Pjesa e Gjashtë
Greta Kaçinari: Kur filloi lufta, kur filluan bombardimet e para… po ashtu një periudhë e vështirë dhe rëndë. Ne ishim tre veta, domethanë Gjergji, unë dhe Klorinda, na të tretë. Edhe erdhen kojshitë edhe po i bijnë derës e po thojnë, “Na po nisemi. Hajdeni edhe ju me neve”. Shkaku që mos të dalim ka qenë vajza. Pse? Vajza thotë, “Mam, na jemi tre veta ata janë krejt kah pesë, kah dhjetë veta”. Domethanë, familje të mdha me fjalë tjera. “Na jemi tre veta, nuk po dalim. Nuk po shkojmë kërkund”. Edhe kjo ishte shkaku që kemi mbetë. Domethanë, që kishte të drejtë se dikush duhet të sakrifikonin në një farë mënyre.
Por, kur kanë fillue bombardimet, prej dhomës së fjetjes së vet ka ardhë tek ne të dy në shtrat edhe u fut në mes. Momente jo të mira, të vështira. Domethanë, ne gjatë kësaj periudhe, të kësaj pjese më të përgjakshme kemi qëndru në Prishtinë. Bile, bile, mua më ka ndodhë që më ka pëlcitë edhe ulçera dhe u deshtë të operohem në spital. Por, diçka nuk mund të mos e përmendi këtu se stafi mjekësor i cili ka qenë edhe të gjitha, stafi teknik domethanë, motrat medicinale kanë tregue një kujdes të jashtëzakonshëm që unë sot jam gjallë.
Anita Susuri: Kanë qenë serbë apo?
Greta Kaçinari: Të gjithë serbë. Edhe unë këte nuk e harroj kurrë, për shkak se në… e çka, një diçka tjetër interesante me këtë periudhë, para se të më vëjnë në operacion, ma kanë caktue dikë tjetër me më operue, jo ai mjeku që unë doja, e që ishte një boshnjak i Malit të Zi edhe që ishte shumë i njohur atëherë. Por thojshin, “Te ai me shkue, ti duhesh me i dhanë njëqind”, ksine, çka ishte atëherë? Çfarë përdornim? Jo euro po, “Njëqind marka ti duhet me ia dhanë”, unë i kam thanë, “Asni dinar s’du me ia dhanë. Kurrë askujt, jo vetëm atij”.
Edhe unë insistoj të jetë ai edhe vje një mjek i ri tash edhe m’sheh t’u qajtë e shqetësume edhe m’thotë, “Çka keni?” Serbisht ka folë. Po ai kishte qenë fëmijë i prindërve të përzier, shqiptar e serb, nuk ia di emrin. Dhe thotë, “Çka keni zojë?” Serbisht m’thotë. Unë them, “Po më shtijnë me dhunë në operacion”, tha, “Kërkush juve me dhunë s’ka me ju shti në operacion”. Edhe m’ka kap edhe m’ka çu në dhomën time. Derisa nuk e kanë lejue qat’ mjekun që e kam kërkue unë. E atëherë ai më ka operue. Dhe falë atij që unë jam ende sot gjallë këtu.
