Remzije Dauti

Prishtinë | Date: 13 qershor, 2013 | Duration: 66 min.

Për mu ka qenë diçka e jashtëzakonshme se u duftëm njëherë m’u veshë ku ishin teshat ma të mira. Masanej shpija jonë ka qenë përtej urës së Ibrit, një rrugë pak ma e gjatë, derisa shkojsha në shkollë ka qenë shkolla bajagi larg. Tan rrugës t’u ecë besomëni goja m’dhimke t’u i përshëndetë njerëzit, thuse nuk e di qysh na kanë çmu njerëzit neve mësuesve. Që hera parë m’u çelë shkollat po mendoj me pas intelektuale, prej asaj dëshirës t’madhe s’ka pas njeri që s’u nalë rrugës me na thanë ‘Mirëmëngjes’, ‘Mirëmëngjes’. Kur shkojshim na, i thosha një shoqes sime, ‘Po më lodhet goja t’u i përshëndetë nganjëherë njerëzit!’ Sa njerëz na kanë çmu në atë kohë.

Dafina Beqiri (intervistuesja), Donjeta Berisha (Kamera)

Remzije Dauti u lind në Mitrovicë. Vjen nga një familje ulqinake dhe gjakovare. Tërë jetën e kaloi në Mitrovicë ku përfundoi Shkollën Normale ku edhe u takua me bashkëshortin Rasimin. Ishte ndër gratë e para mësuese. Kontributin e saj si aktiviste dhe mësuese e ka dhënë në Staritërg ku filloi të organizonte takime me gratë e rrethinës dhe t’i mësonte receta gatimi, të qepnin etj. Së bashku me vajzën Ditën i kanë dhuruar shkollës së re të Staritërg-ut kompjutera.  Ka tre vajza dhe jeton me të shoqin në mes të SHBA-ve dhe Kosovës.

Remzije Dauti

Dafina Beqiri: Zonja Remzije a keni mundësi me na tregu diҫka rreth fëmijërisë tuaj?

Remzije Dauti: Po si jo, unë kam lindë në Mitrovicë, familja e prindërve të mi ka qenë shumë e madhe. Babgjyshi im ulqinak ka qenë, prej Ulqinit është transferu për Gjakovë si beqar, edhe në Gjakovë është martu me gjyshen time familjes Mala. Prej atje ka lind baba im edhe axha. Masandej kanë ardhë në Mitrovicë si tregtarë kanë çelë dyqanet e veta, kanë lind edhe tre axhat e tjerë, baba im ka pas dyqanin për mish që kanë shitë. Axha tjetër mas babës ka qenë tregtar i lëkurës po është vra në Kollashin për shkak të hollave me ja marrë. Axha i tretë ka qenë këpucëtar. Axha i katërt i ka ndihmu babës në dyqan. E i pesti ka qenë i okupum prej gjermanëve në internim CSS.

Kështu familje e thjeshtë, punëtore, prindë e mi… babai im edhe nana kanë qenë analfabetë me një fjalë po kanë qenë shumë përparimtarë. Familja e nanës sime janë të ardhun prej Gjakovës në Mitrovicë njësoj si baba. Familja e nanës familje shumë e madhe familja Dajҫi, kur kanë ardhë në Mitrovicë edhe ata tregtarë familje kështu me renome edhe intelektualë, po edhe me tregti jonë marrë. E mas luftës së Serbisë, masi u kry lufta e Serbisë kur ka qenë, meshkujt e familjes Dajҫi me gra e me fëmijët e tyre janë shpërngulë prej dhunës në Shqipni. E vajza, gjashtë vajza kanë qenë të martume, nana ime me tezen edhe katër çikat e axhës jonë rritë me një familje. Jonë mbetë për shkak se kanë qenë të martume, të gjitha kanë pas ka pesë-gjashtë fëmijë e s’kanë mujt me bo ballë me i lonë fëmijët për me shku në Shipni me prindë, po kanë mbetë me jetu në Kosovë, po mendoj në Mitrovicë. Mirë na fëmijët jemi rritë, kushtet i kemi pas normale po prindë tonë edhe sidomos nana jonë edhe tezja këto çikat e axhëve, kanë qenë shumë shumë përparimtare. Analfabete kanë qenë përveç ҫikës tezes edhe një ilake [kushërirë] tjetër, ato e kanë kry shkollën gjuhën serbishte, u dalloshin që dishin me lexu. Neve na konvenojke ajo biseda e tyre, po serbisht kanë mësu.

Edhe qe kështu gratë në Mitrovicë kanë qenë shumë të lira, jonë dallu prej krejt Kosovës për shkak se kushtet kanë qenë shumë të mira. Trepça ka punu, tregtia ka qenë e gjallë edhe qe kështu, kur jonë kushtet ekonomike edhe njerëzit jon ma të butë, nuk bëjnë dallime kush je, tek je, na jemi rritë në Mitrovicë s’kemi bo dallime. Kanë qenë turqit me ne në një rrugë, boshnjakët, serbët, të gjithë kemi lujtë s’bashku. Unë jom rritë në mahallë të boshnjakëve, mahalla e boshnjakëve ka qenë shumë, shumë e mirë, ndër rrugët ma të mira ka qenë rruga jonë, se si e ke kalu urën, djathtas xhamia, përballë xhamisë dy shpijat e Isë Boletinit, po mendoj prindërve të Isë Boletinit. Edhe teposhtë masanej pak ma poshtë edhe shpija jonë ka qenë.

Djathtas ka qenë lumi, lumi o kon Ibri shumë shumë i mushun me ujë, qaq shumë ka pas ujë saqë na fëmijët nonstop kemi lujtë, jemi la, edhe jemi rritë në lum, për ata edhe krejt Mitrovica femrat kanë ditë me notu se jonë kon edhe të lira, se në atë kohë prind si kanë lënë të gjithë mu la sidomos femra. E Ibri ka qenë shumë, shumë për ne interesant, jo që jemi la po ura e Ibrit që është ka veriu ka qenë fabrika e Devave, e Xhafer Devës fabrika. E aty jonë mbledhë drujtë e Kollashinit që i kanë pre drujtë e mëdhenj për me bo dërrasa, jonë mbledhë se ka qenë e ndame për fabrikën. E përfundi urës drujtë shumë, shumë të trashë, diametri ka qenë po ja dy metra a tri, një metër, dy metër, tri metër, varet qysh i kanë pre drujtë, edhe lumi qaq i madh u kon saqë drujtë kanë shku edhe poshtë.

E poshtë ka qenë te treni e ndame për m’u mbledhë prapë aty drujt, e atje poshtë ka qenë e një serbit fabrika e dërrasave. Ai serbi u thirr Zharkoviҫ, edhe na nonstop jemi la, ato ballavna ju thoshim përpara atyre drujve kur vishin drujtë na shkojshim u lajshim, kcejshim si kitrat. Unë për veti dy-tre fëmijë i kom shpëtu se jonë hi ndër druj edhe të vegjël i kom kapë edhe i kom nxjerrë përsipër, qaq shpejt kemi ngajtë nepër… që sot m’i pa dikush s’mundet me mendu sa shpejt. Kur i tregojsha nipave të mi se e shifshim atje kur shkojshim nëpër detna, nëpër eksurzion, ju treojsha rastin u hutofshin nipat e mi.

