Pjesa e Dytë
Momçillo Trajkoviq: Atë tregun e kam bërë unë, tregun në Prishtinë, në Ulpian, përballë postës së re, atë tregun e kam bërë unë. Pastaj, për një kohë e kanë thirrë “Momina”, si unë, “Tregu i Momës”. Unë e kam bërë atë si drejtor i “Ratar” në Llapla Sellë, atëherë kam qenë drejtor. Unë kam filluar… ne kemi investuar rreth një milion marka në atë treg dhe pastaj pas luftës ka ardhur mafia dhe na e ka marrë atë. Kjo është pronë e jona, ata na e kanë marrë tregun. Unë tani po mundohem ta kthej dhe tani qe 20 vite nuk mund ta kthejmë tregun. Ne, punëtorët e mi e kanë bërë atë. E kemi bërë atë lokalin, tezgat, nga kjo kemi jetuar. Sepse unë atëherë kur kam ardhur si drejtor ka qenë viti ‘94, kam marrë vendim që ky popull të mos mbjell vetëm grurë dhe misër, por kam dashur të shkojmë në atë intenzive… prodhimin intenziv, në perimtari. Ato fotografi duhet t’i gjejmë këtu, aty janë…
Për herë të parë në historinë e këtij fshati fillon… përndryshe ky vend është perimtar, por të gjithë… pak ka pasur perime. Çagllavica është marrë me prodhimin e perimeve në lumin Prishtevka atje poshtë, tani kur shkoni poshtë ku është rruga e re, ku është lumi. Ato kanë qenë kopshtet tona. Ne i kemi pasur kopshtet tona dhe me prodhimin e madh e kemi furnizuar Prishtinën. Në mënyrë që të ujiten, bëhet rrota dhe pastaj vjen kali dhe e rrotullon dhe uji del dhe ujitet domatja, speci, lakra etj, etj. Pra, Çagllavica njihet për këtë. Dhe kjo pjesë ka qenë afër lumit, kjo ka qenë toka jonë.
Dhe unë atëherë, kur jam bërë drejtor kam marrë vendim, pasi që kam disa miq tek Baçki Petrovac, që merren me perimtari, njerëz të Vojvodinës. Unë atje i kam parë ata dhe i kam lutur të vijnë për të na ndihmuar. Dhe këtu kanë ardhur sllovakët që jetonin atje. Ai Baçki Petrovac, ajo pjesa rreth Novi Sadit, atje jetojnë sllovakët. Pastaj, ata erdhën këtu zyrtarisht, kanë fjetur tek njerëzit tonë, kanë ardhur special, kanë qenë bashkëpunues dhe kështu… kanë mbjellur speca, e gjithë kodra ka qenë e mbjellur me speca, domate dhe patate, 30 hektarë patate.
Pastaj ne, kur kemi filluar të merremi me bujqë… perimtari, atëherë kam kërkuar nga këta të komunës të më japin hapësirë, dhe ata ma kanë dhënë hapësirën ku e kemi bërë tregun dhe kemi shitur perime.
Kaltrina Krasniqi: Ju po flisni për tregun në Ulpianë?
Momçillo Trajkoviq: Po, për tregun në Ulpianë, ai është tregu ynë. Dhe po ju them atë e quajnë “Tregu i Momës”. E kanë thirrur për një kohë të gjatë. Pastaj pas luftës, unë këtë e kam kuptuar kur kam filluar të merrem me këtë, nuk e kam ditur çka është ajo. Unë shkoj atje, ata vijnë i blejnë tezgat, dhe përmuajshëm e paguajnë tezgën, në baza vjetore e paguajnë tezgën. Dhe kanë filluar të blejnë, diku po i grahin, kurse çmimet e specave, domateve ishin tepër të larta. Dhe kur kemi filluar ne të merremi me prodhimin. Kur unë mbushi, kur njerëzit e mi i mbushin traktorët, çdo mëngjes i mbushin traktorët me perime dhe shkojnë në treg. Dhe ne vendosim ç… për shembull ata shesin nji euro, ne shesim 20 cent.
Dhe bie mafia dhe fillojnë të më kërcënojnë dhe unë i kundërvihem. Përndryshe, ai tregu i mafias shqiptare, sepse shqiptarët merren me atë shitblerje, në treg nuk ka pasur serbë atëherë, e as tani, nuk janë marrë me ato shit-blerjet. Dhe disa mafioz të rrezikshëm kur e kanë parë që unë nuk po e lëshoj kanë ardhur një ditë në zyren time në Llaplla Sellë, në seli. Erdhën tek unë dhe thanë, “Sa kushton ta blejmë të gjithë prodhimtarinë?” Unë them, nënën… them, “Ejani nesër”. Që unë t’i llogarisë të gjitha. Dhe ata kanë blerë nga unë të gjithë prodhimin e vitit.
Erëmirë Krasniqi: Vetëm pak, a ka qenë ndërmarrje shoqërore?
Momçillo Trajkoviq: Ndërmarrje shoqërore ka qenë atëherë, po. E blenin të gjithë prodhimin. Të gjitha… ne nuk shkonim më në treg. Ata vinin dhe ngarkonin ne vetëm mblidhnim, ata merrnin. Kur atje i dërgonin ne paguanim taksën sepse tregu ishte i yni. Kështu e kemi bërë një bashkëpunim të mirë me ata. Përndryshe, atëherë… çmimet pak i kanë ulur. Pak i kanë balancuar çmimet, sepse kur ke monopol atëherë mund të bësh çfarë të duash. Dhe kështu ka qenë me atë tregun.
Kaltrina Krasniqi: Cilat vite kanë qenë këto?
Momçillo Trajkoviq: Ato janë ‘94-ta, 5, 6, 7, 8 deri në kohën e bombardimeve.
Kaltrina Krasniqi: Aha, të kthehemi pak pas?
Momçillo Trajkoviq: Shkojmë.
Kaltrina Krasniqi: Ju keni ardhur në Prishtinë në vitin‘83.
Momçillo Trajkoviq: ‘83 kam ardhur në banesë në Prishtnë, në Dardani. Përndryshe deri atëherë…
Kaltrina Krasniqi: Si ishte Dardania në vitin ‘83?
