Hadije Gështenja

Prizren | Date: 7 qershor, 2018 | Duration: 51 minutes

Ka fillu me shfaqjen e filmave nëpër Kosovë, pastaj mas një kohe para luftës ka shku edhe në Shqipni atëherë se Italianët kanë qenë, kanë pasë kinematë atherë në Tiranë. […] Qaq kanë kqyrë filma të rinjtë, qaq. Jo vetëm të rinjtë po edhe të vjetrit. Tregonte baba për një shok të tij, hynte në ora 4, dilke, prap hyjke në ora 6, prap dilke hyjke në ora 8. I kqyrke tre filma në ditë. […] Tani kur u rrita, kanë qenë ato fletushkat, përmbajtjet e filmave, mi jepke baba, edhe i kqyrsha ato, lexojsha edhe propozojsha cilat me i zgjedhë. Kam dijtë shumë për filmat, edhe për artistat, edhe për regjisorët, edhe për tematikat.

Ares Shporta (Intervistuesi), Elmedina Arapi (Kamera)

Hadije Gështenja u lind në Prizren më 20 Prill, 1945. Pasi diplomoi në Gjuhë dhe Letërsi Angleze në Shkollën e Lartë Pedagogjike në Prizren, ajo punoi si arsimtare, e më vonë si përkthyese në Ndërmarrjen “Liria”. Në kohën e saj të lirë, Hadija i ndihmoi të atit, Shefkiut në përzgjedhjen e filmave për Kino Bistricën.

Hadije Gështenja

Pjesa e Parë

Ares Shporta: Prezantoni veten. Emrin dhe…

Hadije Gështenja: Datën.

Ares Shporta: …datën kur keni lind.

Hadije Gështenja: Quhem Hadije Gështenja, jam e lindur në Prizren, me 20 prill 1945, prej babe Shefkiut edhe nane Kimetes. Fëmijëninë e kam kalu, asi kam qenë fëmija i parë e familjes, tani mas ni kohe, 18 vjet kur kam pasë ka lindë Fisniku, vëllau i parë, vëllau.

Ares Shporta: Ku, ku jeni lind? Ku keni pasë shtëpinë, vendbanimin, ku jeni rrit?

Hadije Gështenja: Në Jeni Mahallë, aty kanë qenë edhe axhallartë e mi, ni familje asi e gjërë ka qenë. Tani kemi dalë në Tabahane dhe aty kam jetu si fëmi kam qenë aty kam fillu shkollën. S’pari kam qenë në ni shtëpi që asht’ përdorë si shkollë, asi fillore ka qenë, edhe shkolla fillore, por ka qenë edhe asi çerdhe për fmi. Gjashtë muj kam qenë, gjysmëvjetorin kam qenë asi n’çerdhe, mas asaj kam kry klasën e parë, ashtu që asi, kam dashtë shkollën shumë, kam lut babën edhe ka intervenu edhe qështu vetëm gjysëvjetorin e dytë e kam kry si klasën e parë e qeshtu mandej kam vazhdu aty, tre vjet. Pastaj ka qenë ni shkollë përtej asi, nuk di si quhet asi ajo rrugë, përtej Papaz çarshisë, shkollë e natës ka qenë m’duket se, aty kam msu dy vjet, mandej në shkollën “Slobodan Penezić” qysh ka qenë asi? Papaz çarshisë? Jo, jo, Papaz çarshi. Papaz çarshisë, që osht’ asi, me shkallë që hypet.

Ares Shporta: Shkolla e Naltë, jo, kjo Shkolla e mjekësisë ku është apo?

Hadije Gështenja: Jo, jo. Ku është asi kisha katolike?

Ares Shporta: Po.

Hadije Gështenja: Përballë. Tash atë ndërtesë që e kanë renovu. Ni ndërtesë e vjetër që ka qenë, përballë që asht’ ajo shkolla.

Ares Shporta:  “Loyola” ku është tash.

Hadije Gështenja: “Loyola” përballë. Është ni hotel aty, afër asi, afër asi, afër hotelit.

Ares Shporta: Po, po p’e di.

Hadije Gështenja: Edhe aty dy vjet kam mësu, pastaj u çel asi shkolla “Emin Duraku” prej klasës pestë kam fillu aty. Domethanë tri, katër shkolla kam ndrru deri sa kam kry katër vite.

Ares Shporta: Baba, nana çfarë prapavije familjare edhe profesionale kanë pasë? Çka kanë punu edhe a kanë qenë n’shkollë”?

Hadije Gështenja: Baba ka qenë ma shumë vetëm gjimnazin e ka kry të atëhershëm edhe asi ka pasë edhe shkollën fetare në fillim tani gjimnazin edhe si mjeshtër ashtë, që prej fëmijënisë mandej si mjeshtër e ka ditë këtë zanat, prej fëmijnisë.

Ares Shporta: Cilin zanat?

Hadije Gështenja: Zanatin e Kinooperatorit, për shfaqjen e filmave po, mjeshtër për shfaqjen e filmave.

Ares Shporta: Kur e ka marrë atë zanat? Çfarë moshe?