Ai mjek mandej u detyrue të largohet nga spitali sepse ishin asi punë, tonët e morën në dorë krejt. Nuk pajtohem me ksi gjana. Ata që janë të vlefshëm, leni aty. Edhe unë isha në kontrollë edhe ishte mjeku, ai që ma ka operu, edhe ishin mjekët e rinjë që tash ishin mjekët shqiptarë. Edhe unë iu them se, “Falë këtij unë jam sot gjallë. Por ju mësoni nga ky sa të mundeni”. Edhe normal që e falënderoj edhe njëherë këtë mjekun. Atij më vjen shumë keq po kisha me ia çue nji whisky në fund për falenderim, por as atë s’kam mbrri me e ba se…
Por atë çka ma vonë kam përjetue, vitin e kaluar në spital janë dy botëra të ndryshme. Janë dy botna të njerëzve të përgjegjshëm që e respektojnë punën, e respektojnë sistemin e vet dhe tenetojnë këto gjëra. Më vjen keq ta them këte, sepse tre muj ditë të vitit të kaluar, e di shpirti im nëpër çfarë kam kalue. Jo personalisht, por për burrim tim Gjergj. Dhe uroj që gjeneratat e reja ta kuptojnë këte, që rruga në QKUK ta… që është e emërtume Rruga e Hipokratit të jetë vërtetë rrugë e Hipokratit, dhe ai vend të jetë vërtetë ku do t’i përmbahen betimit të Hipokratit. Jo A-jën ta shndërrojnë në I.
Anita Susuri: Ishim te koha e luftës, thatë që keni qenë në Prishtinë.
Greta Kaçinari: Po.
Anita Susuri: Si ka qenë në Prishtinë gjatë luftës?
Greta Kaçinari: Pos asaj periudhe që isha në spital, po i kthehem tash përditshmërisë kur duheshte të furnizohemi me ushqime të ndryshme. Në treg tregonte, se Gjergji ishte ai i cili dilte për furnizim, tregonte se në treg, në këtë tregun e gjelbërt që është, jo tregun e gjelbërt po tregun që është përballë postës.
Anita Susuri: Tregu i Ulpianës.
Greta Kaçinari: Tregu i Ulpianës, aty kishte të gjitha llojeve të rrobave, pajeve të nusërive të varuna për t’u shitur. Merreni me mend, domethanë krejt ato që janë vjedhë nëpër shtëpia. Mandej erdh, këtu e kemi pasë një familje shtatë anëtarëshe, ka ndejtë një javë ditë derisa ka ardhë njani për me i bind që duhet të dalin edhe ata kanë shkue. Kjo ka qenë diku periudha prilli ka qenë taman, fundi i prillit, para se të shkoj në spital. Edhe furnizimet i bënte Gjergji. Kur vinte në shtëpi tregonte se është dashtë të pret këtu në rend për bukë, e këtu për këtë, e për këtë.
Mandej ishte edhe ni element tjetër që nëpër shtëpia, nëpër banesa kishte studenta që nuk kishin, ata nuk kishin tash bukë. E në lagjën tonë u organizojshim edhe mbledhshim bukë edhe gjalpë apo çka kemi pasë në shtëpi për me iu dërgu edhe atyne. Normal kemi shiku që edhe vet mos të mbesim krejt keq. Kështu, një ditë kur doli Gjergji për të blerë gjësende e kanë marrë policia, unë në këtë kohë isha në spital, e kanë marrë policia e kanë mbajtë mbi pesë orë në një vend të, ktu te, si quhet tash…
Anita Susuri: Në Prishtinë diku?
Greta Kaçinari: Po, në Prishtinë, ka qenë një vend shumë famëkeq, si një burg, ama te shkolla “Naim Frashëri”, aty në afërsi te shkolla “Naim Frashëri”. Dhe tregon Gjergji, në të vërtetë, Gjergji më ka tregu shumë ma vonë. Por vjen vajza të nesërmen në vizitë tek unë edhe unë i them, “E ku o tata?” “Po janë t’u i dhimtë durtë diçka shumë”, “Pse po i dhamin durtë?” “Bre, mamë”, tha, “E kanë marrë dje policia”, tha, “e është deshtë tanë kohën t’i mbajë durtë kështu” {shpjegon me duar}. Edhe tha, “S’ka mujtë me ardhën”. Ku me ditë është tronditë njeri t’u i mbajtë durtë.