Momçillo Trajkoviq: Paj shikoni, ajo ka qenë, ajo ndërtesa ka qenë e re. Ndërtesa e re kurse në të kanë jetuar, serbët e vjetër të Prishtinës, qytetarët e vjetër turk dhe qytetarët e vjetër shqiptarë. Ata kanë pasur shtëpi ku tani është kinemaja, më herët ka qenë kinemaja Omladina [Rinia], a e dini ajo lagja tani ato ndërtesat. Dhe kur janë ndërtuar ato ndërtesat ata kanë, pasi që ato kanë qenë shtëpi të vjetra, ata kanë dhënë banesa qytetarëve, pronarëve të shtëpive dhe të gjithë kanë jetuar në atë ndërtesë. Të gjithë janë vendosur në atë ndërtesë. Vetëm unë dhe një gazetar, kemi qenë kështu anësor. Të gjithë të tjerët… ata thjesht të gjithë lagjen e kanë vendosur në atë ndërtesë, shqiptarët e vjetër, serbët e vjetër, turqit e vjetër. Kjo ka qenë shumë interesante.
Kur unë kam ardhur atje, pasi që ata janë mësuar të qëndrojnë para dyerve, para shtëpive dhe aty të flasin… atë mentalitetin dhe zakonin e kanë bartur edhe në ndërtesë. Ata aty vendosnin banka, pinin kafe, gjithçka (qesh)… ajo ndërtesa ka qenë ndryshe nga të gjitha. Dhe kështu njerëzit kanë qenë të afërm.
Pasi që unë kam qenë në pozitë të lartë, unë dhe një Stihoviq, unë them… dikush nga Novobërda, një shqiptar ka qenë drejtor i kësaj fidanishtes, Vitija, po. Më kujtohet, Vitija. Unë atëherë kam qenë funksioner, unë jam marrë me politikë, nuk e di sa e dini këtë… unë kam qenë sekretar ekzekutiv në Komitet, dhe e dini ajo kohë ka qenë se kush ka pasur pozitë të tillë të gjithë e respektonin, sidomos ata që kishin ndonjë pozitë.
Kaltrina Krasniqi: Kur keni filluar të punoni?
Momçillo Trajkoviq: Në vitin ‘86, në vitin ‘86. Dhe vjen tek unë, “Çka mund të bëj për ju shoku Trajkoviq?” Kështu ka qenë. Unë them, “Dëgjo, shko shiko dhe inçizo te ndërtesa ime dhe shikoj ata njerëz si jetojnë, e di ata njerëz janë shumë të mirë. Bëje, bëje mbjelli drunjtë”. Dhe ata drunj tani, nuk e di sa e dini, kur shkoni para tunelit poshtë tek ato ndërtesat. Të gjithë ata drunjt unë… ky ka qenë plani im, unë e kam kërkuar, per shkak të meje i kanë mbjellur. Këtë nuk e di askush, e dinë ata që kanë jetuar aty. Përndryshe të tjerët nuk e dinë. Kështu kjo është bërë, ai… mali thjesht para asaj ndërtese. Pastaj aty fare nuk ka pasur probleme, kudo që kanë mbjellur, vjen dikush dhe i shkul, kurse këta i kanë ruajtur, i kanë ujitur dhe drunjtë janë rritur. Sot ai është një park i paparë, është pjesë e Prishtinës që…
Pastaj unë, unë kam qenë pak aty në shtëpi sepse kam punuar, unë në vitin ‘86 kam hyrë në politikë në moshën 36 vjeçare, kam qenë sekretar ekzekutiv i Komitetit në Prishtinë, pastaj sekretar i Komitetit të Prishtinës, pastaj nënkryetar i Qeverisë Serbe. Pra, nënkryetar i Qeverisë së Serbisë. Kjo që është Kosovë është e vogël, atëherë ka qenë Jugosllavia, ka qenë shtet i fuqishëm, nuk është si Kosova ose Serbia sot. Nënkryetari i Jugosllavisë së madhe, asaj Jugosllavisë së madhe. Për shembull, ajo çka është Daqiq në Serbi përafërsisht kështu kam qenë unë.
Erëmirë Krasniqi: Si keni hyrë në politikë? Si ka qenë atëherë të jesh në politikë? Çfarë do të thotë kjo?
Momçillo Trajkoviq: Ka qenë një kohë vendimtare, ka qenë kohë e vështirë, kohë e pa mirëkuptimeve, koha kur shteti dhe institucionet nuk kanë pasur përgjigje për problemet e popullit.
Kaltrina Krasniqi: Kjo ka filluar në vitet ‘81?
Momçillo Trajkoviq: Kjo ka filluar në vitin ‘81 pas demonstratave të shqiptarëve në Prishtinë. Pasi që, sipas kushtetutës së vitit ‘74 Kosova ishte çdo gjë përveç shtetit. Shqiptarët kanë prirë, ka qenë përfërsisht si në kohën e komunizmit, siç është edhe tani. Vetëm se më herët, ajo që tani është Beograd jo Serbi por Jugosllavia, tani është Amerika. Atëherë kanë qenë komunistët, kurse tani janë nacionalistët dhe ballistët ja kështu. Përafërsisht kështu mund të them. Pra, vetëm ideologjia ka ndryshuar përndryshe çdo gjë është e njejtë.
Pasi që në Kosovë ka pasur më shumë shqiptarë ata kanë pasur çdo gjë në dorë. Dhe gjithmonë i kanë zgjedhur serbët e vet, sikur tani…tani edhe Vuçiq e ka hequr atë rastin dhe nuk po zgjedhin. Ata që kanë qenë të Thaçit serbët tani janë bërë të Vuçiqit. Kështu edhe në kohën e vet ka pasur më shumë serbë që i kanë shërbyer politikës shqiptare, shqiptarëve komunistë. Edhe nëse je imirë mund të shkosh nëse jo nuk mundesh. Kështu ka qenë. Më vonë Millosheviqi i ka pasur shqiptarët e vet. Kjo është ajo formula, kjo është ajo formula dhe kështu simulohen marrëdhënjet.
Dhe thuhet, “Paj shikoni vëllezërim-bashkimi”. Kurse, vëllezërim- bashkimi ka qenë një simulim i madh, simulimi ka qenë te elita. Nuk ka pasur shumë simulime në popull. Në popull, populli nuk ka mënduar shumë për vëllazërim-bashkim, populli ka menduar për marrëdhënjet fqinjësore. Shqiptarët dhe serbët gjithmonë kanë jetuar afër njëri-tjetrit, por kurrë kundër njëri-tjetrit. Kjo është. Edhe serbët edhe shqiptarët kurrë nuk kanë luftuar, as tani pas asaj çfarë ka ndodhur në vitin ‘99, serbët dhe shqiptarët nuk kanë luftuar. Kanë luftuar disa ushtri të çmendura. Pra, populli, vetëm populli ka pësuar. Populli është pasojë, viktim.
Erëmirë Krasniqi: Si ka qenë në Këshillin Ekzekutiv kur kishte edhe shqiptarë?