Qe kështu kemi qenë shumë të lira, edhe gratë në atë kohë ndoshta veç në Prizren kom ndi që kanë qenë grat kështu për me dalë edhe për me shëtitë. Në Mitrovicë krejt gratë kanë qenë të lira, paradite jon dalë n’sabah qefi thoshim përpara në mëngjes m’u taku. Si tash që po takohem në mëngjes me pi kafe, atëherë nëpër shpija jonë taku, po ma shumë natyrën e kanë shfrytëzu se e kemi pas te ura shumë të mirë vendin, teatri tash, edhe poshtë i thoshim dudi kerrsh, Sitnica. Ka qenë një mulli aty, shumë, shumë vend i mirë u kon. Edhe në atë fushën ka qenë tenisi i anglezëve, lujshin me tenis, edhe një kru i bukur ka qenë nuk e di a o’ tash na shkojshim fëmijët edhe pishim ujë, se uji u kon shumë i shëndosh u kënaqshim t’u këqyr t’u lujtë tenis femrat angleze në atë kohë.

Kemi pas njëfarë kulture diçka e veçantë u kon për femrat e Mitrovicës për shkak se edhe kjo ka ndiku, se treni prej Greqisë transballkanike i thoshin për Beograd e Vienë e vazhdojke, edhe ajo e ka bo të veten. Kur dojshim me ble diçka se atëherë s’ka pas mas luftës nuk ka pas sene m’u veshë mirë, edhe ushqimi nuk ka qenë bash qaq i mirë. Edhe qe kështu na disa shoqe u mbledhshim pa kurfar droje hypshim në tren edhe shkojshim për Beograd. Blejshim m’u veshë, blejshim këpuca, besa e blejshim edhe ka një revistë se na interesojke revista për me punu punë dore, xhemperët m’i thurrë. Atje gjojshim, e te na n’Prishtinë, po mendoj n’Kosovë s’ka pas, atëherë veç serbisht se shqip mas shlirimit… Po mendoj masi që hini gjemani, atëherë ja nisi shkolla në gjuhën shqipe edhe iniciator ka qenë një e ka pas emrin Bedri Gjina, shumë u kon patriot i mirë, ai u kon… për ne nuk ka pas njeri ma i shejtë se ai. Unë kam qenë e vogël në atë kohë s’kom shku në shkollë po e mbaj në mend pak, kur u bojshin festat hera e parë pa shku në shkollë e kom pa flamurin 28 nëntori kur ka qenë.

Qe kështu fëmijnia ime ka qenë shumë, shumë e lumtun, që kemi qenë të lira, edhe masi që kom nisë me shku në shkollë, shkolla mas katër-pesë vjete në kohën e Gjermanisë, masanej në kohën e partizanëve si u shliru.. unë klasën e parë fillova, vazhdova, qe kështu a din… Ka qenë shkolla shumë e vogël ende është shkolla e muzikës i thojnë “te pijaca”, shumë, shumë shkollë e vogël po nxansat kemi qenë jo me gjenerata, po simbas fëmijëve, qysh i kanë mbledhë fëmijët qashtu jonë ardhë në shkollë, edhe 14 vjeç, shtatë vjeç, pesë vjeç, qysh i kanë mbledhë se s’ka pas atëherë fëmijë qaq shumë, po qëllimi për me ardhë në shkollë mos m’i lon analfabeta fëmijët. Arsimtarët kanë qenë tepër të mirë. Qaq të lumtun kemi qenë kur shkojshim në shkollë, po kurfarë kushte, kushte mizerie, po na që prej atij vullneti që po shkojmë në shkollë na u duke që po fluturojmë. Masanej profestorat u angazhoshin me ne. Mirë, na atëherë ka qenë shtatëvjeçare masi e kryen shtatëvjeçaren atëherë u përcaktum ku me shku. Disa shoqet e mija në gjimnaz shkun, unë me disa shoqe të mija shkuam në Normale ’52-shin në Gjakovë, neve na ka qu Komiteti se s’ka pas arsimtarë.

Shkolla ka qenë shtatë vjeçare edhe masi që e kemi kry shkollën, jemi përcaktu. Disa kanë metë në gjimnaz në Mitrovicë, e disa kanë… unë me dy-tri shoqe e mija kemi shku në Gjakovë. N’Gjakovë na ka qu arsimi, jemi pagu për dy vjet m’i kry, n’ven që m’i kry katër vjet, dy vjet e kemi kry edhe ata shkum me vendim, rrogën e kemi pas për dy vjet. E masi që u kry Normalja Komiteti këtu të ka caktu, ti je dashtë me punu. E qe fati jem në Mitrovicë kam punu në shkollën “Meto Bajraktari”, aty ka qenë shumë drejtor i mirë Eshref Kadiu, njeri ma punëtor as që ekziston me pas. Ai ka qenë i Shqipnisë po ka qenë punëtor i mirë. Na qaq e kemi respektu ata sa nuk muj me mendu që tash mundet dikush m’u respektu si na që e kemi respektu drejtorin. Atëherë kanë qenë këta arsimtarët tonë gati krejt me fakultet në atë shkollë ku kam punu në “Meto Bajraktari” edhe kur u mbledhshim në pushim ka qenë stufa, rreth stufës u mbledhshim me kitare disa arsimtarë këndojshim gjatë pushimit, edhe kur vinte koha e zilit u dufshim ama me minut me shku nëpër klasa. Njëherë na ka ndodh njena po na tregon një ngjarje, edhe na jemi mbetë te dera t’u e ndigju, u ardhë drejtori e ka çelë derën edhe veç njëherë na ka kqyrë, veç na ka bo njiherë “Shka jeni t’u bo?” Jemi mpi, prej asaj kohe kurrë nuk ka ndodhë na m’u vonu kurrë, kur ka bo zili na kemi qenë në klasë, ajo ka qenë rregull.

Edhe qashtu… Na kemi punu shumë, kurrë nuk u caktu na me qenë ton ditën, po mendoj, kohën e caktume dy orë, katër orë, qysh osht’ orari i punës, na jemi shku mëngjes prej tetë-ve deri n’mramje kemi nejtë në shkollë, se jemi duftë me punu edhe vullunter [vullnetarë] për shkak festave u dufshim na vetë. Prej letrave që kanë qenë ato rollne ato letrat e buta ju kemi kepë fustanat, ju kemi bo kunorat, i veshim fëmijët qaq bukur me lule. U bojke karnavali, e në karnaval atëherë s’kishim qysh po me kerre-me kuaj, edhe i hipshim nxënësit, na me nxënësit edhe nëpër qytet, u bojke karnavali shumë shumë i mirë, interesant për n’atë kohë shumë, shumë ka qenë mirë.

