”, a s’e di si quhet aty ni objekt me xham, i mbulum osht’. Edhe ai stacioni i autobusit ku pritet. Ajo rrugë ka qenë e ngushtë, gjithnjë deri në Gërmi naltë. Deri te Normalja ka qenë e shtrume me kalldrëm, gurë kështu edhe e ngushtë. Aty nuk do të mund të ndrroheshin dy automjete se s’ka pasë hapësirë deri te Normalja.
Aurela Kadriu: A ka ekzistu jeta… po mendoj, ju si të ardhun prej vendeve tjera, a keni dalë në çarshi?
Zenun Çelaj: E atëherë në internat, na kem pa… ka qenë si regjim ushtarak. Aty nuk t’lejohej me dalë kur don ti n’qytet. Ke pasë mundësi me listë me dalë niherë në javë. Niherë në javë, po. Lejonte niherë në javë. Të dielën, se të shtunën ishte ditë mësimi. Po mundej në mramje me lanë, eventualisht naj grup me shku me pa naj film të rrallë, me lista sajoheshin ose… e kështu në qytet me dalë t’jepte leje, pesë-gjashtë vetë, shtatë-tetë vetë me dalë në orë të caktume. Ma së largu deri në 10:00 mund të lejohej ma vonë s’kishe të drejtë.
Aurela Kadriu: A keni shku me pa filma?
Zenun Çelaj: Po, kom shku edhe në atë kohë… unë në Prizren për herë të parë kom mathë këpucë (qeshë). E këpuctë që… shokëve iu kom tregu e tash qeshin edhe bojnë mahi në këtë hesap. Kur dola me ble këpucë… se mora për herë të parë bursë, kisha marrë shumë pare se që m’duheshin për me pagu internatin në Prizren.
Dola në pazar, po shiteshin këso gjana, gjana të vjetra e i pash ni palë këpucë që m’u duken ma të rujtuna, ma të mira. E ai plaku që m’i shiste betohej se vetëm ni plak i ka mathë, kërkush tjetër. Për me tregu që janë të rujtuna, t’forta. E tash, kur erdha në Prishtinë, por jo atë vit, po në vit tjetër, për herë të parë atëherë shkum me ble të gatshme, ishin shumë të shtrenjta…
Aurela Kadriu: Të reja.
Zenun Çelaj: Të reja po se po, po në dyqan me i ble ishin shumë ma të shtrenjta se me i porosit me i ba të reja me këta saraçët, mjeshtrit privat. Ka qenë ni, Gojani, që e kanë vra me 12 qershor, e kanë vra serbët në shtëpi t’vet. Mas restaurant “Rugovës” e ka shpinë aty, është ajo shtëpia “Pjata” s’e di a p’e dini, ni restaurant, e pronari i asaj shtëpie. Ai kishte atë dyqanin e vet, Saraçit, e kom porositë. Ishin në modë këpucë shpic, e une kamën e gjanë si të arushës, si të majmunit.
I matha, menja jeme, me shitë mend. Prej Normales deri ktu në kam, kur hym në kinema ishim me shokë e shoqe, kush ishim, i hoqa se m’shtrëngojshin për vdekje. E kino “Rinia” i bjen qitu përballë, s’osht’ larg. I hoqa, po tash kur erdh koha me i mathë s’mujsha me i mathë. Edhe dimën ishte dikund, mund të ishte ose fundi i janarit ose shkurtit. Domethanë, me çorapë, dathë nëpër akull prej këtu deri në Normale (qeshë).
Aurela Kadriu: Çfarë filmi e kqyrshi a të kujtohet?
Zenun Çelaj: Jo, e kom harru. Me kauboj, këto i kqyrshim ma së shumti në atë kohë. S’e mbaj në mend cili osht’. Po kujtova që po më thu si film, se kur iu tregojsha fëmive t’mi kto ngjarje, dojsha me iu tregu që të mësojnë se jeta nuk është e lehtë. E ata aty, “Babë, film po na kallxon a?” (qeshë)
Aurela Kadriu: Shumë tregim interesant. Kisha pasë qef me fol për ambientin mrena në shkollë. Tash, ju Normalen e pasni përjetu në krejt format e saj…
Zenun Çelaj: Po, apsolutisht qashtu osht’.