Momçillo Trajkoviq: Atëherë shqiptarët kanë sunduar, kjo ka qenë, kjo ka qenë, unë kam shkuar atje në vitin ‘86. Atëherë ka qenë Mahmut Bakalli, Fadil Hoxha, atje lart në Beogradit, pra të gjithën, ata e kanë mbajtur. Ata ishin komunistë kurse tani i kanë serbët frikacakë rreth vetes dhe tani po luajnë rolin e vëllazërim-bashkimit. Kurse paraqesin… kjo ka qenë politika e Titos, ai ka pasur qëllimin më të mirë që ajo të ishte. Por, e dini nga burimi uji është i kthjelltë dhe kjo pastaj ka kushtuar…
Pas ‘70 dhe… vitit ‘68, pas vitit ‘74, kur Kosova e ka fituar kushtetutën. Kur është krijuar çdo gjë dhe jo kush është krijuar, por nuk është shtet. Nuk është republikë por autonomi, sikur të jetë shtet, ata bëjnë demonstrata në vitin ‘81. Dhe serbët edhe ashtu, serb ka, serbët kanë menduar se pasi është Serbi, ata duhej të ishin, ata janë serbë dhe ata duhet të ishin, ata duhej të pyeteshin, apo jo. Por kjo ka qenë diku deri në vitin ‘66, pas rënies së Rankoviqit po vjen një kohë tjetër. Ata të cilët Rankoviqi ka dashur t’i mbyll vijnë në plan të parë dhe fillon, atëherë fillon balansimi.
Krjimi i opsionit komunist. Përndryshe malazezët, serbët, pra Tito po shkon, Tito nuk është as serb as malazez, por tempo, Dushan Mugosha, Milladin Popoviq. Ata e kanë krijuar partinë komuniste të Shqipërisë, a e dini. Mugosha, Popoviq dhe Milladin Popoviq dhe një numër i komunistëve serb, ata kanë krijuar, janë përcaktuar për komunistë shqiptarë. Kush do të jetë partner i tyre, ai ka qenë Fadil Hoxha, Xhavit Nimani, Mahmut Bakalli. Mahmut Bakalli, më vonë, Veli Deva, ky ishte grupi i vjetër.
Në këtë grup ka qenë ky Boro Vukomiroviq dhe Ramizi. Ata, ata janë vrarë. A e dini se si ka qenë. E gjithë kjo ka qenë deri në vitin ‘66 pas vitit ‘66 pasi që sikur sot i kanë marrë pozitat në vitin ‘45 ata që kanë qenë nëpër male. Partizanët. Ata që kanë qenë në male, ata kanë ardhur në pushtet. Njejtë sikur tani UÇK, njejtë por vetëm po them ideologjitë kanë ndryshuar. Këta që kanë qenë në male, nuk është e rëndësishme sa dinë e rëndësishme është që ke qenë atje apo nuk ke qenë. Apo a dëshiron dikush të vërtetoj apo të gënjëjë për ty se a ke qenë atje apo jo.
Erëmirë Krasniqi: Ku keni qenë ju në vitin ‘81?
Momçillo Trajkoviq: Në vitin ‘81 unë kam punuar në Këshillin Ekzekutiv të Kosovës. Mua më kujtohet, më kujtohet si jo. Unë do të ju tregoj për këtë. Kjo ndihet, unë kam punuar në Këshillin Ekzekutiv të Kosovës, e kam pasur një mik, nuk dua ta përmend ka qenë shqiptar, mik i madh i imi {vendos dorën në zemër}. Nuk e di nga, flas sepse nuk kam, nuk e di, çka mund të ndodh me këtë, përveç nëse përdoret me qëllim të mirë. Por nuk dua ta përfshij atë këtu.
Ne kemi punuar bashkë, në të njejtën zyre. Së pari, menxi më kanë pranuar, ka qenë shumë e vështirë të punësosh si serb, shumë e vështire. Unë kam konkuruar në atë sekretariatin për punë në Kosovë, në vendin e punës bashkëpuntor profesional, jurist. E kam dërguar këtë dokument dhe ushtrinë nuk e kam përfunduar dhe para ushtrisë më vjen mua përgjigja, pasi që unë i vetmi kam konkuruar, thotë, “Nuk mundet, jeni refuzuar, kërkesa juaj është refuzuar sepse nuk keni konkurencë”. Mund ta paramendoni pasi që nuk kam pasur konkurencë ata më refuzuan, unë dorëzoj ankesë dhe i dëshpëruar shkoj në ushtri.
Ka qenë viti ‘77, diku në prill, qershor, jo, jo, në qershor kam shkuar në luftë kjo ka ndodhur në maj. Unë kthehem nga ushtria në prill të vititt ‘77-‘78, më 28 prill, kurse para kësaj mua më thërret gruaja dhe më thotë, “Të ka mbërritur aktvendimi, po të thërrasin të shkosh në punë”. Kërkesa ime është shqyrtuar një vit, unë kam qenë në ushtri dhe kur jam kthyer nga ushtria menjëherë kam shkuar në punë. Kur atje kam mbërritur, të njejtën ditë me mua është punësuar edhe shoku im, nga Rugova, nga Peja, i juaji. Dhe ne aty po rrinim ulur, punonim, shoqëroheshim, ai është pak më i moshuar se unë, ai është katër vite më i madh se unë, por kemi qenë të rinj, unë atëherë i kam pasur 28 vjet.
Dhe mua, tani vijnë tek unë disa informata për të, thonë, që ka qenë pjesë e demonstratave të viteve ‘68, atëherë ka qenë ashtu që nëse ke qenë pjesë e demonstratave të viteve ‘68 të janë mbyllur të gjitha dyert. Por, ai ka ardhur nga Peja dhe aty është punësuar dhe ka hyrë brenda. Dhe asgjë, unë e marr vesh këtë dhe tani ne po rrimë ulur dhe po bisedojmë unë e di, ai nuk e dinë që unë e di dhe kështu me rradhë (qesh). Por, unë e kam parë si person të drejtë shqiptar. Kurrë nuk do ta harroj kur (qesh) së shpejti kur jemi parë dhe gjithnjë flas sa ka pasur sens për humor.
Quditërisht ka, tregime popullore, legjenda, anekdota shqiptare, është e jashtëzakonshme. Nesrit kur e mendon, pak e shihni se ku jeni (qesh). Ai më thotë mua, shiko, më besoni, nuk e di në çka të betohem. Në vitin 1978 ai mua më thotë derisa ishim duke ngrënë mëngjes, derisa kemi qenë ulur dhe popinim kafe më thotë, “Momo ta tregoj një barcoletë”. “Hajt”, Selim quhet, “Hajt Selim fol”. Thotë, “Po flasin dy shqiptarë në vitin 2000…” Për besë (qesh) kështu më ka thënë njeriu, në vitin ‘78 ma ka thënë këtë. “Hej”, thotë fqinji, “Eja”, thotë, “të pijmë çaj”. Ky tjetri thotë, “Kisha ardh por po e pres një serb të më i sharrisë drunjtë” (qesh dhe duartroket).