Po du me thanë kemi punu shumë edhe kurrë s’jemi lodhë edhe kurrë s’jemi anku. Ka ndodhë ndoshta edhe s’kanë pas shkolla pare na s’kemi reagu, kur kanë ardhë të hollat kemi marrë kur s’kanë ardhë… edhe plus tjetër shkollën “Meto Bajraktari” atëherë ushqimi ka qenë masi po mendoj luftës, s’ka pas ushqim të mirë, po Amerika e qojke qumështin edhe vetë [vezët] pluhën. Edhe në shkollë e kemi pas kuzhinën, shkojshim me punu, ishin dy veta që e dhezshin zjarrin, e vlojshim qumështin, e na simbas klasës me kujdestaru m’i qu nxanësit poshtë, e kom dikun fotografinë, me mëngjes me hongër fëmijët, qe kështu me rend kanë hongër fëmijët, kanë qenë të ngitë. Edhe normal ka qenë, krejt ajo kanë vazhdu.

Unë për veti katër vjet m’ka ra me punu në atë shkollë e masanej, masi që kom punu në atë shkollë jom martu, prej qytetit kom shku në Staritërg me jetu se Rasimi burri im ka qenë edhe ai arsimtar në Trepçë ka punu. Neve na dhanë banesën atje edhe atje shkum, u martum. Kemi jetu mirë, i kemi lind dy vajza, besa vajzat me ne kanë krye shkollat, kanë qenë nxënëse të mira. Edhe masi që e kanë kry tetë vjeçaren aty jon dashtë prej Staritërgut me ardhë në Mitrovicë, e prej Mitrovicës me shku në Sveҫan, me kry shkollën e mesme me dy autobusa. Nuk e kanë pas lehtë, po u duftë, i kemi detyru fëmijët duhet me mësu pa marë parasysh çfarë kushte ki. Edhe qashtu e kanë krye shkollën e mesme, masi që e kanë kry shkollën e mesme na e kemi ndërtu një shtëpi në Mitrovicë, e atë shtëpi masnej e shitëm për me ardhë këtu në banesë.

Erdhëm në banesë për shkak të vajzave në fakultet. Fakultetin e krynë të dyja, fakultetin shqip dhe letërsi e kanë kry, edhe mirë studente të mira kanë qenë, masanej jonë punësu. Afërdita ka punu me dhondrrin tonë, edhe Rasimi burri im ka punu në elektran. Mas nji kohe masanej, qe fati ka qenë Afërditës i erdh burri këtu me punu prej Amerikës vullentar për fëmijët e vegjël, me i dhanë vaksina, ai mjek është. Jonë taku qashtu, fati që ka deshtë u martun, shkun në Amerikë. Po fati jonë që ata shkun në Amerikë se ka qenë situata shumë e vështirë këtu me jetu na dy pensionera. Masanej Dita na ka tërheqë në Amerikë, e kjo Ilirja e Fatos Shitës ajo ka jetu këtu në Prishtinë. Na dimrit shkojshim atje se në Teksas s’ka dimën, ka vetëm shumë pak, mundet me qenë tri-katër ditë, një javë minus, dy minus, tre, jo ma tepër. Edhe qe kështu dimrit shkojshim atje, gjashtë muaj verës këtu, gjashtë muaj Ilirja ish këtu me dy fëmijët, qe kështu edhe Ilirës i ndihmojshim, edhe dimrit te Dita shkojshim. Qe kështu shumë mirë e kemi pas relacionin Amerikë-Prishtinë, edhe qashtu na ka kalu kjo pleqnia shumë lehtë. (Qeshë)

Dafina Beqiri: A mundeni me na tregu sa fëmijë keni qenë saktësisht në familje?

Remzije Dauti: Na në familje kemi qenë shtatë vajza edhe vëllau, vëllau ka qenë i pesti, mas vëllaut edhe dy vajza, shtatë e vajza e një vëlla. (Buzëqeshë)

Dafina Beqiri: Si ka qenë mardhënia mes motrave e vëllezërve?

Remzije Dauti: Na qaq mirë jemi pajtu njëra me tjetrën sa kurrë kurrë nuk e di që ja kemi thënë një fjalë, një ofendim, se le mo diçka tjetër. Edhe fëmijët tonë, secila prej neve i kemi pas ka tre fëmijë, fëmijët tonë nonstop kanë qenë bashkë. Na në çdo pushim jemi shku bashkë, qe kështu edhe fëmijët tonë janë rritë njësoj si na që jemi rritë bashkë. S’kemi pas kurrë problem me fëmijë me thanë po rrehen a po ofendohen a ndërmjet veti, kurgjo, kurgjo hiç. Na kemi qenë familje s’po di qysh me thonë. Si tash intelektualët që shumë kujdesen për fëmijë, qashtu nana jonë ka qenë e zoja për ne, shumë, shumë ka qenë e kujdesshme. Ka ditë me qepë, neve na ka qepë fustanat, ka ditë me punu punëdore, tentenet këto minderave përpara shumë të mira i ka bo, i ka rregullu me perde me krejt tenetenet sa të mira i bojke punëdore.

Qe kështu nuk po di si me u shprehë, mirë na s’kemi pas problem as ndërmjet veti motrat as fëmijët tonë, edhe fëmijët tonë janë shkollu të gjithë. Fëmijët e fëmijëve tonë që pe kryejnë fakultetin, nuk kemi stagnu, vetëm kanë përparu fëmijët tonë. Na mësues kemi qenë, fëmijët tonë me fakultet, nipat tonë edhe ma shumë po kryejnë se vajzat tona.

Dafina Beqiri: A mundesh me na tregu rreth veshjes ju si motra, a keni pas ju mundësi me zgjedh veshjet e juja?

Remzije Dauti: E për rreth veshjes edhe kjo interesant është, përpara nuk ka pas si tash material me me metër ble. Po Kryqi i Kuq i binte ndihmat prej Amerikës, edhe kush ka ditë e me u gjet ka shku te Kryqi i Kuq ose nëpër dyqane i shpërndajshin, edhe i merrshim fustanet e vjetra, e na që dijshim m’i qepë i shkepshim fustanat i rregullojshim sipas trupit. Qaq bukur rrishin saqë u hutofshin njerëzit thoshin ku p’i marrim na këto fustana, se nana jo veç nana ime po në përgjithësi këto motrat e Dajҫve që kanë qenë, kanë ditë me qepë shumë. Kanë qenë gra inteligjente, si për veshje edhe për kuzhinë kanë ditë shumë mirë me zi. Gjyshja ime ka qenë ideale për kuzhinë, nana ime edhe na vajzat të gjitha dimë po mendoj për kuzhinë me përgatitë.

Dafina Beqiri: A ju ka ndodhë ju që keni qenë shumë motra me dashtë me vesh diçka sot, e mu ngatërrua me motrën tjetër?

Remzije Dauti: Jo jo, se nuk jemi kon tonat një trup, fustanat e mija s’ka mujt m’i vesh tjetra. Kemi pas pak dallime edhe ne këpuca, kështu cila munde me i’a veshë njëra tjetrës u marrshin vesh, a cila s’ka mujt m’i veshë… edhe normal. Unë kam qenë pak ma e gjata, (buzëqeshë) të mijat s’ka mujt kërkush m’i veshë, unë kam ndejt ma rahat se këto tjerat. (Qeshë)

Dafina Beqiri: A keni ndonjë histori si e vogël që doni me nda me neve, për shembull ndonjë sherr me vëllezërit-motrat, a me prindë?