Por, këto personalisht nuk e kanë maltretue po çka ka pa ai rreth vetës t’u i malltretue të tjerët që ishin edhe ma të rinjë edhe me… krejt të rinjë e të vjetër. “A e don ni cigare?” T’u i thanë ai polici, ky t’u thanë, “Po bre”, “A cigare po don a?” Bim, bim {onomatope}. U çmend Gjergji kur i ka përjetu të gjitha këto. Por vajza po m’tregon se… mandej Gjergji m’i ka tregue krejt, se si i ka përjetue krejt këto edhe çka ka pa krejt. Por kta nuk e kanë prek. Askujt emrat nuk ia kanë ditë por thjeshtë ka pasë fat, thjeshtë që është dashtë t’i mbaj duart lartë.
Edhe tash vajza po m’tregon, “Edhe mamë, a din, kanë hy policia brenda”, kanë hy n’banesë, “Ani?” Tha, “Po i kanë marrë cigaret, pakot, boksin e cigareve”. Na t’zitë e ullinit e hiqeshim për me i gjetë cigaret, ku ka cigare. I kanë marrë cigaret edhe dhjetë euro, dhjetë marka, kanë qenë mbi tavolinë. S’di pse ato [kanë qenë aty]. Unë është deshtë, t’ja japim dikujtë ose dikush neve, nuk e di. Por, sidoqoftë. “Ani mamë ani”, edhe tha, “Kanë hy në dhomën time edhe krejt kukullat m’i kanë gjujtë në dysheme”. Kur t’ja kom fillu me qajtë e qaj e qaj, “E pse kukullat?”
Ato kukulla asnjëna shqiptare nuk ishin, ato shqiptare ishin me veshje dallmatine, me veshje malaziase, me veshje kroate, të krejt vendeve të mujshme të ish Jugosllavisë me ksine, me veshje kombëtare të vendeve të ndryshme. Edhe shumë të bukura edhe i kemi ende. Edhe i kanë gjujtë… Po tash krejt ato që më ka tregue për tatën edhe unë fillova të qaj për kukullat. Po nuk ishte për kukullat normal po ishte për krejt situatën. Edhe me rëndësi është që rrymë kishte edhe çfardo që qoftë edhe bukën e futeshim të prerë në rriska në friz, që nëse do t’na duhet dhe të mbesim pa të që të kemi. Kështu, nuk e di. Na në familjen tonë e kemi pasë një fat të jashtëzakonshëm se, thjeshtë, nuk e di.
Edhe dy-tre ditë para se kam dalë prej spitalit diku kah fundi i majit, jo besa në qershor, kjo ka qenë në qershor, me 4 qershor, se tash data është atje 4. Erdhën dy policë në banesë te ne edhe fillun regjistrimin në kartela të kaltërta, domethanë emrin, mbiemrin, letërnjoftimi, e tjera, e tjera, të dhënat për të tre ne. Dhe gjysmën e morën për vete, dhe gjysmën na lanë neve. Këto kartela i kam ende edhe sot se janë dëshmi të një kohe të pa kohë. Dhe se tregojnë edhe diçka tjetër që neve kanë qenë si, në kohën e nacizmit kur hebrenjëve iu kanë dhanë auswise [Gjer.: Dokument identifikimi] që të dalin prej vendit ku jetojnë po ato kartela edhe pa shenjat nuk kanë mujtë të dalin prej vendi. Në të vërtetë ata s’kanë dalë kurrë, por i kanë çu nëpër llogore për Auschwitz e tjera.
Kështu që për mu këto janë dëshmi të një kohe si ausweis i Kosovës. I dhanë nga një shtet, nga një shtet pa mendje që për bazë e pat një gllabrim, një urrejtje për zgjerim dhe për fajësim të tjerëve për atë që janë duke bërë, sikur që kanë bërë edhe në Bosnje edhe këtu. Unë nuk e di, ne mbijetuam, mbetëm gjallë dhe… dua edhe diçka të theksoj se, çdo mbrëmje në ora 06:00 vajza edhe unë kemi shku në Kishën e Shën Ndout, kjo kisha e vogël në Ulpianë. Dhe, ndoshta jo çdo natë po sa herë kemi pasë mundësi të shkojmë kemi shkue, dhe kemi qenë pesë-gjashtë veta. Domethanë, një numër shumë i vogël njerëzish që kanë mbetë në Prishtinë.