Nga ajo koha serbët nuk sharrisin drunjë por sa ka ndryshuar situata, sa ka ndryshuar, këtë ma ka thënë edhe një herë ma ka thënë, dhe gjithnjë kur bie shi më kujtohet ai. Thotë, “Bre, gjithë atë kokë e ke, gjithmonë kur kalon kah rryma nuk ke si të mos ja huqësh”. Shiu duhet të bie mbi kokë dhe gjithmonë kur më kujtohet ai unë them, “Selo, ke pasur të drejtë”. Por megjithatë, kurrë askujt si kam thënë, sepse, edhe unë jam i ngjashëm me të. Edhe unë jam njeri mendjehapur, kam një qëndrim, e dua popullin tim, i dua, nuk i urrej të tjerët, i dua dhe i respektoj. Kam mjaft miq dhe e kam parë që është i njejtë si unë.
Dhe ulem pastaj si sekretar i i organizatës themelore të Lidhjes Komuniste, dhe unë e bëj, nuk e di, diçka kam thënë, e dini si ka qenë atëherë. Sepse presin në një kënd se çfarë do të thuash (qesh), menjëherë, menjëherë, takimi i partisë. Unë, edhe tani po them eja Selim ta caktosh. I pari Selimi nuk dëshiron ta caktoj takimin. “Çfarë takimi, çka për Momën, ikni bre”, thotë. Pastaj një ditë është dashur të mbahet takimi. Dhe filluan ata të më sulmonin… Dhe kur u qua Selimi (qesh), thotë, “Si nuk keni turp, si është e mundur? Unë jam me Momon çdo ditë. Këtë që po më tregoni nuk është e saktë”.
Dhe kështu, unë dhe Selimi bëhemi…Babai im shumë e ka dashur Selimin,, ne kemi shkuar tek ai, jashtëzakonisht e ka dashur, të mos them si mua. Sigurisht mua më ka dashur më shumë se Selimin por ja, Selimi sot po them shumë e ka dashur Selimin. Sepse Selimi është një rugovian i vërtetë. Shqiptar i vërtetë, (serioz) ai shqiptar i vërtetë, i cili, për respekt. Jo shqiptari kështu, por, shqiptar për respekt. Pra, është një karakter, një integritet moral, i hapur dhe me respekt, kjo është ajo.
Dhe, edhe unë jam shqiptar, unë populli im kështu, populli im, ne gjithmonë flasim për këtë dhe gjithmonë me një njeri të tillë shumë më mirë mund të flasësh se me ata që paraqiten me vëllazërim-bashkim, dhe kështu, e kështu. Dhe pastaj, kur unë bëhem nënkryetar i Qeverisë, unë filloj ta tregoj një tregim timin dhe Selimit, Selimit kjo nuk i pëlqen. Ai hidhërohet me mua. Por, tani do të ju tregoj edhe diçka. është shumë interesante, Unë deri tani, vetëm që sonte të mos qaj, do të mundohem të mos qaj. Unë bëhem nënkryetar i Qeverisë Serbe…
Erëmirë Krasniqi: Cili vit ka qenë?
Momçillo Trajkoviq: Ka qenë viti ‘90. Atëherë pasi që shqiptarët e lëshonin punën, kështu policia lëshonte, shqiptarët lëshonin, Serbia merr vendim ta suspendoj autonominë dhe unë jam në krye të asaj politike. Pra, unë jam në krye të politikës në vitin ‘90 kur Serbia merr vendim që autonomia të suspendohet. Dhe unë vi në kabinetin tim në Beograd. Atëherë merret vendimi që kabineti im të jetë edhe në Beograd edhe në Prishtinë. Unë me Jusuf Zejnullahun kam qenë mik i mirë.
Jusuf Zejnullahu është shqiptari i fundit që ka qenë me Millosheviqin. A keni dëgjuar për Jusuf Zejnullahun? Ka qenë Kryetar i Qeverisë atëherë. Ai është shqiptar i fundit i cili në një mënyrë, kur mua Millosheviqi më ka thirrur të më bëjë nënkryetar të Qeverisë unë i kam thënë, “Ky do të jetë fundi ynë final me shqiptarët”. Sepse një milion e gjysmë shqiptar, Serbia nuk e ka askënd që do ta përkrah politikën e saj dhe ta vendos serbin. Kjo do të thotë fund. I them, për këtë arsye ne nuk, ne nuk do të themi, “Ja ku e keni republikën”. I themi Millosheviqit.
Unë jam ulur me Millosheviqin sikur kështu me juve, një vit kemi qenë shumë të afërt. Deri sa nuk jemi fjalosur. Unë pastaj kam pasur një konflikt me të dhe pastaj jam bërë drejtor i korporatës. Nga nënkryetar i shtetit jam bërë drejtor i korporatës. Dhe po vij unë në Prishtinë që situata të qetësohet, të shohim çka ka më tutje, por jo shqiptarët nuk po pranojnë {lëviz dorën} këtë politikë të Millosheviqit dhe largohen dhe i kundervihen në fillim. Dhe unë tani po vij në Prishtinë.
Kabineti im është në të dytin, në katin e dytë, ato ndërtesat {tregon me dorë} ku është tani parlamenti. Tani është qevria në atë ndërtesën e madhe por më herët ka qenë atje. Dhe po pyesin se si është gjendja, vij, si është gjendja në ndërtesë së pari, aty ku janë shërbimet, ku janë ministritë, si është gjendja. Dhe çdo ditë nga shërbimi unë marr raport. Pasi që unë jam nënkryetar i qeverisë, ky është njeri i fuqishëm. Policija, çdo gjë nën kompetencën time unë mbaj çdo gjë. Dhe vij një ditë, marr raportin, si është çdo gjë në ndërtesë, “Gjithçka është OK?” Thotë, “Vetëm është një, një problem i vërtetë”. “Kush po bën problem?” “Njëfarë Selim Nikqi” {duartroket}.