Remzije Dauti: Prej krejt fëmijëve muj me than unë jam kan ma e gjalla, nuk i kam pas ndoshta dhjetë vjet, jam kanë… se jam kom qenë e treta e kur kam lind baba gjithë më ka konsideru thuse jam djalë. Nime kom qenë e gjallë, e gjithë kom shku i kom ndihmu babës në dyqan, gjithmonë. E baba jonë ka qenë tepër, tepër shpirtbutë e shpirtmirë, në dyqan kur vijke e binin mishin me shitë, këto tepricat që jon kon përveç mishit baba jonë kurrë nuk e ka shitë me të holla, si tash që e shesin, po kanë ndejt fukaratë në rresht edhe ju kemi dhanë, mushknitë, zorrët, kamtë, krejt këto tepricat. Mas pari ju ndajshim njerëzve që s’kanë, edhe masanej mishrat këto tjera u shitshin si zakonisht me të holla.

E unë shumë i kam ndihmu babës se më ka interesu, se jom kan ma e gjalla, ma e shpërdhita, gjithkund kom mbërri, kom pas dëshirë m’i ndihmu gjithkujt, edhe kojshive… Edhe po mendoj kur u duftë kojshive me i bajtë plehin, na kur e kanë lanë te dera, na të mitë kurrë s’e kemi lanë kojshija me bajtë plehin para derës, po qysh e kemi gjetë plehin e kemi marrë e kemi qu te Ibri. Ka qenë vendi i veçantë për m’u derdhë bërlloku jo me qitë atje ku osht’ uji po vendi ku u kon. Në atë kohë ma shumë kemi pas pastërti se tash. Rruga jonë kurrë s’ka pas pleh nëpër rrugë, vetë i kemi bajtë plehrat me ato kerret e vogla ose e mushim nji pllastikë edhe e bajshim. Masanej po mendoj që edhe kjo ka qenë primare, kur bijke shi rruga jonë u kon krejt kalldrëm ka qenë teposhtë, kur bijke shi krejt rruga u lagke prej kalldrëmes. Qaq bukur rrike ajo rrugë e pastër, po edhe me bo m’u nal uji na me fshisë dilshim e lajshim kalldrëmen që me shku uji ma poshtë.

Si fëmijë kemi punu shumë, jemi dallu noshta edhe prej fëmijëve tjerë, se rruga jonë ka qenë rrugë me një fjalë shumëkombëshe, jemi marrë vesh ndërmjet veti. Kurrë s’jemi përla se ajo po flet truqrisht… na në rrugë kemi fol turqisht, serbisht, a në shtëpi familja jonë vetëm shqip kemi folë. Se prindë gjakovarë edhe te na nuk o’ përdorë asnjë gjuhë tjetër përveç gjuhës shqipe. Këto tjerat i kemi mësu në rrugë, si tash që pe mësojnë anglishten, na e kemi mësu turqishten edhe serbishten. E serbishtja ka qenë besa si gjuhë amnore, se kemi lexu shumë serbisht se s’ka pas libra shumë përpara, prej Shqipërisë kur i bijshin librat, u dufshim njona tjetrës me ja dhanë fshehtë me lexu se m’u bo me ta gjetë librin shkojshe në burg. Nuk ke guxu me lexu shqip kur ka qenë koha e Adem Demaҫit po bjen fjala, ai ka qenë në burg për flamur e për libra, shqip s’ke guxu me lexu.

E masanej i’a nisi reforma në Shqipëri, i’a nisën librat me ardhë edhe nëpër shkolla. Fotografijat e këtyre shkrimtarëve tonë i vnojshin  nëpër… veç filloi ajo m’u dallu.

Po, për ne filloi jeta shumë e mirë po mendoj intelektuale, po tjetër u bo… tash na me një shkollë punojshim me serbët, serbët kanë pas qaq shumë prioritet saqë një serbe mësuse punojke me tre nxënësa, unë u dufsha me punu me 35 nxënësa. Unë zakonisht kudo që kom punu nëpër shkolla kom punu vetëm me klasë të parë edhe me klasë të dytë, qito dy klasa. Kom qenë për klase t’parë shumë, shumë specialiste me një fjalë me thanë, se krejt fëmijët që kanë qenë pak me të meta ose që kanë qenë pak ma të gjallë drejtori gjithë m’i ka pru mu, se vetëm unë jom kon prej atyre që kom mujtë pak m’i pru në veti fëmijët, edhe i kom deshtë këta të vegjlit të klasës së parë, i kom deshtë shumë. Kom pas durim, jemi duftë me pas qaq shumë durim saqë fëmijët kur kanë ardhë në Staritërg prej katuneve deshën [zhveshur], s’kanë pas kushte të mira, s’kanë pas fletore, s’kanë pas lapsa, u dashke Pionieri ajo fletushka që vijke, unë me burrin tim zakonisht i kemi ble kurrë s’ju kemi marrë të hollat, ju kemi dhon falas fëmijëve, qe kështu me pas mundësi me lexu. Kur kishim mundësi lapsat e këto ju blejshim, ju jepshim se ka qenë shumë vështirë. Një muaj ditë ka kalu na mezi e mësojshim nxënësin me laps qysh m’i ngreh dy vija, se s’kanë ditë as lapsin… s’ka pas kush mi mësu, hera e parë me pa lapsin e fletoren në shkollë kur kanë ardhë. Mbrapambeturi e madhe sidomos nëpër fshatra. Edhe qështu ka një muaj ditë shkojke vetëm me mësu vijat nxënësin qysh me kap lapsin.

E më mos me folë për shkronjat, shkronjat vijke gjysëmvjetori mezi derisa i bishim në atë renin për mi kuptu çka o’ shkronja qysh m’i shqiptu qysh m’i lexu. E mas gjysëmvjetorit  masanej fillojshin kapak me lexu nxënësit, u dufshim edhe në klasën e dytë m’i përsëritë ato të kalumet, se gjatë verës i harrojshin e kështu jemi mundu me punu me aq kushte me aq mundësi sa kemi pas. Kemi pas vullnet, e kemi deshtë na shumë ma tepër arsimin, edhe tash s’po them… po punohet mirë, veç na me ato kushte kemi punu shumë.

Dafina Beqiri: A kanë qenë të gjitha motrat të shkollume apo si ka ardhë ai vendimi juaj për me vazhdu shkollimin në Gjakovë?