Aurela Kadriu: E tash qysh ke në Prishtinë, Normalja?
Zenun Çelaj: Objekti i Normales, nuk e di a din ai, fillimisht ‘47-shin ‘48-shin dikund është ndërtue, sa kom dëgjue, edhe kom lexue. Për me bo ni qendër ku do t’i stërvisnin diverzantët që do t’i çonin në Shqipni, UDB-ja jugosllave në atë kohë. Po mandej, në ndërkohë, ka ndryshu politika nuk kishte nevojë ma as për diverzantë as për me dërgu atje fëmiun edhe çka do t’bajmë, p’e bajmë shkollë, Shkollë Normale.
Kështu që, ni pjesë e objektit, është objekti i madh qikjo që osht’ tash nuk ka shtojcë hiç, pos që është rregullu kjo pjesa ku është AUK-u. Ajo ka qenë pjesë, internat, kjo pjesë tjetra ka qenë shkolla, klastë. Edhe mrapa kjo që është në mes të tyne ka qenë menza e shkollës ku ushqeheshim, mrapa janë, s’e di a i ke pa, janë nja dy objekte t’vogla, ma të vogla aty rrinin edukatorët e internatit si zyre edhe drejtori i internatit.
E tash knena në internat ku ishim të vendosun na si nxanës, ato dhomat kanë qenë të mëdha. Tash nuk di s’kam hy masiqë u ba fakultet amerikan. Po atëherë, për shembull, në ni dhomë kem qenë edhe 30 vetë. Kreveta të telit të ushtrisë edhe nga dy kat ndodhte me qenë. Ato banjot kanë pasë ato çeshmet e veta për me pastru ftyrën e kështu. Kurse në bodrum krejt kanë qenë këta dushat ku laheshim na në mënyrë të organizume. Nxanësit e vitit… ma vonë kjo u ba, se në fillim laheshim në qit hamamin qitash që s’vyn, se kanë nisë me rikonstruktu e s’po rikonstruktohet.
Aurela Kadriu: Po a?
Zenun Çelaj: Po. Prej atje vishim rresht, ka 20-30 vetë laheshim, të pshtjellun, dimër e verë deri në Normale (qeshë).
Aurela Kadriu: Qysh ka qenë hamami? Se tepër interesant po më vjen. Kurrë s’e kom… hala s’e kom taku dikond që u la në hamam.
Zenun Çelaj: Po. Ishte… ka qenë ni pjesë si rrethore kështu, uji vinte prej ktyne çepave naltë. Ni pjesë ka qenë për femra, ni pjesë për mashkuj. Ai ta lshonte ujin, ti s’e kishe kontrollin me lshu ujin. Po ai bërtitke prej atje ku e kish atë kazanin, “Po e lshoj ujin tash, keni kujdes se niherë vjen ftohtë”. Edhe qishtu (qeshë). E mandej i adaptun se ishte përnime problem me… se na shumë ishim, 400-500 vetë e tash duhej ka 20-30 vetë, s’kishte mundësi ma shumë në hamam me u la. Atëherë i adaptun në bodrum atje, na i banën si dusha kështu.
Aurela Kadriu: Uau, shumë interesant. E klasa qysh ka qenë?
Zenun Çelaj: Klasët, kemi qenë shumica mashkuj. Në brezin tim kemi qenë pesë klasë, domethanë kur kom mrri une këtu në klasën e tretë Normale. Po kom ardhë dikun, thash kah marsi i ‘57-tshit. Kanë qenë njo gjashtë-shtatë vajza. Tash s’mund t’i numëroj po dikund rreth 35-36 vetë në ni klasë. Kanë pasë klasë që nuk kanë pasë hiç femna, asni. Po klasa ime që kom qenë, pesta një si i thojshim, ose e treta një, e katërta një, edhe e katërta dy, kem pasë ma shumë. Po ndoshta gjashtë-shtatë vajza tjera s’ka pasë.