Po thotë, duan ta [largojnë], unë them, “Nuk guxoni ta prekni. Unë do të flas me të”. Dhe asgjë, pastaj unë i them sekretareshës sime, kurse Selimi atje në zyre (flet me emocion, lëviz duart) ku kemi punuar unë dhe ai, po (qesh). I them unë Selimit, jo, sekretareshës, “Ma jepni, ma thirrni Selimin”. Ajo e thërret Selimin, ky po thotë, “Nuk do të vij”. Mirë. Po thotë nuk dëshiron të vij, ai është aty, aty në shërbimin për punë, siguria shtetërore, kështu-ashtu. Them, “Jo, lëreni unë do të shkoj atje”. Dhe unë ngrihem, shih (qesh). Shkoj atje, në zyre ku kemi punuar të dy bashkë për aq shumë vite (qesh).
Ai i ka mbledhur shqiptarët, ata që punojnë {lëviz dorën në rreth} aty, njëfarë, Heset Mazrekaj, i cili ka qenë, çka ka qenë, ka qenë avokat shtetëror, Heset Mazrekaj. Ai është Shema Uka një avokat i vogël, një i vogël, deri tek mjekra të vjen {tregon gjatësinë me dorë}. Selimi thotë kur ky Shema hyn, a Selimi dhe unë e kemi punësuar aty, thotë kur Shema hyn, ai e hap derën {lëviz dorën përnjëherë} sikur do të hyj ndonjë njeri i madh (qesh) por, thotë, “Shiko çfarë je?” Thotë, “Deri te doreza e hap derën” (qesh). Dhe hyj unë, “Mirëdita”. Ata heshtin.
“Ne ty nuk të pranojmë, nuk dëshirojmë kontakt” {lëviz dorën}. “Nuk e pranojmë politikën serbe”. Unë e hap derën, një hap pas dhe them, “Pu pu pu {onomatope}, unë nuk jam nënkryetar, ja nuk jam nënkryetar, unë këtu kam ardhur si miku juaj Moma Trajkoviq”. Ulemi dhe flasim, unë ju them atyre, “Shikoni çfarë kohe ka ardhur, këto janë vendime të mëdha, ju nuk mund ta ndaloni këtë. Bëne punën tuaj, këtu jam unë”. Pasi që ne kemi punuar bashkë. “Unë do të mbroj sa mundem. Ju bëne punën tuaj, ejani në punë, shkoni”.
Okej, aty pak jemi marrë vesh, unë shkoj, për shkak, secili, çdo të ejte sanca e qeverisë në Beograd. Unë duhet të shkoj të enjteve atje… vij prapë, dhe në tavolinë raporti, kush po bën problem? Selim Nikçci (qesh). Unë them, “Mos e prekni. Mos {lëviz dorën} e prekni”. Prapë shkoj në shtëpi, kur kam ardhur herën e tretë, e marr raportin se Selim Nikçi {lëviz dorën} është ëprzënë në shtëpi. Sepse e dini, ju mund të jeni edhe nënkryetar dhe kryetar por shërbimet që i kanë vlerësimet, e dini, ata nuk presin që politikanët të reagojnë, por reagojnë ata.
Për shkak të mbrojtjes thjesht ata reagojnë dhe Selimi është në shtëpi. {frymon thellë} Eh nëna ime dashur, e çka është, si për dy vëllezër, dy vëllezër dhe tani unë jam ekzekutuesi i Selimit. Jo unë personalisht, por politika {tregon kah vetja}. Cili unë që… e thërras unë Selimin të shihemi. E ka një stojadin të vjetër, unë me veturë zyrtare deri diku, prej diku i them unë do të dal në këmbë dhe flasim në veturën tënde. Dhe aty pikërisht para ndërtesës, ai banonte aty ku banoja unë, ndalemi. Unë dal nga vetura, vazhdoj në këmbë dhe shkoj të mos më shohin, e di, ulem në veturën e tij dhe po rrinim ulur, fillojmë të flasim.
“A je bre ti normal?” I them unë atij. “Gruaja jote e ka lënë punën”, apo e kanë përzënë, nuk kam ide se çka ka ndodhur. “Ti e ke lënë punën {numëron me gishta shembujt}, si do të jetosh?” “Unë nuk dua të jem tradhtar i popullit tim”. Kështu më thotë Selimi. “Kush more tradhtar i popullit, shko dhe eja nesër në punë. Unë jam aty. Ulu aty, rri disa ditë, shko. Nëse dikush të pyet unë të kam lënë”. dhe largohem. Asgjë, fillojmë e qajmë, unëdhe ai qajmë, unë po të them (qesh) vetëm të qajmë si dy shokë. Ne jemi shok, shok të shtëpisë. Babai im e do atë si mua, e kupton. Atëherë babai më kishte vdekur, babai më ka vdekur në vitin ‘86, dy muaj para se të hyja në politikë, mua më ka vdekur babai.
Dhe babai im, që aq ka pasur dëshirë që i biri i tij të ketë sukses, i shkreti nuk ka arritur të sheh se çka jam bërë, si dhe…unë kam menduar që Selimi do të vjen. Kurrë ai qen {tregon me gisht} kështu nën shenjën “qen” nuk ka ardhur. Kaq ishte, dhe më vonë kur ecja rrugës unë nga njëra anë, e kur ai më sheh as nuk dëshiron të flas me mua. Gjatë kohës së luftës, Pasi që unë të shumtëve ju kam ndihmuar, këtë e dinë, tani të mos flas por gjatë luftës të shumtëve, fillimisht në ndërtesën time ju kam ndihmuar… por unë atëherë kam qenë kundërshtar i Millosheviqit, unë kam qenë kundërshtar i Millosheviqit. Unë jam larguar nga Millosheviqi në vitin ‘91.
Erëmirë Krasniqi: Çfarë ka ndodhur?
Momçillo Trajkoviq: Paj, jemi fjalosur, rreth Kosovës. Unë nuk jam pajtuar me proceset demokratike atje në Serbi. Unë kam qenë njeri i fuqishëm, pra, nuk jam pajtuar. Përndryshe do të isha president Jugosllavisë, unë kam qenë afër, i gatshëm për president. Në librin tim {tregon drejtimin} janë ato, stenografët ku unë jam nominuar të jem antar i zyrës përfaqësuese të Jugosllavisë. Edhe Liliq kur ka qenë president i Jugosllavisë, në fakt unë është dashur të bëhem president i Jugosllavisë.
Unë e kam lënë Millosheviqin, i kam thënë atij, “Dëgjo, po shkoj të ha bar në Çagllavicë. Babai m’i ka lënë katër hektarë tokë”. Dhe e kam lënë e kurrë më se kam parë. Atëherë jam bërë drejtor i koperativës, të gjithë janë çuditur a është e mundur. Dhe atëherë pasi nuk kemi pasur nga çka të je, unë e kam hapur një kioskë në qendër të Prishtinës. Përballë Grandit, ndër Avallë. Aty e kam pasur kioskën ku unë kam punuar në atë kioskë. Dhe puna, gjithë natën ka punuar kioska.