Remzije Dauti: Motra jeme e madhja edhe ajo ka qenë e shkollume, e dyta jo se ajo ma shumë ka pas dëshirë kështu për rrobaqepës ka pas prirje, edhe rrobaqepëse ka vdekë, shumë ka qenë rrobaqepëse e mirë. Këto tjerat të gjitha kanë kry shkolla, e unë kur na kanë caktu me shku në Gjakovë, Komiteti na ka caktu, thash edhe parëz me pagesë kur jemi nisë me shku për Gjakovë, na kanë dhonë një vërtetim për me kalu kufinin prej Pejës në Gjakovë. Pa e pas vërtetimin s’ke mujtë me kalu kufinin prej Pejës në Gjakovë. E qashtu masanej na kur kemi shku në Gjakovë Normalja ka qenë dy vjet, e kemi kry, masi që është kry ka pas nevojë po mendoj populli jonë, analfabetizmi ka qenë kulm. S’ka ditë gati kërkush me lexu shqip, unë 16 vjeçe e kom kap ditarin jom hi në klasë me punu me fëmijë, unë fëmijë t’i jap fëmijëve mësimi, koha e bën të veten. Po, koha e bon t’veten… (Qeshë)

Dafina Beqiri: A ke ndonjë histori kur je shku në Gjakovë, çka ke pa ndryshe atje në dallim prej Mitrovicës?

Remzije Dauti: Dallim i madh ka qenë prej Gjakovës. Kur kom shku në Gjakovë… baba jem i vogël ka qenë atje kur u ardhë për Mitrovicë, i ka pas ilaket, e unë kur kom shku kom shku te ilaki i babës, kom nejtë një muaj e mas një muaji internati osht’ çelë, ka qenë shpija e Rizvanollëve. Në internat kemi nejtë ka qenë internati me ato kushte të përparshme, ka qenë internati i mirë vetëm vajza kemi qenë. Shkolla ka qenë Normalja, ka qenë superiore, drejtor ka qenë Beqir Kastrati, njeri… Kosova për në atë kohë s’ka pas njeri ma të aftë, ka pas qaq shumë autoritet sa muj me krahasu thuse ka qenë i mbërrin diçka a din, njeri që o’ për autoritet s’ka pas qysh me çmu ma shumë se na qe e kemi deshtë ata. Edhe profesorat kanë qenë shumë të aftë, të mirë, kanë qenë të Shqipërisë të ardhun, për ata edhe Gjakova ka qenë qendër e kulturës.

Kur kemi ardhë na prej Gjakovës në Normale, se këta Komiteti i Serbisë e msheli Normalen në Gjakovë, për shkak se Gjakova qendër kulture qysh m’i zhdukë Gjakovën, na prunën n’Prishtinë. Ka qenë shkolla e partisë ata e krynë, neve na prunën n’Prishtinë këtu tash ku është AUK-i, mesa jeme tash e ka kry aty. Unë për veti një vjet në Gjakovë, një vjet këtu, edhe kanë qenë arsimtarët shumë të mirë kemi kalu mirë.

Shkolla atëherë nuk ka qenë si tash që osht’ shkollë shumë e thjeshtë, po natyra u kon qaq e mirë ajo tokbashqja, asnjë shpi s’o kon e ndërtume. Na kur kemi deshtë me ardhë në Prishtinë, jemi duftë m’u bo grumbull vajza ka dy-tri veta, ka pesë veta, prej shkollës me ardhë në qytet, jemi tutë me kalu se ka qenë krejt pyll, shumë u kon interesant. Përpara ka pas pemë të mbjellne kumbulla, dardha, molla, na nostop kemi mësu po mendoj në natyrë, qeshtu e kemi shfrytëzu edhe natyrën edhe kemi mësu edhe kemi pas shoqni shumë të mirë.

Përpara s’ka pas te fëmijët ambicie si tash, kudo që ke shku ka qenë normal si shpi me motra, si me shoqe. Nëse e kemi pas një qese me diçka na e kemi nda kurrë s’kemi kqyrë mu bo vetjake veç për veti, edhe detyrat kur i kemi kry bashkë, nëse s’kemi ditë diçka njona tjetrës ju kemi afru. Unë kom fillu me shoqet e mija gjakovare, jom plakë, ende i kom shoqet gjakovare. Qështu jomë rritë, në këtë ambient… (Qeshë)

Dafina Beqiri: Si jeni njoftu me zotin Rasim?

Remzije Dauti: E Rasimi ka qenë në shkollë me ne në Normale, ai për katër vjet e ka kry, unë për dy vjet. Edhe Rasimin Komiteti e transferon për Mitrovicë, në Mitrovicë Rasimi ka qenë… jo ka shku ushtar. Unë jam feju me Rasimin kështu në shkollë po mendoj, drejtori i shkollës ka qenë shkaktar na ka afru, jemi njoftu, jemi feju. Ai ka shku një vjet ushtar, unë kom punu në shkollë e kom pritë, pasi që është ardhë prej ushtrisë në Staritërg na kanë dhonë një banesë të mirë, e kemi rregullu banesën, se kunati jem ka qenë oficer në Beograd, ai ka qenë prej spikerëve ma të parë në Beograd shqip që ka fol Ymer Haxhi Dauti. Masanej ka qenë në ushtri edhe qe kështu ka qenë jetë shumë normale për mu, kur kom deshtë diçka me veshë edhe kur kom ble për shpi gjanat m’i rregullu shpinë këtu s’ka pas shkojshim në Beograd me i ble, me i rregullu shpinë edhe për të gjitha senet shumë na ka nihmu kunati atje kur ka qenë në Beograd.

Shumë interesant u kon jeta jonë kur kemi shku atje, se në Staritërg ka pas njerëz shumë të thjeshtë vetëm minatorë ka pas që kanë punu poshtë në shpellë. I kanë pas qaq thjeshtë jetën nuk kanë qenë vetëm shqiptarë, kanë qenë edhe të ardhun prej Beogradit, e prej Dalmacisë, jonë ardhë prej shumë vendeve se i kanë pru serbët. Edhe mirë, e kom rregullu jetën në atë mënyrë, kur vijshin njerëzit u hutojshin s’mujshin me marrë me mend qysh rregullohet jeta, dallimi i madh na prej ktyne tjerëve.

Edhe që m’ka bo përshtypje n’jetën teme, sot e atë ditë s’muj me harru ata, nxënësit tonë vijshin në shkollë, thash edhe s’kanë pas kushte të mira, unë kam qenë aktiviste vullenter kom punu, kam qenë kryetare e grave të Staritërgut. E kur vishin gratë delegacione kështu u dufsha edhe unë me shku, plus që punojsha në shkollë, e fëmijët, e familja ka punë. E gjejsha momentin për me organizu Tetë Marsin sidomos, atëherë ka qenë tetë marsi, ma vonë mandej Shtatë Marsi ditën e arsimit që e festojshim. Edhe qe kështu organzojsha gratë edhe këto të fshatit që ishin që u munojshim mi bo tubë, për pak edhe ato m’u emancipu.