Aurela Kadriu: A mendojshit ju sa keni qenë në Normale me vazhdu gazetari, a ndodhi spontanisht?
Zenun Çelaj: Jo, as andërr nuk kam pasë pa t’bahem gazetar. Krejt… andrra jeme ka qenë të bahem mësues edhe kur erdh, e mbaj në mend edhe kush ka ardhë, Musa Murtezai ka qenë ni zavendës kryeredaktor i “Rilindjes” në atë kohë. Ma vonë ka qenë kryeredaktor i televizionit të parë shqip kur u themelu. E ma vonë, shef i kabinetit të Fadil Hoxhës në Beograd.
Kishte ardhë në Normale, jo veç në Normale, por në të gjitha shkollat e mesme në Kosovë, ka bisedu me profesorët e gjuhës shqipe. Ata me tregu që ka ndonjë talent, ka dëshmu me hartime, kaq. Edhe mu ndër tjerë më kishin propozu ai profesori jem, ka qenë ni Demush Shala…
Aurela Kadriu: Veç po të ndërprej pak, ju filloni me punu në “Rilindje” para se me fillu me studiu gazetarinë?
Zenun Çelaj: Unë gazetarinë s’e kom studiu asniherë, unë kom studiu albanologji.
Aurela Kadriu: Aha, atë ditë që ma përmendët që keni studiu qata…
Zenun Çelaj: Po, po, para studimeve. Ende pa e kry Normalen kanë qenë edhe ni muj e diçka që duhej me hi në ato provimet, se kanë qenë disa provime të maturës që i qujshin në atë kohë. Tash më duket nuk ka aso provimesh…
Aurela Kadriu: Ka, ka.
Zenun Çelaj: Ka a? Eh e di se kjo është konë hjekë nihere. Dy a?
Aurela Kadriu: Po.
Zenun Çelaj: Jo, atëherë i kem pasë gjashtë a shtatë provime. Me shkrim, me gojë të gjitha para komisionit që nuk ish i shkollës. Duhej të vinte prej, atëherë s’ka pasë ministri, po i thojshin Sekretariati i Arsimit. Edhe, domethanë kishte ardhë e na thirrën ne. Ende ishin përgaditjet për provim të maturës, na thirrën në kurs. Atëherë kurs i qujshim këto trajnimet e famshme tash. Në “Rilindjen” që është, përballë muzeut, rruga i ndan, tash, mandej ka qenë gjykatë, tash është Ministria e Diasporës, në anën e djathtë…
Aurela Kadriu: Në të ‘60-shin a?
Zenun Çelaj: ‘60-shin. Aty mbajtëm atë kursin edhe masi u kry kursi na thanën, “Ju lajmërojmë kush është pranu, kush nuk është pranu”. Kishim provime me gojë e me shkrim mas atyne ligjeratave. Kur më erdh letra në Shkollë Normale, “Duhet me lutje të kërkosh që je pranue, por duhet lutje të shkrujsh”. Unë nuk mendojsha se jam për gazetar, se tepër shumë e idealizojsha profesionin.
Me Nehat Islamin, se di a p’e njeh? Ai ishte gjimnazist, po ai si gjimnazist edhe pse ma i ri se unë, [ishte] marrë me shkrime në shkollë fillore e mandej edhe në gjimnaz. E kishin rekrutu me i përgatit faqet e fëmijëve në “Rilindje”, qita të përditshmen. Kështu që ai aty ish ba si i shtëpisë edhe pse fëmijë edhe ai. Edhe thotë, “A din se je pranu?” Thashë, “Po veç s’du me shkru lutjen”. Thotë “Qysh jo more?” “S’du se s’jom për atë punë”.
Ai e kish bo lutjen në emën temin. Kështu që, unë as lutje s’kom shkru vet për me u bo gazetar. Edhe më erdh thirrja, “Je i pranum me u paraqit”. Edhe u ndryshova une, pranova. Por, po të thom kom detyrim se atëherë në ndërkohë mora bursë për me shku… në atë kohë kush merrte bursë në sekretariat, ministri te quj e arsimit, se nuk është qujtë kështu. Ajo të sistemon, të çonte ku don vet në punë, jo ku ke qef ti.