Hadije Gështenja: Atë zanat, kur ka qenë nimbëdhjetë vjeçar, ai ka qenë i lindun me 1917. Tani si nimdhjetë, dhjetë e gjysë qeshtu, nimdhjetë vjeçar ka fillu me mësu këtë zanat prej ni, prej ni asi sërbit që ka qenë asi prej Kragujevcit edhe ni italian ka qenë, gjatë luftës mandej ai edhe e ka mobilizu babën, mandej ka qenë në Pejë ni kohë me ushtrinë që e ka shfaqë filma.

Ares Shporta: E para asaj ku ka shfaqë filma para se me u mobilizu n’luftë?

Hadije Gështenja: Ka qenë në ktu, në asi kinemanë e përparshëm përballë asi rrugës që shkohet në Terzi Mahallë, në “Farmakos”.

Ares Shporta: Qysh, qysh e ka pasë emrin kinemaja? Qysh osht’ njoftë?

Hadije Gështenja: Valla…

Ares Shporta: Kush e ka mbajtë atë kinemanë?

Hadije Gështenja: Baba. Ai pronari ka qenë gazda [serbisht – pronar] Jovani, që e thirrshin ashtu, Jovan Jovanoviq, Haxhi Jovan. Ka qenë ni pasanik, ai me prejardhje ka qenë prej Nishit ka ardh këtu edhe është martu. N’të vërtetë baba ka ardh, ka qenë si pop [serbisht – prift] n’Prizren me, me asi e kanë dërgu prej atjehit edhe mas ni kohe ai asht’ martu këtu, e ka lindë kët’ fmi këtu, u lindë ai edhe ka jetu këtu edhe ai vetë u martu këtu. Shoqja e ka pasë emnin Lubica. Nejse s’kanë pasë fmi i ka pëlqy baba si, si n’atë kohë shegërt ka hy me punu, shumë i sjellshëm ka qenë se e ka kry shkollën fetare edhe gjyshja ka qenë shumë asi, jo e rreptë, po shumë e dashtun e ka dashtë shumë babën edhe ashtu e ka eduku t’jetë i mirë. 

E ka pëlqy shumë, ka dashtë me adoptu mirëpo gjyshja nuk ka leju, ka thanë feja na ndanë, s’mundemi me asi, s’mundem ashtu diçka me bo edhe tani ka thanë asi, ani le t’punon te une, prapë ne t’vjen te ju në shtëpi por asi kisha dëshiru që t’jetë nën asi nën kujdesin tonë domethanë t’kujdeset të rritet asi nën kujdesin tonë, ani ka thanë ashtu po veç mos me adoptu edhe kështu që asi, ai u rritë aty edhe u eduku, qe gjimnazin e atëhershëm e ka kry edhe këtë shkollë, këtë zanat. Ka fillu me shfaqjen e filmave nëpër Kosovë pastaj mas ni kohe para luftës ka shku edhe n’Shipni atëherë se italiantë kanë qenë, e kanë pasë kinematë atje n’Tiranë. 

M’tregonte që shkonte me marrë filma prej atjehit për me shfaqë ktu edhe prej Italisë kanë pasë asi kshtu marrëdhanie, kshtu marrëveshje për dërgimin e atyre rrotave t’filmit. Qaq. (qeshë) Mandej kur ka filllu lufta këtë e kanë mobilizu edhe italianët edhe aty asi kanë pa që ai po din ketë mjeshtri edhe e kanë marrë me vete , n’Pejë e kanë çu, atynve ushtrisë e ka shfaqë filma, e ka pasë edhe uniformën asi, fotografinë e kam tregu une asi. Dy vjet ka qenë aty n’Pejë e mas asaj kur kanë shku italianët me gjermanët nuk ka pasë kontakt kshtu, vetëm se asi ka mujtë me punu lirisht. E gjatë luftës, mas nja dy, ‘43-shit, gazda Jovanin e çon n’Nish. Jo që ikë po ka dashtë me i rregullu do punë atje, puntë e veta që ka pasë edhe atje ka pasë pasuri edhe në qat’ kohën e luftës asi baba e ka çu atë.

Mas ni kohe t’shkurtër smuhet [sëmuret] atje edhe ma nuk kthehet, vdes, gruja ktu asi ngelë. S’ka pasë fmi po baba osht’ kujdesë për to deri sa ka qenë gjallë, e qe mandej pasuninë, krejt pasuninë ja ka lanë asi babës, mirëpo baba nuk ka dashtë, ende kemi ato dokumentet, do gjana, do ndërtesa që komuna e ka, reforma agrare ka qenë mas luftës edhe krejt ata pasanikët që kanë qenë i ka konfisku, shteti asi, ndërtesat e atynve, mallin e krejt asi. Veç ni shtëpi ka ngelë tash ashtë parking, qysh me tregu? N’qendër asht’. Veç ajo osht asi qajo trull [truall] ashtë nën emnin e tij, si pronë e tij.

Ares Shporta: Kur osht’ kthy nga lufta botnore, domethonë masi kanë shku italianët, a ka vazhdu profesionin? Çka ka bo ato vite? 