Tjetër, gratë që ishin nëpër fshatra unë shumë kom pas dëshirë ato m’i mësu me punu diçka. E kam pas një.. përpara ka qenë një tenxhere e fellë kështu e nxjerrshim langjet prej saj, e unë e merrsha ato e shkojsha nëpër katune. Fëmijët e tyre i mbledhshin manat e manaferrat, shkojsha i mësojsha qysh me nxjerr langun merrsha ato krejt me veti. Masanej e merrsha telin i mësofsha… se ve nëpër katune sa t’dush me u mësu mi rrehë vetë me e bo ka një rovani- patishpan, thjeshtë. Jpm mundu a din në atë mënyrën teme mi ndihmu njerëzve sa kam mujtë. Tjetër, kur kanë ardhë delegacioni për me hi në shpellë, rrallë dikush që ka pas guxim me shku poshtë, asnjë arsimtar i shkollës tonë nuk kish qenë poshtë, e unë vendosa me shku. Kur kom hi poshtë, t’gjashtin horizont, 610 metra poshtë kom qenë horizont ku nxjerren xehet. Kur kom zhdrypë [zbritë] poshtë e kom pa rruga shumë e ngushtë, e qysh po thehen xehet, e uji po kalon, e ajër jo sa duhet, truni ja nisi pak m’u blloku, qaq e kom ndi veten keq m’u kanë dhimb ata punëtorë që po punojnë aty. Kur jom hyp naltë e ju kom thanë arsimtarëve, “Dijeni puna jonë është lluks”. Fëmijët e qatyne prindërve ushqehen me gjak të prindit.

Çfarë mundi kanë pas minatorët, në fillim ju kanë dhanë ka një shujtë a din kështu kur kanë punu ma shumë, ju kanë dhanë, plus rrogës. Masanej ju kanë dhanë nganjëherë edhe qumësht me pi se qumështi i pastron mushknitë, ma vonë edhe ata ja kanë nalë Serbia, po menoj ma vonë kur ja nisën serbët me marr Trepçën. Edhe u sëmurshin njerëzit prej silikozës në mushkni. Oh çfarë mundimi, çfarë dhimbje, çfarë… veç familjet që i kanë pas nëpër shpija e kanë ditë mundin e tyre, edhe shumë u prekshim kur t’u e nxjerrë atë xehen e zinte dikon ajo xehja. Edhe po mendoj mbetshin poshtë në xehe, edhe sirena lajmrojke se t’u gërmu xehja e ka nxon’ edhe o’ metë qaty punëtori. E masanej alarmi ka lajmru kur vdiske dikush që metke poshtë. Krejt fëmijët, gratë dilnin jashtë me marrë vesh kush ka vdekë. Edhe ajo ka qenë shumë tronditëse për njerëzit që kanë jetu atje, edhe na nuk e kemi ndi veten mirë, po na qe e kemi pas fatin atje me jetu, kemi jetu mirë derisa jemi ardhë këtu. (Buzëqeshë)

Dafina Beqiri: A mundeni me na tregu kur keni fillu ditën e parë të punës, qysh ka qenë ajo ditë?

Remzije Dauti: Në shkollë në Mitrovicë a? Për mu ka qenë diçka e jashtëzakonshme se u duftëm njëherë m’u veshë ku ishin teshat ma të mira. Masanej shpija jonë ka qenë përtej urës së Ibrit, një rrugë pak ma e gjatë, derisa shkojsha në shkollë ka qenë shkolla bajagi larg, tonë rrugës t’u ecë besomëni goja m’dhimke t’u i përshëndetë njerëzit, thuse nuk e di qysh na kanë çmu njerëzit neve mësuesve. Që hera parë m’u çelë shkollat po mendoj me pas intelektuale, prej asaj dëshirës t’madhe s’ka pas njeri që s’u nalë rrugës me na thanë mirëmëngjes, mirëmëngjes. Kur shkojshim na i thosha një shoqes sime, “Po më lodhet goja t’u i përshëndetë nganjëherë njerëzit”, sa njerëz na kanë çmu në atë kohë. Qaq shumë na kanë çmu në atë kohë si mësuse të thjeshta, se tash që po doktorojnë, tash njëherë po doktorojnë kurgjo, a neve populli që ka qenë etshëm për arsim qashtu edhe na ka deshtë.

Edhe po mendoj ajo pritje në shkollë… shkolla ka qenë e mirë kur kemi shku drejtori u dalë me mësuesë t’tjerë na kanë pritë mirë, jemi hi në sallë na kanë uru edhe besa ka një lule gjithmonë na kanë asi… Me lule me shumë na kanë nderu a din si të reja po mendoj mirë kemi kalu, s’kemi pas noj urrejte, noj tremë a najsen. E kom ni veten si në shpi, si në shkollë, me kolegë po mendoj, veç për nxanësa mos me folë, nxanësa si nxanësa u dufke m’u përshtatë, me ra n’nivelin e tyne nëse don me pas sukses.

Dafina Beqiri: A e keni ushtru gjithmonë profesionin e njëjtë, domethonë derisa keni dalë në pension si mësuse?

Remzije Dauti: Krejt si mësuse, deri sa jam dalë në pension.

Dafina Beqiri: A në të njëjtën shkollë apo e keni ndërru?

Remzije Dauti: Jo jo, prej Mitrovice në Staritërg, prej Staritërgut në pension edhe kemi ardhë në Prishtinë.

Dafina Beqiri: Cilat kanëqenë sfidat ma të mëdhaja që jeni ballafaqu gjatë punës së juaj përveç që ka qenë largësia, distanca?

Remzije Dauti: Për m’u ballafaqu ka qenë pak vështirë, se na ku kemi jetu në Staritërg atje o’ bjeshkë, edhe dimrit kur binte borë ka qenë pak vështirë për me shku deri në shkollë. Na e kemi pas shpinë pak ma larg, e u dufke me zbritë poshtë, e çikat e vogla, burri jem shpesh herë i merrte edhe kshtu në shpinë i majke {ilustron me duar} për shkak u tutshim mos po rrëzohen. Terreni s’ka qenë përpara asfalt si tash që o’, po je duftë m’u gjetë simbas terrenit edhe m’i qitë hapat për me ardhë deri në shkollë.

E në shkollë kur kemi ardhë, shkolla ka qenë e madhe, e mirë, dy katëshe, e kemi pas nxemjen qendrore. Asnjë shkollë s’ka pas në Mitrovicë nxemje qendrore vetëm Staritërgu. Masanej Staritërgu ka qenë qendër intelektuale se e kemi pas bazenin që e kanë ndërtu anglezët. Unë gjithmonë i kom marrë çikat me burrin jemi shku në banzen jemi la. Masanej e kemi pas sallën e filmit, ka qenë biblioteka, e kemi pas muzeun e xeheve, kur vijshin njerëzit kanë pas me kqyrë muzeun e xeheve a din, edhe sot atë ditë ekziston. Edhe qe kështu kur binte borë prej s’nalti muj me thonë naltësinë tash mbidetare përafërsisht valla muj me thanë katër qind metra, po pesë qind noshta prej naltësisë. Kur binte borë unë çikat n’saja prej naltit deri poshtë qashtu me saja rrëshqitshim (buzëqeshë). Kom qenë e përgatitne po mendoj për atë jetë, për atë terren, kurrë s’mka frigu kurrë një send, shumë jam kon e guximshme.

Dafina Beqiri: A mundeni me na tregu pak më gjerësisht pse vendosët m’u shpërngulë në Prishtinë?