Edhe mu më kishin caktu në Brodosan te Dragashi atje me u bo mësus që e kryjsha shkollën. Asllan Fazlija, i ndjerë tash, ni burrë i jashtëzakonshëm, ai kryeredaktor i “Rilindjes”. Edhe më thërret, “Çuni”, çuni e kishin zakon, “çka ke obligime?” Thom, “Qishtu une duhet me shku m’ka ardhë thirrja”. Se më erdh thirrja me shku në shërbim. Tha, “Ti mos u paraqit, une e kryj këtë punë”. Edhe çka ka bo ai nuk e di, s’kom marrë ma thirrje.
Aurela Kadriu: Ju a kishit qef ma shumë me shku për mësus?
Zenun Çelaj: Tash mbeta. E kisha idealin mësus, po fillova me mendu për gazetari. Tash, natyrisht ma tërheqëse, në qytet, rroga ishte katër fish ma e madhe se e mësusit. Unë si gazetar fillestar e kom pasë rrogën katër fish ma të madhe se profesori që më kish propozue me ardhë gazetar. Kur më pyeti, ai Demush Shala, tha, “Zenun, sa e ke rrogën?” E unë e disha sa e ka ai. Thashë, “Valla po më vjen marre me të kallxu”. “Pse?” “S’du me të tregu”. Po i tregoj, ai u mahnitë. Ndërkohë, erdh edhe ai me punu aty (qeshë).
Aurela Kadriu: E qysh, si çka ia nisët? Si gazetar meniherë apo?
Zenun Çelaj: Si gazetar. Ka pasë “Rilindja” atë sistemin e punës t’vet të rekrutimit të gazetarëve. Ka qenë institucion. Flas kështu jo vetëm pse kom punu gjithë ato vjet aty, por me të vërtetë e tillë ka qenë “Rilindja”. Ma së pari të çojshin në pazar me i kqyrë… ishte lajmi, raporti, sa janë çmimet sot në tregun e Prishtinës? Qepa kaq, patatet kaq, qe qikaq. Mandej për fatkeqësitë. Këtu ndodhi kjo fatkeqësi, këtu ndodhi kjo, këtu ndodhi kjo, këtu ndodhi kjo. Mandej me i përcjellë gjyqet, në gjykim. Ishin raporte të thjeshta. Atëherë nuk iu është leju gazetarëve, as gazetës me bo komente, as gjykime të veta, por veç pasqyrim. Po duket se u tregova shumë shpejt i suksesshëm se punojsha shumë me kompenzu atë që unë nuk kisha mendu ndonjëherë për gazetari. Ngjarjet e përditshme i përcillja veç ndonjë që mu m’ka interesu e jo çdo gja tjetër.
E në gazetari është nifarë rregulli thotë, “Gazetari duhet të dijë gjithçka nga pak”. E mandej dikush e ka pasë plotësu, “Gazetari është një i padijshëm universal”. Domethanë, din gjithçka ka pak e asgja tamon (qeshë). Po.
Aurela Kadriu: E qysh kanë qenë qito vizitat e para në terren? Se ju hala keni qenë i ri në Prishtinë e iu ka ra me vizitu pazarin…
Zenun Çelaj: Unë s’e di sa të hyjnë në punë këto, por po i rrëfej kështu si për vetë vetën. Për dy vjet në atë kohë, gazetarit nuk i lejohej me dalë shumë as në terren, vetun sidomos jo se jo, fillestarit, e as me u nënshkrue bile me emër e mbiemer të plotë. Duhej vetëm emrin, eventualisht mbiemrin nëse është një temë që e ke shkru pak ma mirë e ma me peshë. Kurse në faqe të parë të gazetës, faqet e para, aty duhej me i bo katër-pesë vjet gazetar për me fillu me u afirmu që të lejohej. Kështu ka qenë. E në ato fillime, fillimisht shkonim me ndonjë gazetar ma me përvojë që t’sheh se si po punon ai edhe paralelisht me të, eventualisht të gjejsh ndonjë temë tjetër.