Hadije Gështenja: Baba? Po, po. Ka vazhdu aty, kanë pasë ato kinematë, ato kinematë e vjetra.  Axha jem ka punu n’atë ndërtesën që thash përballë asi kishës katolike e shtundeve bojshin ballo. Kanë pasë asi për rininë ndërsa atyne ditëve dy herë, m’duket se dy herë asi shfaqshin filma e mas asaj kur u ndërtu kjo kinemaja atëherë kalun krejt aty edhe ato e konfiskoi asi. Megjithëqë e ka konfisku shteti kta kanë mujtë me përdorë ato, masi që ka qenë kinemaja e qytetit e vetë që n’pronësi t’shtetit që ka qenë e tani edhe bahçja [turiqsht – kopshti] mas ni kohe mas nja dhjetë viteve është ble, është ble asi ai vend, tregonte baba që i ka pagu krejtve asi sa ka kushtu, kumeditë sa asi, sa kanë lyp krejtve ka pagu, thojke nuk asht’ që asht’ konfisku po është pagu.

Ares Shporta: A mbani n’mend ju kinemanë në fëmijërinë e tuaj, n’fillim, çka osht’ kujtesa juj e parë n’kinema?

Hadije Gështenja: Po, une prej vogjëlisë, tre vjet kur kam pasë, ka pasë ni aparat t’vogël baba në shtëpi dhe kur vinte prej kinemasë ai shfaqte filma (qeshë) me gjyshen kqyrshim. Domethanë une prej vogjlisë jam msu me asi me kqyrë filma. Tani kur u rrita kanë qenë ato përmbajtjet e filmave ato fletushkat sendet, m’jipke baba edhe kqyrsha ato, lexojsha, propozojsha cilat se i kam ditë shumë për filma edhe për artistat edhe për regjisort edhe për asi tematikat e kshtu që ai s’ka pasë kohë veç m’jipke ato, sadržaj i thojshin serbisht.

Ares Shporta: Përmbajtje apo?

Hadije Gështenja: Përmbajtje. Lexojsha mandej propozojsha cilat janë ma t’mira, cilat kanë karakter ma asi, zhanri të ndryshëm kanë qenë. Ka pasë suksese, vetëm kinemaja ka punu n’atë kohë edhe për rininë ajo ka qenë asi, ni ndër, si me thanë, që e ka përdorë asi rinia n’Prizren, s’kanë pasë vende ku mujnë m’u argtu, vetëm n’kinema.

 Ares Shporta: A ju kujtohet hapësina e kinemasë, a keni shku kush ka qenë ma afër ka nejtë gjithë ditën? Qysh ka qenë aty?

Hadije Gështenja: Po, po. Zyrja e babës ka qenë aty, axhat kanë punu n’atë, ka qenë ni asi, kanë qenë aparatet, edhe aty kam shku. Krejt kam qenë asi e njoftun me ato prej vogjlisë, me personelin me asi. Nuk kanë thirr drejtor personelin, po thirrshin Shefki abi, Shefki abi ma ashtu afër, shumë afër ka qenë me punëtorë, kanë pasë fitim përtej asi që thojnë, kanë pasë pagesat e mëdhaja, rrogat e mëdhaja, pastaj ka pasë baba autoritet jashtë asi në Jugosllavinë e vjetër, n’çdo qytet shkonte me marr filma, nëpër kryeqytetet e republikave t’atëhershëm, e kanë njoftë edhe e kanë dashtë si shok, edhe na kur shkojshim n’Pulë që ka qenë festivali përvjetor, kshtu për çdo vjet edhe neve na dilshin me na pritë, na njifshin. Kshtu që, thoshte baba, “Kur merrshin ndoni film prej s’jashtmit ma s’pari m’çojshin mu se e dishin që kam qef kështu i pari me qenë”. Ka pasë shpërblime, ka pasë dekorime baba. Shpërblim kanë dhanë prej “Avalla Filmit”, Beogradit, dy aparate terrenit, e ato ni kohë axha përdorte, shkonte nëpër asi, ka qenë ni kohë aksioni, rindërtimi i hekurudhës, n’fillim qatëherë, edhe kanë pasë kampin afër aty edhe ky shkonte për çdo natë me shfaq filmat, se kanë qenë vullnetarë, krejt rinia ka shku aty me punu.

Ares Shporta: Ku ka qenë kjo përafërsisht?

Hadije Gështenja: Përafërsisht, s’po m’kujtohet tash, hekurudha kur u ndërtu, veç kta kanë qenë atëherë asi, kampin, kampin e kanë pasë, ku a n’Nashec, a s’po di ku, qaty diku afër. S’di, veç e di që shkonte axha për çdo natë me shfaq, tre muj a sa ka zgjatë. Mandej ato aparatet i ka dhuru asi shtëpisë kulturës, ato e kanë përdor, nëpër fshatra kanë shku me shfaqë filma, që ka qenë asi ni gjest i tij që për t’mirën e qytetit, për t’mirën e popullit, ka qenë modest, nuk ka dashtë as m’u lavdu as m’u shpërbly, gjithnjë ka punu pse e ka dashtë atë punën e vet.

 Ares Shporta: Mirë, çka banën për kolektivin apo që kanë punu në kinema, kanë pasë do takime, p’e di që në mbledhje tregojshin.