Remzije Dauti: Për me ardhë në Prishtinë? Për me ardhë n’Prishtinë për shkak të vajzave n’fakultet, edhe burri punonte në Prishtinë, në “Ramiz Sadik”. Vajzat pasi që e kryen fakultetin u punësuan në Obiliq këtu në termocentral kanë punu, masanej janë martu si të gjithat. Dita në Amerikë, Ilirja këtu, kanë lindë fëmijët, Dita i ka dy djemë, burrin amerikan po emrat shqip i ka vënë, Kroni osht’ i madhi, Loriku osht’ i dyti. A fëmijët e Ilires të Fatos Shitës, Arta e ka kry sivjet AUK-in, Ari osht’ atje t’u studiu për inxhinier për naftë, në Hjuston osht’. Qe kështu mirë, a din kanë përparu edhe fëmijët tonë.

Dita krejt Kosova e din se Dita ka punu vullnetare për refugjatë. Dita i ka pru katër familjet prej Kosovës, familjen e vëllaut tem, familjen e motrës, edhe dy çikat e motrave me familje. Kështu 27 anëtarë refugjatë Dita i ka pru në Amerikë para luftës. Edhe Dita ka pru shumë libra këtu me anë të ushtrisë këtu Bonsteel-i që osht’, ka pru libra me tonelata, bibliotekë Gjakovë, Prishtinë edhe Staritërg. Staritërg unë kam qenë me Ditën kur u ndërtu shkolla e Staritërgut, e re osht’ ndërtu, gjashtë kompjutera i ka pru edhe me një koleg prej atje o’ ardhë i kanë montu, edhe bibliotekën e librave Dita e ka rregullu. Javën e kalume kom qenë atje në Staritërg me një fshatë Melenicë, ku kam qu ndihma Dita që ju dërgon zakonisht çdo vjet sa herë vijmë. Edhe e pyta atë që punon në shkollë, “A janë në rregull kompjuterat e bibliotekës?” “Po” tha, “shumë mirë, në rregull janë”. Nxënësit po punojnë, shpesh ja qojnë Ditës nga një imiell m’i tregu që jonë t’u punu, me kompjuterat që i ka montu Dita.  Ajo punon, gjithë ka punu, edhe këta po ju ceku tre fëmijë, tre fëmijë t’Ditës që jonë ardhë në Amerikë jonë operu prej zemrës, Dita ka qenë shkaktare që i ka pru atje.

Edhe kur jon operu pa të holla pa kurgjo, vullenter osht’ një mjek që i bon operacion krejt fëmijët e botës, jo veç të Kosovës. E te Dita jon ardhë tre fëmijë, në shpi na i kemi majtë ka katër javë, ka pesë javë, se spitali i man tri- katër ditë, një javë, mas spitalit duhet m’u rehabilitu, n’shpi te Dita i kemi kqyrë ata tre fëmijë. Tash janë fëmijët shumë mirë, nanat e këtyre fëmijëve na kanë thirrë kemi dalë m’u shëtitë me i pa fëmijët. Qe këtë të diele kemi me shku te kjo e treta me një fshat afër Prizrenit, vijnë me na marrë me shku me pa djalin qysh ka përparu, tre fëmijë në jetë Dita me burrin e vet i ka shpëtu, shumë do me thënë me punu vullenter me shpëtu jetën e tre fëmijëve. Gjithmonë ka punu, e tash jo, tash e ka ndërpre nuk po punon mo se po duhet me ju kushtu fëmijëve me fakultet, po duhet me punu pak ma shumë me ta, besa edhe neve prindërve nuk e ka lehtë edhe na prindë aty babë e nanë, gjashtë antarë jemi.

Na atje i kemi kushtet shumë, shumë të mira se kemi natyrën shumë të mirë, e kemi kopshtin ku mjellim lule. Qe ju tregoj edhe e shihni, pemë e perime, perimet krejt llojet e zarzavateve na i kemi mjellë. Kush ka ardhë te na janë çuditë qysh në Amerikë me pas kopsht të perimeve. Edhe besa edhe pula, burri jem o’ shumë merakli mas pulave, edhe pula kemi, ve, nuk i prejmë pulat, veç për ve edhe për zbavitje i majmë ato. Edhe qashtu e kemi jetën shumë të mirë.

Unë ma shumë se burri jem nuk po mundet tash me lexu, pak osht’ prej syve i dobët, edhe nuk po nin mirë, e unë ma shumë po mendoj lexoj, ma shumë lexoj. Edhe ndonjëherë i përcjellim këto emisionet amerikane ato që janë ma interesant, që kështu kushtet të mira i kemi. Na atje jemi shku… s’jemi shku si refugjatë po e kemi marrë nënshtetësinë si amerikanë, e atje i kemi tash drejtë na japin ndihma edhe plus mjekësinë e kemi pa pare, krejt i kemi pa pare, po mendoj me barna me krejt çka do që të ndodhë e kemi të sigurime. Qe këtu kur po vijmë pensionin tonë s’na japin. Tri vjet kemi nejtë atje për shkak të sëmundjes së Rasimit, kur jemi ardhë s’ka asnjë dinar, ti rrno qysh t’dush. A o’ n’rregull kjo? Vendas, jom plakë, kemi punu këtu kur po vijmë s’ka pare, e qito pesë muaj që rrimë e qato po na japin e tjera jo. E sot më ka kënaqë kjo Alma Lama ka folë shumë mirë, ishalla të fillohet najsen tjetër here kur t’vijmë.

Dafina Beqiri: A mundeni mu kthye pak në kohë, me na tregu gjatë luftës çfarë aktivitete i keni bo ju, ku jeni kon?

Remzije Dauti: Këtu kur ka qenë lufta a? Kur kanë qenë demostratat atëherë çdo demostratë kemi marrë pjesë, unë me motrat e mija, kolegët e shka kam pas, shoqe, nonstop kemi dal nëpër demostrata. Besa shpesh herë e kemi hongër ka një shuplakë e ka një kamxhik (qeshë), po si tetonë [të gjithë] edhe na kemi marrë pjesë. Po kështu gjatë luftës nuk kom përjetu kurgjo se ma shumë kemi nejtë në Amerikë. Verës vijshim këtu, dimrit atje, qe kështu… Kur ka qenë ajo tollovia e madhe atëherë na jemi kon atje, edhe e tërhekëm një javë pa bombardu Iliren e kemi tërhelk i kemi thonë me shku në Shkup, prej Shkupit masanej… unë kam qenë qe qështu t’u kqyrë televizionin kur e kom pa në aeroplan t’u hip Fatosi me Arin e Ilirja mbrapa me Artën. Kurrë nuk kom mujtë me harru atë moment, m’u ka dukë sikur me hy në dhomë, prej gëzimit të madh që shpëtum prej bombardimit, e mas një jave, po mendoj para se me bombardu ata jonë ikë jonë shku në Shkup edhe qe erdhën në Amerikë. Në Amerikë po punojnë, fëmijët jonë shkollu, mirë po punojnë faktikisht për një jetë kështu solide.

Dafina Beqiri: Sipas jush cila është arritja juaj më e madhe, çka e konsideroni ju arritjen më të madhe. Çka e konsideroni arritjen ma t’madhe?