Aurela Kadriu: Po vazhdojmë qaty që keni dalë me gazetarë me ma shumë përvojë.
Zenun Çelaj: Po. Ka qenë ni Mustafë Rushiti, tash ai ka shku në Amerikë, ni… ai përcillte në atë kohë Kuvendin e Kosovës, këto organizatat si i qujshim na politiko-shoqërore. Domethanë, Lidhjen e Komunistëve, Lidhjen Socialiste. Këta zakonisht me përcjellë këta i caktojshin gazetarët ma me përvojë, ma të formum. E shpesh më ka ra me dalë me ta. Ni ditë, verë ishte, ndoshta ‘63-shi edhe hyjmë në kuvend, njerëzit kanë shku në pushim, e ky shumë dreq ka qenë, ky Mustafa. Edhe pse një, si i kemi qujtë atëherë shumë i visë, po shumë dreq ka qenë nga shpirti.
Aurela Kadriu: E çka i bjen shumë i visë m’fal?
Zenun Çelaj: I visë së partisë. E ka respektu linjën partiake shumë (qeshë). Edhe hyjmë nga ni zyre në zyrën tjetër, ai dinte kush ku ka qenë, i çilte zyret me gjetë ndonjë material dikund për me pasë çka me shkru se s’kish. Kanë qenë institucionet shumë të mbylluna, nuk të jepshin informacion, nuk mujshin, s’të jepshin materiale. Edhe… mirëpo unë nuk gjeta kurgjo, u ktheva në zyre. Redaktori, “A ke diçka me shkru?” “S’kom,” thashë, “po shkoj në bazen”. Ka qenë bazeni tu shku kah Llukari. Medresen e din ku është ajo, atje dikund përpjetë ka qenë thuja fundi i katunit, tash ka hy në mes ai vend ku ka qenë bazeni. I vetmi bazen në qytet ka qenë.
Edhe rrisha unë, shkova me u la shkurt e shqip, me u rrezitë. Aty ishte edhe ni, ka qenë Abdyl Bunjaku, ni gazetarë atëherë “Zani i Rinisë”, i vetmi që ishte me rrogë në “Zanin e Rinisë” po shumë ka qenë komik edhe bonte edhe karikatura për “Rilindjen”, Anza quhej rubrika. Edhe po m’thotë, “He Zenun, çka ke ardhë?” “Pse Esat, çka u ba?” Unë tash me hajgare, thashë, “Kom ardhë me kqyrë mos po mytet dikush me shkru naj lajm, se s’kom gjetë temë”.
Të dillën dilke ajo faqja në “Rilindje”, ai e ka vizatue bazentin, mu… mu, nejse karikaturë po. “He, Zenun çka ke ardhë?” “Kom ardhë me kqyrë mos po mytet dikush që t’boj ni lajm për gazetën”. (Qeshë)
Aurela Kadriu: A e keni këtë karikaturë, a jo?
Zenun Çelaj: Nuk e kom rujtë. Atëherë, po thom, s’kom ditë me rujtë as s’jom kujdesë po është ajo, do të gjindej, osht’ në gazetë dikund hala.
Aurela Kadriu: Në ‘61-ten a?
Zenun Çelaj: ‘63-shin mund të jetë edhe ‘62-shi nuk është çudi. Po, domethanë, janë këto vitet e fillimit.
Aurela Kadriu: Mandej a u profilizut ju si gazetar në ndonjë sektor të caktum? A qysh shkojke?