Kur e kam pytë priftin e atëhershëm, “E ti pse nuk po shkon?” Ai ka thanë, “Po, derisa edhe një mbetë prej jush këtu edhe unë do t’rri me ju”. Edhe… mandej është edhe një element tjetër që fqinjtë e lagjës të cilët nuk i kemi njoftë, por që kemi fillu të njoftohemi, jo për këtë lagjen {tregon me duar} këtu njifemi të gjithë, por kjo e epërmja {tregon me duar} që është pak ma e madhe, te shkolla “Ismail Qemaili”, është lagje shumë e madhe, po edhe aty kemi fillu edhe me ta. Ashtu që kur erdhën Pashkët, merreni me mend, me i ngjyrosë votë, me çka me ngjyrosë? Ku me gjetë ngjyra? Edhe e gjej një ngjyrë të vetme edhe kta të rinjtë që i kemi njoftue vijnë te ne për festë edhe ashtu që i patëm edhe vetë e ngjyrosura edhe kjo krejt ishte gjatë periudhe të bombardimeve.
Më kujtohet edhe një budallaki t’madhe që e pata ba, se nja tre kufera tesha kanë qenë të gatshme. S’po merrke njeriu asgjë me vete. Domethanë, është një budallak shumë i madh me u lidhë me gjërat materiale kur është jeta në pyetje. Por, mendoj se fotografitë duhet të ruhen edhe eventualisht ndonjë shkrim i veçantë kështu që ka të bëjë me një dokument të veçantë të një kohe të veçantë. Këto janë ato t’bukurat. Edhe, a ta vazhdoj për shkollën ma vonë?
Anita Susuri: Vazhdoni, po.
Greta Kaçinari: Atëherë të parët ishin hebrenjët që na erdhën, pardon, të parët ishin një shoqatë italiane, të Qiezës, të cilët erdhën në shkollë. Dhe të cilët prunë shumë material shkollor edhe që ai material shkollor është gati, po mos të them, nja pesë vjet jemi shërbye me atë material shkollor. Aq shumë ka pasë edhe tejet, tejet i bukur edhe tejet i mirë. Ma vonë ata na kanë ndihmue me kabinetin e kompjuterave. Kompjuteri kryesor për mësuesin qysh t’i mësoj të tjerët. Ishte çështja që të, që të, arsimtarët të ndihmohen në këtë drejtim që të fillojnë të mësojnë punën me kompjutera. E çohen shqiptartë e zi e vjedhin kabinetin, e qe kështu. Pastaj CDF e cila na ndihmoi për sallën e fiskullturës. Këto janë krejt…
Nuk e di, gabova që i përmenda me emra se ka qenë aq një numër i madh i shoqatave të cilat na kanë ndihmue që unë vetëm duhet ta falënderoj Zotin dhe babën tem që nuk më ka lanë me shkue me studiue në Zagreb, por ta kry gjuhën angleze e të jem në gjendje të komunikoj me njerëz drejtpërdrejt. Kur kanë ardhë hebrenjtë te dera, kanë ardhë te dera, e kanë pa ndërtesa e bukur e “Elena Gjikës”, është shkolla ma e bukura në qytet se i takon një periudhe shumë të vjetër të ndërtimit për të cilën kam luftue që të hyn në mbrojtje si objekt i vjetër. Edhe që është aprovue kjo nga komuna. Pastaj, hebrenjtë e gëlqerosën nga jashtë, temperaturat binin nën -20.