Hadije Gështenja: Po, po. Kanë organizu shumë asi vikendet, kanë shku, ku kanë dashtë kanë shku, shumë shumë asi vikende kanë kalu bashkë edhe kanë qenë shumë afër. Ka pasë prej çdo nacionaliteti domethanë edhe asi, serb ka pasë edhe shqiptarë edhe turk edhe katolikë. Fotografitë kemi, edhe une shkojsha me babën m’merrke. Shumë, shumë mirë kanë kalu, shumë mirë. Gjithmonë kanë qenë asi bashkë disi.

Ares Shporta: A ju kujtoheni emrat e atyne kolektivit, kush kanë punu aty?

Hadije Gështenja: Ni here dy axha, baba, dy axhat, Shefki, Xhevati edhe Shefqeti, Shefqeti ma i madh pastaj Xhevati, dhandrri Zijaudini, Zikoja, e din, i ndjeri pastaj Dobrilla n’fillim qatëherë, kur kam qenë e vogël ajo ka punu, ka shit bileta, Loni, ai ka qenë katolik po ka qenë shurdhmemec, veç ka qenë asi ma i dashtuni në kinema, gjethkush e ka dashtë, interesant. Tjetër nji Zako, Zako ka qenë edhe ai ka qenë katolikë, pastaj janë punsu edhe tjert për çdo vjet kanë marrë. Raifi ai ka shku mandej n’Turqi, Masari, edhe ai ni kohë t’gjatë ka punu. Ai karakteristik asht ai me bicikletë ka shku n’Turqi (qesh) ka qenë shumë i dhanun mas bicikletës deri n’Turqi ka shku. Shumë interesant. Xhabiri, ai n’byfe ka punu edhe shumë tjerë që s’po m’kujtohen emrat, i kam dit, i kam njoft krejt. Shumë njerzt t’mirë kanë qenë, shumë njerëz t’mirë. Kanë pasë asi ni dashni speciale mes veti kshtu që kurrë s’janë asi fjalos, kurrë s’kanë bo ni gjest ndaj njani – tjetrit që me ofendu a kshtu, shumë njerz t’mirë kanë qenë.

Pjesa e Dytë

Hadije Gështenja: Edhe janë pagu, kanë qenë t’knaqun kshtu që pagat i kanë pasë ma t’mdhej në qytet n’atë kohë, ma t’mdhej ma s’shumti që kanë marrë ata, banesa kanë ndërtu, qekjo banesa osht’ e kinemasë, baba me qira atëhere e ka marr edhe janë edhe katër, pesë tjera që kanë dhanë punëtorëve kush s’ka pas. Disave shtëpi kanë ndërtu.

Ares Shporta: Ju a keni shku n’filma vet? Vet a keni shku ju n’filma?

Hadije Gështenja: Po.

Ares Shporta: Me kon keni shku? Çfarë filma ju kanë pëlqyer? A ju kujtohet pak ajo përvoja?

Hadije Gështenja: Po për çdo natë shkojshim (qeshë), veç me familjen shkojshim, na kemi pasë shtëpinë n’atë kohë përfundi kinemasë edhe afër për çdo natë shkojshim në bahçe kemi pasë ni tavolinë aty rrishim, Fisniku i vogë ka qenë, për çdo natë. Filmat ma s’mirti që m’pëlqejshin ka qenë t’zhanrit ma serioz kshtu edhe komedi kam dashtë veç jo filmat edhe asi n’atë kohë kanë qenë ato filmat kauboj shumë kanë dashtë fmitë veç une s’kam dashtë aq. S’po di si me thanë (qeshë).

Ares Shporta: Prej nga vishin filmat, a e din? A reagojke publiku? Qysh ka qenë ajo atmosfera?

Hadije Gështenja: Atmosfera valla shumë ka qenë asi me muzikë për çdo natë e lshojshin muzikë e krejt qyteti e ndike muzikë, kalojshin si korzo bojshin asi rreth kejit edhe t’u ndigju muzikë, krejt ato inçizimet ma t’reja t’atëhershëm ato kangtarët ma t’ri që kanë qenë edhe ma t’popullarizum inçizojshin edhe i lshojshin. Magnetofonin e parë kanë marr kta se i ka vyt atynve edhe inçizojshin shumë asi muzikë.

Ares Shporta: A lëshojshin prej kinemasë muzikë a?

Hadije Gështenja: Prej kinemasë lshojshin edhe krejt keji krejt asi ajo pjesë tash që asht’ “Syla”, krejt ajo pjesë ka qenë plot me t’rinjtë që shëtitshin aty. Edhe qaq kanë kqyr filma t’ritë qaq, jo vetëm t’ritë po edhe t’vjetrit. Tregonte baba për ni shok t’vet. Ai, tha, hynte n’ora katër dilke prapë n’gjashtë hynte prapë dilke prapë n’ora tetë (qesh) tri filma n’ditë kqyrke, shumë ka qenë merakli, shumë ka pas asi merak me kqyr. Qe, njerzët s’kanë pasë ku me shku tjetër asi për çdo natë ose kanë shetit n’Marash ose kanë dalë kshtu n’qytet ose n’kinema.

Ares Shporta: Ku janë lajmru filmat, çfarë filma ka, qysh jonë informu njerzit? Ku, qysh i kanë marrë biletat?

Hadije Gështenja: Përmes atyneve pllakateve, plaketat që kanë qenë…

Ares Shporta: Ku i kanë qitë pllakatat?