Zenun Çelaj: Po, kjo shkon, të thashë, ai sistemi që ka qenë ma përpara. Mandej më caktun me i përcjellë organizatat politiko-shoqërore në nivel të komunës. Edhe prapë kom përshtypjen se u tregova i suksesshëm, se njëmend punova shumë se nuk ia kisha besën vetit meqenëse s’e kisha mendu ma herët. Edhe mandej më caktun në ngjarje ma të mëdha. Më kujtohet niherë, ni prej atyne ngjarjeve që e kom pasë ma që e kujtojsh për ni kohë. Fadil Hoxha shkonte për… kam harru cila, 9 korriku m’duket ka qenë që merrej si ditë e kryengritjes së Kosovës. Kosovës nuk ia patën lanë naj ditë se Serbia e ka pasë 7 korrik, Mali i Zi 13 korrik… i kom harru tjerat tash. Shyqyr që i erdh koha mos me pasë nevojë me i mbajt në mend.
Edhe m’thonë me shku me përcjellë Fadil Hoxhën në Carralevë, se në Carralevë ka krisë thojshin pushka e parë, Fadil Hoxha i ka dalë përpara ni patrolle italiane, i ka vra ata dhe ka qenë përmendorja. Edhe shkova unë, m’thanë edhe me fotografu. Kom pasë ni fotoaparat shumë ma herët po shumë të thjeshtë, kurse redaksia ma dha nji i thojshin fleksaret. Ka qenë si kuti kështu {tregon me duar}, aty duhej me kqyrë naltë m’u pasqyrue për me u përqendru objekti që don me fotografu. Ni fotografi që është përsëritë me vite të tana e Fadil Hoxhës t’u fol para tubimit të njerëzve edhe përmendorës. Po du me thanë, atë raport, ka qenë raporti kryesor me të cilin unë mandej thojsha, krenohesha, se edhe aty u hap rruga, u hap përspektiva ma e mirë.
Aurela Kadriu: E qysh… ma vonë kisha dashtë me na bo nifarë portreti të bartjeve të zyrave të “Rilindjes” në qytet.
Zenun Çelaj: Para se me ardhë në “Rilindje”, para se me fillu punën…
Aurela Kadriu: Para se me ardhë te Pallati i Shtypit.
Zenun Çelaj: Po, jo këtu ku të thashë, këtu ku të thashë ka qenë…
Aurela Kadriu: Para se me ardhë në “Rilindje”.
Zenun Çelaj: Po. Ajo ka shëtitë, redaksia e “Rilindjes”, kur ka ardhë prej Prizrenit, se në Prizren ka fillu ma së pari, ‘45-shin, osht’ bartë në Prishtinë. Institucionet e krahinës e bashkë me të e kanë pru edhe “Rilindjen” edhe Radion e Prishtinës, në atë kohë. “Rilindja” fillimisht ishte vendosë… si ma kanë përshkru edhe si shkruhet në historinë e saj, tash është parking përballë kuvendit, në atë anën anej kah muzeu. Osht’ bo si parking i madh, janë rrënu aty shpijat, ti nuk i mban në… a i mban në mend këto që kanë qenë, këto dyqanet, ndërtesat, këto afër rrugës që tash është bo dy katëshe?
Aurela Kadriu: Po, ato anej po, qaty janë edhe sot.
Zenun Çelaj: Jo, ato janë thellë shumë po këto kanë qenë afër krejt. Kanë qenë objekte, fatkeqësisht janë rrënu se atëherë kanë pasë ni arkitekturë, tipike të kasabave [qytezave] të kohës së turkut, se na ato ma të vjetra s’i kemi kërkund. Ka qenë e vendosun aty, mandej ka kalu në këtë rrugën si të thashë që ka qenë korzo që e qujshim na, që të çonte diku te ajo posta e vjetër, e ky kopshi veror aty ka qenë. E ndërkohë, se tu u rritë nuk ka mjaftu nga dy tri zyre kështu e kanë qit në atë ndërtesë, ajo ish burg ka qenë dikur. Burg edhe gjatë kohës së Shqipnisë t’madhe si quhej, e aty u adaptun ato zyre. Ka qenë ni ndërtesë e vjetër, ajo për fat të mirë nuk ka ndryshu. Fasadën e ka ndryshu, është ma bukur kështu e kanë ly, po jo edhe arkitekturën nuk ka ndryshu. Mrena e kanë ndryshue…
Aurela Kadriu: A osht, m’fal që po iu ndërprejë, a osht’ qajo ndërtesa me xhama shumë?