Ka qenë një periudhë e bukur që ta mbush shpirtin, ta mbush mendjen dhe nuk lejon të mendosh gjëra tjera. Pos të bësh dy-tre orë gjumë edhe pastaj të vazhdosh me krejt këtë çfarë ka ndodhë. Një bukuri e hatashme, një mrekulli dua të them. Pastaj, fillun programet kur erdh UNMIK me organizimin e vet. Këtu arsimtarët e shkollës tonë kanë qenë njerëz të mençur që kuptuan që trajnimet e para që kanë qenë të dorës t’parë edhe që kanë qenë të vlere shumë të lartë, se kanë ardhë specialistat të fushave të ndryshme.
Më kujtohet kur ishim në trajnimin e mendimit kritik, unë kam thanë atëherë, “U atëherë prej Rugovës e t’gjithë të tjertë duhet të shkojnë në mendim kritik”. Se neve shqiptarëve na mungon mendimi kritik. Thjeshtë na mungon. Dhe ma vonë krejt këta që e kanë marrë këtë bazën e parë të trajnimit, kanë vazhdu me trajnime tjera dhe ka shumë trajnerë prej tyre. Disa janë ba drejtorë të shkollave. Është një punë shumë e mirë dhe desha të them edhe në lidhje me shkollën. Më kujtohet kur në një takim ishte përfaqësuesi i Ministrisë së Arsimit të kohës së UNMIK-ut, kur na mbledh të gjithë drejtorët e shkollave fillore, të mesme.
Krejt kemi qenë në kuvend. Tash merre me mend se sa në kuvend, një sallë e veçantë ka qenë me shkallë, diku kemi qenë. Një numër shumë i madh. Edhe ai thotë… harrova edhe këte ta them çka ka ndodhë në shkollën time. Për herë të parë janë hapë klasat parashkollore. Parashkollorët kanë ekzistue vetëm me një institut që ka qenë shtetëror. I çonin prindërit fëmijët për qëndrim ditor e ku ta di unë, e ai ka qenë afër shkollës. Kurse si klasë parashkollore janë të parat tek ne. Edhe hapja e këtyre klasave është një histori më vete, krejtësisht më vete.
Edhe nuk e di a ta spjegoj këtë si ka shkue, krejt, si kanë ardhë mësueset të interesune të punojnë, si ju kam thanë që, “Unë nuk di asgjë për parashkollor. Nëse dini më shkruani në letër se çka duhet krejt”. Kur vijnë slloventë me i, për me, për mobile shkollore edhe unë ju them, “Qe i kam këto dy dhoma, por unë nuk e di se çka më duhet këtu”. Ata prej Sllovenije, prej Ljublane i kanë dërgue skicat dhe çka duhet për aty.
Kur pas kësaj ka ardhë Caritas i Austrisë edhe krejt kjo ka ndodhë në shkollën time. Unë nuk e di qysh, vinin njerëzia thjeshtë. Edhe më pyesin, “Çka të nevojitet?” edhe unë kam thanë, “Qikjo më nevojitet”, {shpjegon me duar}. Edhe kanë ardhë me karriga, me ormana, me tavolina t’vogla për fëmijë t’vegjël. Krejt ato dy dhoma kanë qenë të mbushura sipas asaj qysh e kanë çue sllovent. Krejt t’u i pagu të tjerët, normal. Edhe e ka, për shkollën mund të flas një vjet edhe nuk e di a del mjaft.
Pra, fillova me këto ndryshime menjëherë në fillim të vitit 2000 dhe 2001-shën për herë të parë kam udhëtue për në Bosnje, me nënshkrimin e Kushner që ishte administrator atëherë. Me nënshkrimin e tij kam kalue nëpër Mal të Zi, kam kalue nëpër Sarajevë, nuk e di, kam udhëtue 24 orë. Në Mal të Zi më kanë pytë, “E çka o kjo?” Paj, “Nikad video ovo” kurrë s’kam pa diçka të tillë. Unë kam thanë, “Valla qita ma kanë dhanë” (qeshë). Edhe kjo është hera e parë që kam dalë prej Kosove, domethanë pas dhjetë vjetve edhe që jam takue me nanën edhe me dy vllazëritë. Me njërin prej tyre për herë të fundit, për herë të parë dhe për herë të fundit. Se ai ma vonë, mandej mas dy-tre vjetve vdiq.