Hadije Gështenja: Kanë pasë aparatin e madh, n’atë zidin [serbisht – murin] kanë pasë caktun vendet, me ram [serbisht – kornizë] kanë qenë asi aty edhe n’Papaz çarshi, kshtu që asi informoheshin posaçërisht për filmat që vishin që kanë qenë ma t’interesum, artistët që kanë qenë ma t’popullarizum. Kështu, pastaj e përdorte filmat javor për çdo javë, për çdo ditë filma tjera po ni javë me filma ma t’mira si festivali i filmit, ashtu e thirrshin, festivali i filmit. Shumë interesant ka qenë. Ni asi ndërtesë, që thojnë, ni argtim që i vetmi ka qenë n’qytet. Përveç atynve asi restoraneve, s’ka pas edhe shumë restorane po muzikë që kanë qenë asi kurgja tjetër.

Ares Shporta: Cilat kanë qenë këto restorante?

Hadije Gështenja: Restoranet në asi hotelin “Theranda” aty kanë pasë asi muzikë jo për çdo natë po ma shpesh qeshtu e thirrshin. Mirëpo, n’kinema pastaj filloi baba me e thirrë prej vendeve të Jugosllavisë, prej qyteteve ata kangtarët ma t’mirë që kanë qenë ma t’popullarizum kanë ardhë. Për çdo javë ka pasë. Kush s’ka ardhë aty, kush s’ka ardhë.

Ares Shporta: A ju kujtohet dikush që ka ardh?

Hadije Gështenja: Po, po, po. Vice Vukov i Kroacisë pastaj Lepa Brena, e Sarajevës kangëtarët, valla gati krejt që kanë qenë t’popullarizum krejt kanë pasë asi koncerte në kinema.

Ares Shporta: Ku u mbajshin koncertet?

Hadije Gështenja: Në bahçe. 

Ares Shporta: Në bahçe verës.

Hadije Gështenja: Ekrani ku ka qenë edhe aty asi ajo pjesë e madhe, muzikë me asi, valla shumë mirë ka qenë.

Ares Shporta: Çka mandej, a shtrojshin tavolina, apo  qysh ka qenë ambienti?

Hadije Gështenja: Ambienti, karrigat kanë qenë t’renditura, ato t’montume e knej asi tavolinat, [teshtin] më falni, n’dy antë tavolinat, ka qenë edhe ni pjesë e madhe aty për tavolina.

Ares Shporta: A erdhën njerzit për koncertin? Çfarë njerzish vishin?

Hadije Gështenja: Po, s’mujshin me… dilshin përjashta asi njerzit, dëgjojshin jashtë, qaq ka pasë fluks i madh asi i interesuesve, shumë. Po kangtarët ma t’popullarizum ishin edhe t’Kosovës, Nexhmije Pagarusha, këta kangtarët tonë ma t’mirë që kanë qenë, Ismet Peja, plot, plot. Ka qenë ni qytet i kangës (qeshë) për ato edhe kanë vazhdu ato festivalet, “Zambaku i Prizrenit” andej-knej, gjithmonë ka pasë muzikë, gjithmonë.

Ares Shporta: E a e mbani n’mend naj aktivitet, ndoni teatër, shfaqje a ka pasë ndoni herë në kinema? A ju ka ra najherë me pa?

Hadije Gështenja: Po, po. Disa herë, disa herë, pastaj kur u ndërtu asi Shtëpia e Kulturës kalun aty se përpara ka qenë n’kinema edhe n’kinemanë “Radniku” që ka qenë edhe aty janë shfaq teatrot, po mendoj kanë pasë asi shfaqje teatrale edhe “Dogri Yoli” ka qenë, ata kanë bo asi n’gjuhën turke…

Ares Shporta: Shfaqje?

Hadije Gështenja: Shfaqje, po. Mandej asi folklor, kështu festivali i folklorit, edhe ato janë mbajtë n’bahçe.

Ares Shporta: E a e mbani n’mend a ka pasë punë letrare apo diçka me letërsi, me poezi, me ndoni disciplinë? Çka ka pasë?

Hadije Gështenja: Po, po, po. Përveç asi kangëve, valleve edhe poezi edhe asi recitime, sende, shumë shumë gjana t’mira ka pasë atëherë, shumë.

Ares Shporta: Ju a keni marrë pjesë n’ndoj njonën prej ktyne? A jeni interesu najherë?

Hadije Gështenja: Jo, jo. Unë n’shkollë kam qenë aktive. Në shkollë.

Ares Shporta: Çka keni punu n’shkollë? Çka keni punu mandej?

Hadije Gështenja: Kam qenë arstimtare e gjuhës angleze, në shkollën “17 Nëndori” po nuk kam punu shumë, ni vjet e gjysë gati qeshtu, tani jam punësu në Liri se kam pasë marrëdhanie me, Kosova, në nivel të Kosovës, Heski Kosi ka qenë në Prishtinë atherë. Ata merrshin mallra prej Gjermanisë e ndërmjetësusi kanë qenë italianët edhe korrespondenca ka qenë në gjuhën angleze e patronatin e ka pasë “Liria” kshtu që unë kalova në “Liri” që e pata atje edhe anglishten, përkthimin. Letrat zyrtare përkthejsha, afariste, letrat afariste edhe punën tjetër e kam pasë si referente kam punu, administraturë, dygjuhësore.