Zenun Çelaj: Jo, s’ka xhama ajo hiç. Osht’ veç me dritare, kështu do dritare si…
Aurela Kadriu: Harkore?
Zenun Çelaj: Muzeun po e din knej që osht’…
Aurela Kadriu: Po, p’e di saktësisht ku po thuni po janë disa ndërtesa rend. Po më intereson, është njo aty me dritare të mdhaja.
Zenun Çelaj: Në fillim, ma e ultë. Po ajo vonë është ba, nuk i përket periudhës së hershme, osht’ pak para se me u shpërngul na prej “Rilindjes” me kalu në Pallat të Shtypit, aty ka qenë, rrotacion i thojshin asaj maqine ku nxirrej gazeta… kurse ajo është ma anej, osht’ me ni arkitekturë t’vjetër edhe do të ishte mrekullia me pas pasë forcë dikush mos me leju ndërtime tjera ku osht’ kjo, ky parkingu, po me bo farë parku, lulishte e m’u dukë objekti mrapa. Osht’ Enti i Statistikës, s’di çka osht’ aty.
Aurela Kadriu: Po, Enti i Statistikës është afër muzeut shumë, vetëm rruga i ndan.
Zenun Çelaj: Po, qikjo, vetëm rruga i ndan.
Aurela Kadriu: Kjo po m’duket diçka, nejse si agjension për mbrojtjen e trashëgimisë a diçka qashtu…
Zenun Çelaj: Ktu ku e kom pa shkrun Ministria e Diasporës, s’kom hy ma… ka qenë Gjykatë Komunale, ni kohë Gjykata për Kundërvajtje kanë qenë aty.
Aurela Kadriu: Po, po. E mandej kur ju fillutë me punu, a e mbani në mend a jeni bartë ma?
Zenun Çelaj: Jo, prej aty s’kemi lëvizë mandej, derisa kemi kalu në Pallatin e Shtypit.
Aurela Kadriu: A e mbani në mend? Se ju teksa keni qenë brenda në “Rilindje” me siguri është diskutu që po ndërtohet pallati?
Zenun Çelaj: Po, e dijshim na. Tash, ka edhe ni histori pallati. U nisë në disa vende, iu ka vu gurëthemeli e veç iu ka vu gurëthemeli e nuk është realizu. Ni prej tyne ka qenë… qitu osht’ kjo si quhet kjo? Ka qenë Klubi i Boksit, ky tuneli që osht’ mrapa saj i ka pasë kjo Flora Brovina do zyre ku…
Aurela Kadriu: Po, kjo shoqata “Nëna Terezë” që ka qenë, aty i thojnë Tophane lagjes.
Zenun Çelaj: Jo, Tophanja është ma thellë, kjo është ma naltë. S’di a po të kujtohet biblioteka që ka qenë, biblioteka “Hivzi Sylejmani” ma knej…
Aurela Kadriu: Ma afër rrugës
Zenun Çelaj: Jo hyn, ni oborr ka qenë ni objekt osht’ i vjetër edhe aty. Unë ka kohë s’kam qenë me të thanë të drejtën, qysh para lufte s’kam hy aty ma. E aty osht’ vu ma së pari gurëthemeli për “Rilindjen”. Fadil Hoxha e ka vu, po nuk osht’ ndërtue. Mandej e kanë vu ni gurëthemel dikun knej mas stadionit, jo po knej ma te lulishtja dikun qaty, prapë nuk osht’ ndërtue. Mandej kanë vu gurë themel ku osht’ tash “Grandi”, edhe gjithnji Fadil Hoxha.