Edhe… atje kam ndejtë një muj ditë, pa e pytë askënd hiç, hiç. As edhe… a dini se si ka kalue ai muaj? Jam kthy krejtësisht në fëmijëri. As nuk kam përmend luftë, as nuk kam përmend asgjë, asgjë nga ajo që kam përjetue, as nuk i kam pytë asgjë çka kanë përjetue, as ata mua. Na në mbrëmje kur vishin prej dyqanit luanim letra, shikonim filma, e këndonim nga një këngë. Kur ata nuk ishin në banesë me nanën, nana luante pasians, i gjuante letrat, një lojë shumë, super lojë është.
E luan njeri vet por edhe tjetri kedicer, ai që shikon edhe mundet me reague. E kështu që këtë lojë e luanim Gjergji edhe unë, e herë u përlanim herë u pajtonim. Është një lojë shumë e bukur, por jo në dysh po në njësh. Derisa vëllau nuk m’ka thanë, “Motër, a ki ti me u kthye në punë?” I kam thanë, “Po, është deshë moti të kthehem”, “Motër a don me shku me vizitu varrin e bacës?” “Po”. Mbas një muaje. Edhe atëherë kam shku te vorri ia kam ndezë një qiri, ia kam thanë disa fjalë. E kam falënderue, ia kam thanë disa fjalë edhe ashtu jam kthy në Prishtinë.
Shikimi i fundit nga autobusi kur ua kam bo me dorë këtyre dy vëllezërve të mi, ka qenë shikimi me këtë vllaun t’cilin e kam pa për herë të parë pas lufte dhe për herë të fundit. Ai mandej ka shku në Opati, atje ka vdekë. Ndërkohë e kam marrë nanën këtu që mos ta la vetëm se kjo veç ishte e sëmurë. Mos ta la vetëm në Tuzëll. Ashtu që, familja ime është ndarë tash. Një është i varrosur në Tuzëll, baba, një në Opati, vllau, dhe nana dhe vëllau i vogël janë të varrosur në Prizren. Të dytë kanë jetue këtu me mua dhe… në të vërtetë vëllau i vogël ka ardhë këtu kur ka vdekë nana edhe unë nuk e kam lëshue që të kthehet atje.
Edhe kështu është jeta interesante edhe ai që mbetë duhet vetëm të falenderoj Zotin për të gjitha dhuratat. Unë vet e falenderoj për të gjitha dhuratat që i kam pasë në jetë. E dhuratat kanë qenë pikërisht prindërit e mi që janë kujdesë për mua, vllezërit e mi që më kanë dashtë. Kur e kanë ba ndarjen e pasurisë, unë hiç as s’kam mendue për atë. Bile, unë e kisha këtë pasuri timen këtu që më ka ndihmu baba në fillim që ta kemi. Ata, krejt ka shkue trisash, merreni me mend. Domethanë, unë si motër ata dy si vllezër, Zoti jem. Çfarë dhurate!
Unë vetëm nji pjesë të atyre e kam dhanë tjerat s’ka. Aq sa më është deshtë që kjo pjesa të kryhet këtu se është mbindërtim. Mbindërtim i punum se s’kishim ne mundësi ta bëjmë ndërtimin, po u deshtë. Se krejt rrotull banën, hajt edhe na, me shtylla, vajza me kredi me këtë migrinë të ndihmës të trashëgimisë edhe ja kshtu jeta. Edhe për krejt këtë, më besoni, sytë kur t’i hapi në saba i them faleminderit Zot edhe për ditën e sotme edhe për krejt kto ditët nëpër të cilat kam kalue deri më sot.