Ares Shporta: Ku e keni msu? Kush ju ka msu?

Hadije Gështenja: (Qeshë) Po, s’po di, prej vogjlisë kam fillu me përkthy, prej sërbishtes në sërbo-kroatishtës në shqip edhe n’diplomën e gjimnazit kam pasë prej matematikës “Besueshmëria”, ka qenë ni libër prej asi Kroacisë, n’gjuhën kroate, ato e kam përkthy n’shqip, prej atëherit kam fillu, jo, edhe ma herët. Edhe ma herët. Disha sërbishtën mirë qatëherë si fmi.

Ares Shporta: E anglishten qysh e mësut?

Hadije Gështenja: N’shkollën e Lartë e kryva këtu n’Prizren, atëhere e kemi pasë edhe n’gjuhën sërbe, n’sërbo-kroatishte. Profesorët i kemi pasë prej Beogradit.

Ares Shporta: A ju kujtohen çka ka pasë aty edhe drejtime tjera e kush kanë qenë profesorët?

Hadije Gështenja: Po. Profesorët e anglishtës, këta që janë asi, gjuhën edhe letërsinë që na kanë dhanë Ignjatoviq ai ka qenë ni rezhisor i njoftun në Beograd. Ai na ka dhanë asi gjuhën letrare t’anglishtës, angleze. Ni Vukan, Vukan ka qenë. Ai ka qenë n’Amerikë edhe n’Kanadë, e flitke gjuhën amerikane. Pastaj erdhi Sadit Berisha. Ai ka qenë si lektor mirëpo ai ka kry asi gjuhën angleze në Londër, e flitke atë, theksimin e ka pas t’Londrës. Shumë bukur e flitke gjuhën, domethanë kemi pasë dallime edhe na kërkojshin ashtu, ky gjuhën amerikane ai gjuhën tjetër (qeshë). Valla tridhetë veta kemi qenë po veç tri veta e kemi kry. Njena ka qenë sërbe, ni femën edhe ky Vedat Kiseri edhe une, tri veta. Mandej kta tjert mas ni kohe derisa kanë, e kanë kry disi.

Ares Shporta: Në “Liri” sa gjatë keni punu?

Hadije Gështenja: Urdhnoni?

Ares Shporta: Në “Liri” sa gjatë keni punu?

Hadije Gështenja: Valla deri n’fund, 42 vjet stazh pune kom.

Ares Shporta: 42 vjet?

Hadije Gështenja: Po. Ni vjet në shkollë, ni vjet e gjysë ksi edhe ato tjerat krejt në “Liri”. ‘68-shit kam qenë në shkollë jam punësu. Niher kam studju n’Prishtinë asi juridikën, ni vjet e kam t’kryme e lashë pse u smuva edhe u ktheva në Prizren në ndërkohë mos me hup kohë, u regjistrova n’Shkollën e lartë, gjuhën angleze edhe për dy vjet e kryva ashtu që mandej pritova me vazhdu atë.

Ares Shporta: Mirë. A po ju kujtohet, p’i kthehem kinemasë pak, qysh ka qenë, qysh ka ndërru domethanë, qysh ka dallu ‘60-tat pi ‘70-tave apo ma tutje me ma përshkru qysh kanë dallu?

Hadije Gështenja: Po, po ka pasë dallime asi t’u përparu normal. Kangëtarët asi filmat janë ardh, filmat me muzikë, filmat kriminele, sipas kohës.

Ares Shporta: Qysh i pëlqejke publikut? Çka vishin ma shumë… a po ju kujtohet? Muhabeti që u bojke rreth kinemasë apo rreth filmit çka ka qenë?

Hadije Gështenja: Filmat kriminale ma s’shumti i pëlqejshin fmive edhe t’rritunve, mashqive. Ndërsa femrave, ato dojshin ma s’shumti filmat asi, kshtu, muzikale, filmat komedi. Kanë pasë, kanë pasë zhanre të ndryshme. Në fillim që e thash filmat kauboj shumë kanë dashtë fmitë. Janë çmend, janë çmend për ato, vishin e pritshin prej mëngjesit me hy me marr bileta, qaq kanë qenë t’interesum e pastaj janë rritë edhe filmat janë ndërru sipas kohës.

Ares Shporta: A ju kujtohen filmat indian që janë shfaq? Qysh kanë qenë? Ku i keni pa? Qysh u konë atmosfera në kinema edhe a vishin njerzt?

Hadije Gështenja: Po edhe filmat indian. Lëshojshin asi muzikën e kangëtarëve të asi Indisë para, para se me fillu filmi. Inçizojshin prej filmit ato kangët edhe e lëshojshin për me tërhek publikun e bojshin reklama. Shumë shumë kanë pasë, si aktivistë kanë qenë për tërhekjen e publikut.

Ares Shporta: N’qytet ku tjetër u mbledhshin njerëzit? Ku u bojshin bashkë njerëzit, ku rrishin përveç kinemasë?