Tash, ka ni histori interesante për këtë rast. Imer Shkreli, ni gazetar i “Rilindjes” ka qenë shkruante edhe humoreska edhe ai e bën njeriu me gurë në krah, humoreskën, edhe i përshkrun krejt këto, por pa e permend emrin e Fadil Hoxhës. Edhe ai bohet problem politik e përjashtun prej partie se ai u tallë me ta (qeshë). E tash, domethanë mas gjithë kësaj erdhi Ismail Bajra në krye të “Rilindjes”, ka vdekë edhe ai, edhe ai i hyni me shumë seriozitet po u ba projekti. U sigurunë edhe investimet edhe filloi objekti i Pallatit të Shtypit, ndoshta ‘70-tshi, ‘71-shi dikund. Ekziston kjo e dhanë, po tash s’po e kujtoj. Për katër-pesë vjet osht’ krye.
Shtypshkronja kaloi atje ma herët se kjo Pallati i Shtypit filloi ndërtimin ma vonë edhe pat’ probleme me ujëra nëntokësore, mandej rregullimi, interieri e këto. Kishte dilema, a me i nda… s’di a ke qenë në atë objekt ndonjëherë?
Aurela Kadriu: Po, po, kam qenë.
Zenun Çelaj: Nuk ka pasë askund pos ku janë liftat, se pjesa tjetër ka qenë krejt e hapun. Kështu që, e kemi ditë domethanë se po ndërtohet edhe ku do të jemi. Natyrisht i gëzoheshim asaj të gjithë se ishin kushtet prej ni dhome shumë të errët, ish burgut, që i kishte ato dhoma me të vërtetë edhe të vogla edhe të errëta. Tash kalojshim në ni objekt shumë modern, shumë të ndritshëm. Ka pasë atë air conditioner e vet mrena nuk kishe nevojë as me lëshu për ajrosje as kurgjo, të gjitha shkojshin me ato tubat nëpër, të shpërndam nëpër objekt.
Aurela Kadriu: Mandej bartja në objekt, a është ai momenti… a ka qenë edhe ma përpara sektorët e ndam? Demek gazetarët për kulturë…
Zenun Çelaj: Po, po, po. Vet organizimi i brendshëm… edhe tash ekzistojnë këto ndamje, janë gati ni ndamje klasike. Tash, pak ma ndryshe, po përpara ka qenë e ndame politika e brendshme, politika e jashtme, ekonomia, kultura, sporti, faqet argëtuese, faqet për fëmijë, faqet për komuna, faqja e kryeqytetit. Domethanë, këto kanë qenë të ndame si një njësi, po kështu ni ndamje ma, si me thanë, ma e trashë të quhej. Ka qenë politikë e jashtme, e brendshme, kulturë, sport.
Aurela Kadriu: A e mbani në mend ditën e inagurimit? A ka pasë ditë të inagurimit të objektit?
Zenun Çelaj: Nuk ka pasë.
Aurela Kadriu: A vetëm keni hy?
Zenun Çela: Vetëm kemi hy. Bile nuk kemi hy në objektin kullë, që e qujmë këtë pallatin, po kemi hi në këtë pjesën që osht’ përballë, ku kqyrë knej ku osht’ “21-shi”, osht’ “Zëri” tash gazeta e përditshme. Poshtë janë restaurantet, poshtë kanë qenë librari krejt ky kati përdhesë. Në katin mesëm kanë qenë zyre edhe kem pasë ambulancën e “Rilindjes” se ishte kolektiv i madh pat’ mrri dy-tre mijë vetë të punësum. Ndërkohë në pallat, ose në atë, erdhën edhe redaksi të tjera, jo shqiptare domethanë, “Jedinstvo”, “Tan” erdhen këto redaksitë e “Zërit”, “Zani i Rinisë”, nuk ka qenë deri vonë pjesë e “Rilindjes” po ka qenë shtëpi në vetvete. Me “Fjalën”, me, “Gazeta e Pionerit”, “Shkëndija”, “Bati”. Ndërkohë, ato u bonë pjesë të shtëpisë, shtëpisë “Rilindja”. U qujtë ndërmarrje gazetaro-botuese, në kuadër të saj, të “Rilindjes” ishin edhe këto. Ishte edhe Rrjeti Librar, ishte shtypëshkronja e redaksia e botimit të teksteve jo shkollore…