Mua vetëm më vjen keq që diçka te unë u ndërpre, u ndërpre jo natyrshëm. Unë kam komunikue shumë me njerëz, kam shkue rregullisht në Katedrale… uuu {onomatope} kam harrue edhe diçka me thanë. Deri kur isha drejtor isha drejtoreshë e shkollës kur kërkun që të aplikojnë edhe një herë, domethanë, të aplikojnë për drejtor unë aplikova herë e parë, nuk ka pasë kundërkandidat e anulun. Herën e dytë pat kundërkandidat…
Kundërkandidati ishte i një partie politike, unë nuk dija se ai do t’fitoj edhe pse i kam çu dokumentat se pata konkurue. Natën e kërshëndellave shkoj edhe i tërheqi, them, “Dokumentat”, “Jo, mos, qysh, qysh ti po tërhiqesh?” “Ami, ti mua dokumentat”. Ajo ka qenë për mua thyrja ma e madhe që më ka ndodhë në jetë. M’u thy zemra. Mbeta pa ata fëmijë, a po kupton? Se unë kam vazhdu të punoj me fëmijë edhe më vonë edhe pse isha drejtoreshë, hiç.
I kisha grupet që vinin edhe punojshin në zyrën time, vishin me u lavdërue, vishin me u ankue, vishin me u takue me shkrimtarë e tjerë. Dhe, por pas dy vjetve pauzë prapë kam pasë trokitje në derë por ksaj radhe me telefon, “A je e interesume të jesh përkthyese në…?” Vetëm t’më kujtohet, tash ndryshe e ka ndryshu emrin e po imponohet. Mirë, ka të bëjë me gjyqësorin. Edhe unë shkoj atje, takoj njerëz të mrekullueshëm, mësoj për juridikun. Atë ëndërrën e vjetër që kam pasë të studioj juridikun. Nuk mësoj të gjitha, por ato elementaret dhe kam takue edhe dy gjyqtare që kanë qenë të mrekullueshme edhe një prokurore edhe më të mrekullueshme ashtu që unë mësova pak për juridikun.
Pastaj EULEX hapi një konkurs, konkurova atje, nuk e di si arrita edhe u pranova. Kam punu në Departamentin për mjekësi ligjore. Një fushë tash shumë interesant që ka t’bëjë me shumë emocione, me takime me njerëz të personave të zhdukur, me shoqatën e nënave të Gjakovës… mos ta teproj edhe krejt, krejt. Por, ndërprerja ime e fundit është me një shoqatë në të cilën kam qenë iniciatore të themelohet. Është pranë Kishës Katolike këtu në Ulpianë. Sepse ti kur ta mbushës një moshë të caktume, atëherë… e prit se ka me ardhë një moshë tjetër e ma vonshme, jo vetëm e imja. Edhe po i them ni shoqës time, “A din çka? A ta formojmë një grup qishtu grashë të fillojmë të takohemi, ndoshta bëjmë edhe diçka?” “Po, mirë shumë”. Po, e pysim priftin çka mendon ai për këtë, ai na përkrahu shumë.
Pastaj kemi bashkëpunue me motrat e Shën Kryqit, ato janë motrat e nderit që punojnë te kisha, nuk punojnë, ato jetojnë aty edhe e kanë domin e studentëve. Edhe qeshtu formohet një shoqatë “Ulrika”, ato gratë tash janë gra të moshume, domethanë sa unë. Pak ma të reja që ju ndihmojnë ktyne të moshuarve dhe prej atyre punimeve t’cilat shiten blejnë miell, vaj edhe ju shpërndajnë familjeve të varfëra. Këto kërkund, as nuk bahën publike as… një veprim i duhur njerëzor, human. Ashtu, siç duhet të gjithë të veprojnë.