Hadije Gështenja: Përveç kinemasë n’korzo qat’herë n’mramje, n’korzo, n’shatërvan. Se ka qenë një kohë që s’guxojshin rinia asi me shku nëpër kafiqa [kafiteri] s’kanë pasë atëherë edhe nëpër kafiane, nëpër asi restorane, s’kanë guxu.

Ares Shporta: E n’kinema a kanë met njerzit veç me pi apo me mbet kshtu jashtë orarit kur s’ka pasë filma? A ka punu si byfe?

Hadije Gështenja: Jo vetëm gjatë shfaqjes t’filmave, qat’herë, para se me fillu asi filmi, hyshin kadal-kadale edhe blejshin. Byfenë e kanë pasë aty, alkool nuk kanë përdor, vetëm langje edhe keksa kshtu ushqim.

Ares Shporta: E deri kur keni shku n’kinema, qysh ka fillu diqysh me ra aktiviteti aty apo me ndrru?

Hadije Gështenja: Po deri sa ka qenë baba aty, ai ka punu shumë edhe vet ka shkrujt ato reklamat. Ka pas si kaliografi, asi ka msu s’di, n’Beograd m’duket se. Shkrunte me asi me brusha. Ka pasë hamer t’mëdhej dhe bënte vija me laps pastaj shkrunte. Çfarë shkrimi ka qenë! Hatashëm! E bënte disi kshtu [imiton shkrimin me gisht] ato vijat e sende. E tan’ kohën ai asi ka qenë i angazhun për këto reklamat. Kur shfaqen, n’ora sa, e asi cili film, n’cilën kohë lun.

Ares Shporta: Si u përzgjidhshin filmat? A shkojke ai nëpër Sërbi, nëpër Kroaci? A u mbledhshin edhe tjerë? Qysh ka qenë ajo?

Hadije Gështenja: Po, po, po. Edhe shkojke edhe e thirrke këtu e pastaj gostitke me ushqimin e Prizrenit, me ushqimin tonë. Ata u habitshin. Bonte gjellnat e ktujit, tavë, s’dishin çka osht ajo. E niher pat’ thirr, s’di sa veta kishin ardh, edhe te ka qenë asi ni furrë në Shadërvan aty, Demir, Demir Tada thirrshin, baba asi a vllau i Demirit. Edhe ai bonte vet atë gjellë mandej preferonte, thojke, jo me lugë as me pirun po me dorë (qesh) me, me… Kuku janë knaq, ju vike interesant atynve ashtu diçka. Qershiat i çonte nëpër asi vneshta, vjelshin qershia. E kur shkonte atje, atje asi shumë ka pas njoftësi, shumë. Punën e tij shumë vjeçar, ni orden [serbisht – medalje] prej ari, ordeni punës. T’kam tregu edhe ato, e ke pa. Mirënjohje plot prej ktuhit, prej Kosovës, prej Sërbisë, prej…

Ares Shporta: Deri kur ka qenë aty në kinema?

Hadije Gështenja: Valla ai ka punu ma shumë se që ka pas… 47 vjet ka punu. Se derisa asi e qitën ni, ksi e shpallën konkursin, u lajmrojshin njerzit që s’kanë pasë hiç dijeni për ato. U deshtë me qenë mjeshtër për me ditë me punu, edhe…

Ares Shporta: N’cilat vite ka qenë kjo, kur baba ka qenë t’u e lanë, kur osht’ penzionu?

Hadije Gështenja: Kur është penzionu. Para luftës.

Ares Shporta: Sa vjet i ka pas kur u penzionu?

Hadije Gështenja: Nja shtatëdhjetë e kusur, me siguri. 85 vjeçar ka vdekë, po 85 vjeçar, 2002-shit ka vdekë.

Ares Shporta: Deri kur keni shku ju n’kinema? A e mbani n’mend?

Hadije Gështenja: Deri vonë, deri sa ka qenë baba aty. Mas asaj mandej jo. Qe krejt djemtë e axhallarëve asi, kanë pas kështu interes për asi me qenë asi n’kino atëherë, mirëpo Fisniku jo. Ai hiç s’ka dashtë. Vetëm shkonte edhe ma rrallë shkonte nuk ka qenë aq i interesun me shku me kqyr filma, veç si i vogël. E ata dy djemtë e axhës kanë punu. Ai Arsimi ka qenë i inkuadrum me rrogë, ka punu disa vjet aty. E kaniherë n’vend t’babës ndihmojke n’fillim pastaj vazhdoi ai me punu mas babës, kur u pensionu ai edhe ky djali i axhës tjetër edhe ai ka punu. Ai ka punu në kino “Radnik”, atje.

Ares Shporta: A ka qenë dikush tjetër në Kino “Radniku” kush ka punu?

Hadije Gështenja: Vetëm axha ka punu aty, vetëm ka mujt me punu me dy aparate pa e ndërpre asi filmin. Ai ka qenë i aftë shumë, shumë asi i gjallë ka qenë shumë, kshtu shpejt ka punu.

Ares Shporta: Qysh ka ndryshu programi prej Kino “Radniku” edhe Kino “Bistricës”? Çka ka qenë dallimi?

Hadije Gështenja: Ni orë ka qenë dallimi, domethanë nëse ka qenë n’ora katër ktu n’ora pesë ka qenë atje. Kshtu që dy herë është dhanë, janë dhanë filmat atje e këtu tri herë.