Remzije Dauti: Arritjen më të madhe, muj me ju falënderu që fëmijëve tonë, sidomos vajzës së madhe që na ka majtë edhe shumë kështu psiqikisht na ka ushqy mirë për mos me hupë atë kontrollin e vetëdijes. Hala jom në gjendje të gjitha punët m’i bo me punë të administratës, me të gjitha, si para katërdhjetë-pesëdhjetë vjete që kam qenë unë hala e ndiej veten mirë. Jam e shnoshë po mendoj asnjë sëmundje nuk e kam, edhe ajo shumë domethonë. Pa i pas kushtet e mira këto nuk mundesh m’i pas. Sot në mëngjes i kam thënë Rasimit, “Veç Ditës muj me ju falënderu që na ka ushqy trurin s’na ka lonë m’u plakë shpejt”. E për mu osht’ ajo merita ma e madhe, po menoj e vajzës që na ka majtë e hala po na man. Na mos m’i pas vajzat atje me këtë pension s’kishim rrnu kaq shumë. Unë 78 vjet i boj me 24 dhjetor, burri jem tetëdhjetë gati, se nja dy vjet jemi a din dallim, qe kështu deri sot mirë jemi, për ma vonë nuk e di çka vjen. (Qeshë)

Dafina Beqiri: Nëse e mendoni Kosovën para luftës, a keni mendu që kur lirohet Kosova prej Serbisë ka me qenë një Kosovë tjetër? A osht’ kjo që keni dashtë me qenë?

Remzije Dauti: Unë e kam mendu krejt tjetër Kosova që ka me qenë, po për momentin ndoshta që e krahasoj jetën e Amerikës me këtu, këtu po më duket shumë ngadalë po shkon. E para osht’ që njerëzit brenda natës po pasurohen e popullsia po vorfnohet, kjo nuk osht’ mirë për popullin e ktuhit. Kur i lojnë njerëzit me duru mos me pas të holla me ble barna për shëndetin e tyre atëherë unë nuk e di çka me pritë. Nuk e di, po më duket shumë ngadalë o’ ka shkon kjo situatë sa ka me zgjatë ky tranzicion hala nuk dihet…

Dafina Beqiri: A mundeni me na tregu andrrat tuaja si e re, cilat ishin andrrat tuaja?

Remzije Dauti: Interesant, kurrë nuk kam andrru, gjithmonë kam qenë e kënaqur me atë jetë që e kom pas. S’kom pas shumë dëshira, për mu ka qenë andrra ime m’i pas familjen afër, na motrat me qenë afër prindërve, edhe fëmijët tonë m’i shkollu, Ajo ka qenë andrra ime, ata me qenë ma të aftë se na. Na jemi metë mësues, po me qato kushte na kemi qenë po mendoj mirë, e gjithmonë andrra jonë u kon fëmijët tonë me përparu sa ma shumë. Tjetër ënderr shka kam pas me lyp, mu pasuni? {Ngritë duart lartë} Atëherë s’ka pas pasuni. Atëherë me rrogë kush ka ditë me shfrytëzu rrogën a din ka jetu mirë, kush s’ka ditë me caktu ekonominë në bazë të rrogës, kurrfar jete s’ke mujtë me bo. Na me dy rroga të mësuesit në Staritërg kemi jetu mirë, kemi ndërtu shpinë, kemi ble kerr [veturë] Volsfagen që shumë rrallë ka pas dikush në Mitrovicë, çdo pushim na kemi qenë neper detra.

Unë me burrin tem… Ilirja katër vjeçe u kon, në ’68-tën unë me burrin tem krejt gati Evropën e kemi shkelë. Një javë ditë në Paris kemi nejtë, me Luvër me çka ka pas që i kemi vizitu. Se e kemi pas djalin e dajës atje, të burrit tem edhe kemi shëtitë s’kemi lon …mo edhe me aeroplan përveç Rusisë, gjithkun kemi qenë n’krejt Evropën. (Qeshë) Amerikën ma mos me folë, kemi shëtitë mjaft. Kështu po mendoj kulturë për me pa, kulturë t’gjonë ka mjaft, se na edhe kur kemi shku s’kemi shku mu mshelë nëpër shpija, po nëpër hotele, në muze, vendet turistike me i pa edhe qashtu jam plakë… (Buzëqeshë)

Dafina Beqiri: E domethonë nëse e bojmë dallimin e mundësive që ju i keni pas atëherë, me mundësitë që i kem tash na, a e vëreni dallimin?

Remzije Dauti: A din shka? Për në atë kohë unë edhe njëherë me pas lind, përveç qëtyne kompjuterëve që po ju lakmoj, që e keni jetën ma t’shpejtë e konverzacioni osht’ ma i mirë me njerëz e me krejt botën. A din bota e madhe u zvogëlua {bashkon pëllëmbët} krejt botën tash e keni në grusht me anë të satelitit po mendoj. Po unë për veti qysh kam qenë e lirë, qysh jom rritë unë edhe njëherë me pas lind unë isha kthy në Mitrovicë me pas qat jetën e lirë, qysh jom rritë. Tash jeta u bo shumë e mshelne, nëpër banesa fëmijët po rriten, në kujdesin e prindërve, jo në rrugë me dalë po ndodhë diçka. Na atëherë fëmijët i kemi lonë të lirë s’jemi tutë kurrëshkafit [asgjëje], tash prej gjithkujt po duhet m’u tutë. S’po mundesh fëmijët m’i lonë t’lirë. Si te na n’Kosovë si n’perëndim njësoj u bo prej këtij krimit të organizum sytë s’po mujnë njerëzit m’i çelë, shka s’po bohet. Mu qikjo s’po më pëlqen.

Tash kjo rini duhet m’u gjetë duhet nime me luftu për me hi në Evropë. Kur të hijmë në Evropë atëherë ka me qenë mundësia sipas qysh din njeriu me u gjetë qashtu e gjen venin e punës. Në Amerikë o’ qashtu, e hup punën edhe ti shkon në skaj të Amerikës vetëm për me gjetë punë. Nuk zgedhin me thonë tash po rri po pres venin tim, jo, prej shtetit në shtet edhe ku të gjen punë qaty vendosen. Veç në Amerikë po më pëlqen kjo, se ton jetën punojnë, për pension mendojnë, edhe e sigurojnë pensionin. Jetën e pensionit e sigurojnë që kur plaken mos me qenë e varun prej fëmijëve, e kanë domin e sigurum, me pension që e kanë të pagum e ka të sigurtë mjekun, ushqimin, e ka dhomën e vetë, një dhomëshe – dy dhomëshe, sipas të hollave e gjen edhe vendin, edhe deri sa të vdesësh ti je e pavarun. E na këtu? Shumë keq, sidomos pleqtë jonë metë keq, mos me pas fëmijë përjashta, unë nuk e di njerëzit që s’kanë kërkon përjashta qysh gjinden. Me një pension me katërdhjetë euro a mundet njeriu me jetu? Ky shteti jonë duhet pak me mendu ma shumë për popullin. Qysh po mendojnë nuk ju qet qështu. Për ma vonë e shohim shka bohet, ishalla bohet ma mirë (qeshë).

Download PDF