[Intervista është ndërprerë për shkak të problemeve teknike]
Erëmirë Krasniqi: Do të thotë e keni hapur kioskën ku?
Momçillo Trajkoviq: Po, Avalla. Aty është një, ku është KEK-u tani, aty poshtë, {tregon me dorë poshtë} poshtë. Ku është ajo platoja, aty por aty e kemi pasur deri pas ‘99 deri në muajin qershor, kur na e kan hequr, na e kan marrë, i kanë vjedhur të gjitha ato. Dhe kaq kam, por mirë, atëherë unë në kohë të luftës i kam ndihmuar të shumtëve.
Erëmirë Krasniqi: Mos shkoni te lufta, vetëm pak të flasim për këtë, Ju keni qenë, si thuhet, keni qenë në pozitë.
Momçillo Trajkoviq: Po.
Erëmirë Krasniqi: Funksioner i rëndësishëm. Si ka qenë për juve, si ka qenë atmosfera kur ka ndryshuar çdo gjë? Në fillim keni thënë, ka qenë shtet komunist…
Momçillo Trajkoviq: Po prej komunizmit, prej, prej shqiptaro nacionaliste komuniste, ka ardhur deri te politika nacionaliste serbe, pastaj ka ardhur Millosheviqi. Atëherë ka ardhur Millosheviqi.
Erëmirë Krasniqi: Si jeni ndjerë kur shokët tuaj janë larguar nga puna apo janë?
Momçillo Trajkoviq: Unë jam dëshmitar i asaj. Në fillim shqiptarët, që t’i kundërviheshin politikës së Millosheviqit, e linin punën. Policia, askush nuk e ka detyruar policinë, policinë kosovare atëherë. Ata e lëshonin policinë. Duke demonstruar kundër politikës. Por, më vonë unë jam fjalosur më Millosheviqin. Ne, për shembull, unë kam ardhur deri te një konflikt i madh me Millosheviqin dhe njëfarë Kecmani, i cili diku në qershor, jo në qershor por në shtator, unë mendoj më tre shtator kur ka qenë greva gjenerale e shqiptarëve. I ka mbyllur, i’a ka vënë drynin dyqaneve.
Shqiptarët, bënin grevë, ky vendoste dry e dini, {tregon me dorë} unë atëherë për herë të parë kam kundërshtuar ashpër. I kam thënë, “Nuk bën”. Dhe më kujtohet, kam dhënë deklarat, në Tanjug kam dhënë deklarat, ashpër e kam, ashtu, kritikuar. Atëherë kanë ardhur, pas meje kanë ardhur, ata, ata që deri dje kanë qenë me komunistët shqiptar. Për shembull, njëfarë Papoviq, rektor Papoviqi, ai, është i biri i dervishit të Rozhajës. Dervishi e ka bërë edhe profesor edhe komunist. Që ai të jetë njëri prej kundërshtarëve më të ashpër kundër shqiptarëve. Pas kësaj unë kam shkuar pastaj ka filluar, pastaj ka ardhur deri te dëbimi, si jo.
Pastaj, atëherë ka, ka filluar.Dhe ka ardhur, njerëzit janë dëbuar nga puna.
Erëmirë Krasniqi: Do të thotë ju keni qenë të pranishëm në dy momente shumë të rëndësishme të ‘81. E ju keni qenë shumë i ri.
Momçillo Trajkoviq: Po, atëherë kam qenë, unë atëherë e kam fituar sheqerin. Ja për shembull, që atëherë sheqerin, shtypjen, kërkoj ndjesë. Prej atëherë e kam shtypjen, këtë nuk do ta harroj kurrë.
Erëmirë Krasniqi: A ju kujtohet ajo ditë?
Momçillo Trajkoviq: Si nuk më kujtohet, unë dhe Selimi kemi shkuar. Na jepin neve detyrë, na jepin për detyrë të shkojmë t’i qetësojmë studentët, t’i ndalojmë. Po, bash ka qenë, po. Partia e cakton detyrën, dhe unë e Selimi nisemi për atje. Dhe kur kemi ardhur te ajo masa, Selimi më lut mua dhe më thotë, “Të lutem, mos e fol asnjë fjalë serbe”. Ka qenë viti ‘81 “Mos fol në gjuhë serbe” e di. Dhe me të vërtetë unë kam heshtur, e shoh, dikush që i duhet patjetër, askush, askush nuk ka qenë i sinqert që ta kthej. As nuk ka mundur të të kthej. Të shkosh ti dhe t’i bindësh njerëzit të cilët tashmë janë drejtuar për një gjë të tillë.
Dhe kjo ka qenë, ka qenë një, një situatë mjaft konfuze. Atëherë shqiptarët mundohen ta arsyetojnë këtë, që këtë e ka organizuar sigurimi shtetëror serb. Mendoj që ajo nuk ka lidhje. Së pari, në atë kohë komunistët serb, komunistët prijës dhe komunistët shqiptarë kanë qenë vëllezër. Dhe Tito, ka qenë jugosllave, nuk ka qenë politikë serbe. Atëherë ka qenë politika jugosllave. Demonstratat e vitit ‘81 nuk e kanë qetësuar Beogradin, përkatësisht Serbinë. Atëherë as që ka ekzistuar Millosheviqi. Por policia federale i ka bërë këto.
Stane Dolanc edhe në Hajvali ka qenë e madhe, kazerma e madhe e policisë federale të cilën e ka. Edhe sllovenët edhe kroatët nga të gjitha republikat dhe krahinat kanë qenë aty për ta ndaluar. Por duke arsyetuar këtë, shpesh do të gjeni atë justifikim që këtë e ka bërë sigurimi shtetëror serb. Mendoj që kjo nuk është e saktë, nuk ëhstë e saktë që sigurimi shtetëror serb nuk ka qenë kështu dhe nuk ka qenë kryesorja. Kryesori ka qenë sigurimi shtetëror federal, që ka mbajtur gjithçka nën kontrol. Dhe kjo ka qenë, ka paditur pasi që ka qenë menjëherë pas Titos. Pas vdekjes së Titos, taman është kjo, kjo disi…
Erëmirë Krasniqi: Dhe pastaj ju keni pasur për detyrë të flisni me studentët?