Ares Shporta: A kanë qenë filmat e ndryshëm apo?

Hadije Gështenja: Jo, kaniherë filmat e njejtë kaniherë asi filmat e ndryshëm, si kanë pas n’disponim filmat, se ato bliheshin, me qira kanë qenë, nuk bliheshin por me qira kanë qenë, edhe ke pas asi afatin derisa ke mujtë me mbajtë ato me shfaqë. Disa e majshin, kur shihshin që ma shumë kanë asi persona që vishin me kqyr atherë asi e majshin ma shumë. Kur s’kanë qenë t’interesum njerzit atëherë se majshin.

Ares Shporta: Kur keni qenë n’kinema për herë të fundit?

Hadije Gështenja: Për herë t’fundit … s’po m’kujtohet hiç. Kinema mas babës nuk kam qenë hiq. E ka marr ni, ai Fejzullahu, e din ti atë. Ai ka marrë me qira se asht’ tenderu a çka osht’ bo kinemaja atherë.

Ares Shporta: Kur?

Hadije Gështenja: Mas, mas babës valla, ni kohë, jo mas babës, ka qenë ai Masar Drini, a si e pat mbiemrin? Ai ka qenë drejtor ni kohë t’gjatë ka punu ai. Jo ni kohë t’gjatë, po nja katër, pesë vite e tani asi mas luftës ka qenë n’tender mirëpo s’kanë mujtë me ble se ka qenë asi pronë e paskjarume po ka qenë n’gjyq. Ni sërb m’duket se e kish padit se e paska ni dyqan aty përpara. Ai ka thanë që s’paskan pagu mirëpo une sa e di po. Nejse ka qenë asi çështje e komplikume, për atë edhe s’kanë mujtë me asi. Kërrkush s’ka mujtë me ble mandej shteti e ka marr përsipër edhe s’ka leju mandej. Ndoshta edhe ju keni qenë si shoqatë, ndërmjetësus asi për mbajtjen e asi ndërtesës në pronësi të shtetit.

Ares Shporta: A keni ni që po dojnë me shkatërru kinemanë?

Hadije Gështenja: Valla keq m’ka ardhë, ma s’shumti m’u ka dhimtë bahçja se salla ka qenë e vjetër. Shumë e vjetër qe, mirëpo bahçja ka qenë fenomenale, shumë shumë asi ni bahçe e bukur edhe atë ekranin e kanë pasë këta sllovenët e kanë ndërtu n’hark edhe VistaVision asi sistemi. Qat’herë n’Kragujevc ka qenë, jo n’Kragujevc, n’Zemun herën e parë kanë ndërtu mandej ata mjeshtrit kanë ardh n’Prizren.

Ares Shporta: A mbani n’mend diçka prej asaj kohe, prej ndërtimit t’kinemasë, a e mbani n’mend atë kohë?

Hadije Gështenja: Po, atëherë gjithkush osht’ befasu kur kqyrshin filma se asi zërat vishin çdo anë edhe djathtas edhe majtas edhe mendojshe që ky po flet, ai n’atë anë e kshtu që asi ka qenë ni sistem i ri ma i përsosun edhe ma shumë vishin n’bahçe edhe fllad me lule ka pasë, plot lule. Kanë pasë bashtovanin [serbisht – kopshtar] që e ka kqyr, që ka vadit, krejt, krejt edhe mandej baba e ka marr përsipër me e kqyrë. Ka qenë tërheqëse për publikun.

Ares Shporta: Po e konsiderojmë t’mbyllyn intervistën.

Hadije Gështenja: Faleminderit.

Ares Shporta: Faleminderit për kohë edhe kujdesin.

Hadije Gështenja: Edhe diçka kam, edhe diçka. Sa ka qenë baba gjallë tregonte që ky qenka i vetmi në Jugosllavi që ka qenë prej ma t’vjetërve. Vetëm ni para këtij ka qenë para këtij qaj i Kragujevcit e ky i dyti në Jugosllavi tha.

Ares Shporta: Bahçja a?

Hadije Gështenja: Jo, jo si kino operator, gjallë që ka qenë, ma i vjetri prej krejtve.

Ares Shporta: Zanatin prej Italisë nifar forme e ka marr a?

Hadije Gështenja: Po, pastaj filma merrke edhe për gjysmën e Kosovës. Gjysmën e ka pasë ai i Prishtinës, drejtori. E ky këtë rajon e ka pasë, Gjakovën, Pejën, Prizrenin, Suharekën edhe do fshatra kush ka pas asi. S’kanë pasë kinema veç Suhareka ka pasë. Qaq.

Intervisuesi: Me kinematë tjera a kanë pasë marrëdhanie? Ku ka pasë kinemaja tjera? N’cilat vende?

Hadije Gështenja: Ku n’Kosovë a?

Ares Shporta: Po, n’Kosovë.

Hadje Gështenja: Po, n’çdo qytet t’Kosovës, kto qytetet ma t’mdhej që janë.

Ares Shporta: Ju falenderoj për kohën edhe për kujdesin. Faleminderit shumë.

Hadije Gështenja: Faleminderit edhe prej jush.

Download PDF