Momçillo Trajkoviq: Po, detyrë që të shkojmë, të dalim atje. Po, prandaj Selimi më tha, “Mos fol, mos fol serbisht, të flasësh serbisht”. Por, por është do të thotë pafuqia e shtetit, pafuqia e institucioneve. Nëse ju bini në to, përfundoi. Institucionet nuk kanë funksionuar, unë do të ju them edhe, për shembull, problemi ka qenë tek sistemi, sistemi ka qenë, sistemi i separatizmit në Jugosllavi, pra edhe separatizmi shqiptar, edhe slloven dhe kroat ka qenë në institucione. Kushtetuta, Kushtetuta në vitin ‘74 i ka definuar marrëdhënjet e tilla, kurse Kushtetuta nuk është kryer deri në fund në mënyrë që të parandalonte. Pra, kush është fajtor, fajtor është Kushtetuta e vitit ‘74 dhe mos kryerja e saj, se nëse ajo Kushtetutë do të bëhej si duhet, nuk do të vinte deri te ajo. Dhe pra, institucionet nuk kanë funksionuar, pastaj kanë filluar të përballen me popullin, me njerëz të mashtruar.
Mua më kujtohet nëse fëmija shkruante “KR” në bankë, fëmija shqiptar, nxënës, e shkruan “KR” në bankë, menjëherë e gjithë familja izolohet. Unë atëherë kam hyrë, e kam diskusionin lidhur me këtë, “Me tradicionalizëm kundër separatizmit”. Për çka bëhet fjalë, në fakt ti në këtë mënyrë e çliron, e zgjeron atë lëvizje. Duhet të ekzistojnë institucionet, të shohim se për çka bëhet fjalë. Pra kjo është, është ajo, ai ka qenë edhe problemi. Dhe kjo është, kjo është, të jemi të sinqert, duhet të jemi të sinqert aty. Unë tash shpejt kam folur me Azem Vllasin, dhe ai tani atëherë e thotë këtë, tani e thotë këtë.
Që shqiptarët komunistë kurrë nuk kanë qenë të sinqert në krijimin e Jugosllavisë. Shqiptarët komunistë në çdo timin, madje edhe shqiptarët komunistë, kanë pasur për detyrë të bëjnë këtë që është sot. Ndoshta jo në mënyrën si ka ndodhur por të krijojnë diçka. Qëllimi ka qenë Republika e Kosovës, kurse nga Fadili e deri te Azemi kanë qenë, ata kanë qenë shumë kundër kësaj, kinse shumë kundër, në fakt kur çdo gjë ka kaluar, të gjithë janë mburr që kanë marrë pjesë në krijimin e politikës së tillë.
Pra nuk, nuk ka pasur marrëdhënje të sinqerta brenda asaj. Kjo i ka dhënë shansin nacionalistëve serbomadh të thonë, “E shihni se për çka bëhet fjalë këtu?” Dhe ata nacionalizmin serbomadh e përdorin si kundërpërgjigje për separatizëm, e që asnjëra nuk është zgjidhje. Ky ka qenë, ky ka qenë ai problemi. Tani, sepse ajo, lidhja e Prizrenit, ajo është vendosur. Sikurse të gjitha, të gjitha kombëtare, të gjitha lëvizjet kombëtare i kanë caqet e veta. Kështu edhe lëvizja kombëtare shqiptare e ka pasur qëllimin e saj.
Politika, Tito ka arritur që ta, Tito ka arritur që ta “amortizoj”. Por Tito nuk ka pasur sistem, sistemi i Titos ka qenë ai. Në momentin kur ai është zhdukur, janë zhdukur edhe, është zhdukur edhe sistemi, janë zhdukur institucionet, dhe pastaj është dashur që gjithçka të shpërbëhet në masë të madhe. Por fatkeqsisht, është shpërbërë me gjak. Ajo që ka ndodhur në Bosnje, ajo që ka ndodhur në Kroaci, ajo që ka ndodhur në Kosovë, është një tragjedi e madhe.
Erëmirë Krasniqi: Fëmijët tuaj kanë shkuar në shkollën Dardania?
Momçillo Trajkoviq: Po.
Erëmirë Krasniqi: A ka qenë ajo shkollë e ndarë në dy…
Momçillo Trajkoviq: Më herët kur kanë shkuar ata, ka qenë edhe më vonë është ndarë.
Erëmirë Krasniqi: Po.
Momçillo Trajkoviq: Më vonë është ndarë, por më vonë në fillim kanë qenë bashkë. Bashkë, kurrë nuk kanë qenë bashkë, por ka pasur, ka pasur një lloj tolerance. Unë në një, unë për herë të parë jam takuar me shqiptarët kur kam shkuar në shkollë të mesme, në shkollën e mesme. Atëherë për herë të parë, deri atëherë unë, unë kam jetuar në Çagllavicë, aty kurrë nuk kanë jetuar shqiptarët. Dhe ky ka qenë problemi im i madh, prandaj unë nuk e kam mësuar gjuhën shqipe, dhe jetoj këtu. Pra kur kam, atëherë kur kam shkuar unë në shkollën e mesme, atëherë shqiptarët mësonin në gjuhën shqipe, por kemi pasur trajnimin para ushtarak, ata kanë, bashkë kemi mësuar në gjuhën serbe. Unë nuk e kam pasur për obligim ta di gjuhën shqipe. Shqiptarët të paktën në atë trajnimin para ushtarak ose kur kanë shkuar në ushtri, e dini, kur shkonin në suhtri e mësonin gjuhën. Unë si serb nuk e kam pasur ndonjë përgjegjësi.
Erëmirë Krasniqi: A ka qenë kjo e çuditshme për juve?
Momçillo Trajkoviq: Paj nuk ka qenë e çuditshme, nuk ka qenë e çuditshme. Është Jugosllavia, Serbia dhe kaq, kështu unë, kështu unë e kam paramenduar këtë, e di. Pastaj me shqiptarët më seriozisht jam takuar në fakultet. Gjatë viteve të ‘70-ta or në kohën kur gjuha ka qenë mjet për llogaridhënje në mes njëri-tjetrit. Atëherë ka filluar që shqiptarët të mësonin gjuhën serbe kurse serbët të mos e mësojnë gjuhën shqipe. Atëherë ka pasur, ka pasur ndarje, demonstratat e famshme në Fakultetin Juridik, unë kam qenë aty në vitin ‘71. E dini…
Pra gjuha ka qenë mjet për llogaridhënje. Dhe pastaj, ashtu i padobishëm, të komunikosh me gjuhë ti shkon në institucione të cilat, po gjuha serbe respektohet në sistem, respektohet. E dini ka përkthim andej-këndej por ai që e flet gjuhën shqipe, që e dinë dygjuhësinë. Shqiptarët e dinin edhe njërën edhe tjetrën, ata kanë shpërblime, nuk e di fiton në rrogë, i rritet. Por serbi që i flet dy gjuhët, edhe atij, por më pak serbë e flisnin gjuhën shqipe, kurse më shumë shqiptarë kanë qenë që e dinin gjuhën shqipe dhe serbe.
Erëmirë Krasniqi: Pse mendoni që ka qenë kështu?
Momçillo Trajkoviq: Si?
Erëmirë Krasniqi: Për atë arsye, për shembull, shqiptarët kryesisht e kanë mësuar gjuhën serbe, edhe pse kanë pasur shkolla në gjuhën shqipe…
Momçillo Trajkoviq: Paj kanë qenë, kanë qenë në sistemin e Jugosllavisë dhe Serbisë. Ata kanë qenë, ata janë ende. Ata gjatë gjithë kohës kanë qenë, që nga Mbretëria Jugosllave kanë qenë të drejtuar kah gjuha serbe. Serbët nuk kanë qenë të drejtuar në atë, sidomos serbët të cilët, sikur ne. Unë, unë kam, tani do të ju flas për atë, ju lutem, të kthehem tek Rahoveci, të ju tregoj, kjo është shumë e rëndësishme për këtë vend dhe për Çagllavicën. Të shihni se çfarë shoqërie ka qenë.
Dhe sikur të jetë, pra trajnimi para ushtarak, do të thotë ajo është, ato janë orë për përgaditjen për ushtri, për para ushtri. Do të thotë të gjithë ne bëhemi gati por gjithçka në gjuhën serbe, nuk ka pasur, atë atë, kështu ka qenë, ka qenë progres. Pra unë me shqiptarët jam takuar në trajnimet para ushtarake, bashkë në klasë kemi qenë shqiptarë dhe serbë si dhe ai oficeri që na mbante ligjeratë për armë, për ushtri, e të tjera. Kur të shkojmë në ushtri, në ushtri, atje flitet gjuha serbe, përkatësisht gjuha kroate, gjegjësisht tani gjuha malazeze dhe kështu me radhë. Gjuha sllovene dhe kështu me radhë.
Pra, shqiptarët dhe të gjithë që ishin jo-slloven, ata është dashur ta mësojnë për të komunikuar në shtetin slloven, me insttucionet. Edhe pse kanë mundur në lokal të komunikojnë në gjuhën e vet dhe pra kjo ka qenë, ky ka qenë tani më problem. Dhe…
Erëmirë Krasniqi: E më tregoni, si ka qenë atmosfera gjatë ‘80-tave? A ka ndryshuar atmosfera pas demonstratave të vtit ‘81?
Momçillo Trajkoviq: E prej atëherë. Pastaj, pastaj fillon, ato janë beteja të simuluara kundër separatizmit shqiptar. Është viti ‘81, lëvizja separatiste është treguar, në këtë mënyrë, këto kanë qenë vlerësimet politike. E dini, çka është tash, të tjerët ndryshe, unë tani po flas nga ai aspekti, unë sot mund të flas edhe ndryshe për këtë, por si është shikuar kjo në atë kohë.
Ajo është lëvizja separatiste që ka dashur ta shfrytëzoj vdekjen e Titos, ta shtyjë këtë, të kërkoj republikë dhe kështu me radhë, e kështu me radhë. Dhe tani, lëvizja komuniste, Komiteti Qendror diskutojnë, por askush nuk hyn në thellësi të problemit, e dini. Për atë që fola më herët, pra simulojnë atë betejën, por nga ana tjetër atë, atë nacionalizmin sa është i varur, që kur flitet se sa i pabarabartë është, si mund ta dish, që e fiton masën. Pasi që ka qenë e pa suksesshme beteja e komunistëve, në atë kohë, jugoslloven, serb, kroat, dhe atyre shqiptarëve këtu kundër separatizmit, pastaj te populli serb fillojnë pakënaqësitë.
Pra ata që kanë qenë në vitin ‘81 një numër i njerëzve është gjykuar, situata është e tillë, ata që kanë krijuar gjithë këtë ende ashtu. Dhe atëherë vjen deri te një kompromis i vogël kur, që e kanë bërë Mahmut Bakalli dhe Fadil Hoxha, kur Azem Vllasi, Azem Vllasi dhe këta komunistët e rinj, komunistët e rinj i kanë hequr komunistët e vjetër. Ata i kanë akuzuar se janë separatistë kanë qenë dhe i kanë mbajtur e kinse ata do ta rregullojnë situatën. Por nuk kan arritur ta rregullojnë situatën. Pastaj shfaqet lëvizja serbe, rezistenca serbe dhe fillojnë mitingjet, popullizmi. Kështu që përnjëherë vjen popullizmi në. E unë bëhem politikan në kohën e popullizmit.
Erëmirë Krasniqi: A ju kujtohet viti ‘87 kur Millosheviqi ka ardhur në?
Momçillo Trajkoviq: Tani do të ju tregoj. Se për atë, për atë unë po flas, unë po, unë po, unë pra po shfaqem si politikan në kohën kur populli, populli serb del në sipërfaqe, kur, deri atëherë kanë heshtur. Njerëzit nuk dëshirojnë të heshtin, dhe pastaj, heshtin, pastaj nga një qëllim i mirë, që të bëhen probleme të vërteta, nacionalizmi serb, ata nacionalistët e shfrytëzojnë atë pozicion që populli është në rrugë dhe pastaj hyjnë ata.
Dhe fillon, dhe shkojnë në skajshmërinë tjetër. Kështu që përnjëherë në vend se të zgjidhet problemi keni dy skajshmëri. Deri dje separatizmi shqiptar, demonstratat, kush nuk është i kënaqur me këtë e të tillë ka shumë, nuk po ndalohet ajo, kjo po shkakton që ana tjetër që është e pakënaqur nga ana shqiptare në fakt hyn në ekstremin tjetër. Hyn në, në institucionet, edhe, po i shtyn institucionet që e sjellin në pah Millosheviqin dhe më vonë fillon ajo që ka qenë.
Erëmirë Krasniqi: Kjo nuk është konsideruar si separatizëm në atë kohë kur serbët me atë disi…?
Momçillo Trajkoviq: Serbët nuk janë separatistë, do të thotë, separatistët janë ata të cilët dëshirojnë pjesë të territorit ta ndajnë, e dini atë. E këta janë, ata janë unitaristë, ata janë unitaristë, ata janë, ata dëshirojnë të hiqet krahina, Serbia të jetë e unifikuar. E dini, që nuk ka krahinë autonome, sepse e dini, si, si, ekstremin tjetër. Dhe ato dy skajshmëri kanë krijuar problem. E pastaj, pastaj shfaqet, pastaj shfaqet rezistenca shqiptare, ai, dhe aty, aty e ka luajtur një rol të madh, rol historik e ka luajtur, e ka luajtur Ibrahim Rugova. Të cilin e kam njohur personalisht.