Kurrë as në televizion as nuk dalin për të qenë diçka publike që me thanë na e bonëm këtë, e ndihmum këtë. E ajo është ajo ndihma e vërtetë se diku në Bibël shkruan, “Çfarë bën e djathta… mos ta dijë e majta çfarë bën e djathta”. Po na njerztë jemi njerëz, e kemi nganjëherë qejf, sikur unë që u lavdrova këtu u knaqa (qeshë). Jo, nuk u lavdërova.
Anita Susuri: Nëse keni edhe diçka me shtu për fund?
Greta Kaçinari: Për fund…
Anita Susuri: Nëse keni harru diçka apo…
Greta Kaçinari: A t’ju thrrasë nesër? (qeshë) Jo, nuk kam harru po nuk i kam prekë të gjitha, normal. Nuk e kam prekë atë ma kryesore të jetës bashkëshortore.
Anita Susuri: Po.
Greta Kaçinari: Si ka ardhë deri te ajo që nuk ka qenë vetëm shikimi, dashnia në shikim të parë por ka qenë edhe një planifikimi i ma hershëm i dëshirave. Pasi jetoja në Bosnje ishte, dua të martohem për shqiptar, dua të martohem prej Prizreni që kur të përlahemi mos ta shaj prej cilës vendlindje po vjen. Dua të jetë i shkolluar, se kisha plot asi që kërkonin dorën time e ishin ksi argjentarë ose zanatli. E unë doja të jetë i shkolluar. Bile njëri më pat shajtë, “A e kreve ma atë shkollë?” E pat shajtë shkollën. Ashtu që, është prej krejt këtyre të gjitha m’u plotësuan, se edhe i doja vet edhe është ai, ajo që i lidh njerëzit për diçka.
Edhe t’ju them edhe diçka këtu se në Letnicë e kishim natën e fundit, qysh i thojnë shqip? Dame biraju, zonjat zgjedhin për vallëzim. Edhe vallëzimi i parë e ka shpërblimin pesë minuta me shkue në arë me grurë, me misër, misri ishte i ngritur, se atje në katun krejt ara përreth shtëpive. Dhjetë minuta shpërblimi i parë i dyti s’di cili ka qenë. E mbaj mend të parin sepse i kemi fitue dhjetë minuta. Por unë kam zgjedhë Gjergjin për vallëzim. Por ma vonë kemi vazhdue grumbull ashtu siç kemi qenë njëqind e ca të rinjë, kemi vazhdue në Prizren ditëve të ardhshme edhe kështu. Atë ditë ka pasë shumë martesa të atyre që janë takue qoftë për herë të parë, qoftë për disa herë ma vonë.
Me randësi është që kur i kam thanë, kur kam fillu të mendoj rreth Gjergjit ato ditë që ishim në Letnicë. Baba thotë, “Kush është bre ai djalë i ri? Diçka po m’pëlqen”, “Hmmm {onomatope} e ku e dite që po t’pëlqen? Ku e dite?” (qeshë). Bash ai. Edhe ja kështu. Pos këtyre katër dëshirave, jeta po sjellke edhe shumë gjana tjera. Edhe me randësi është respekti, mos përzierja shumë në punët e brendshme të individit. Se kjo në të vërtetë shkakton ma së shumti probleme edhe që njeriu ta çoi deri në fund atë fjalën që e jep në të mirë e në të keqe deri në fund. Unë u përpoqa ta bëj këtë deri në fund dhe ia kam dalë deri në fund.
Dhe ajo çfarë ishte shok për mua ishte kur në komunë shkova t’i kryej disa dokumente. Më tha, “Zojë tash ligjërisht jeni e shkurorëzuar”. “Çka? Kush ka të drejtë të më shkurorëzoj mua?” Ishte një reagim impulsiv, saqë disa burra që ishin pas meje mbetën edhe ata të shokum. “Kush ka të drejtë mua ligjërisht të më shkurorëzoj?” (qeshë) Atëherë kur e mendova derisa vdekja t’nuk na ndajë. E qikjo është kjo, por ishin momente shumë emocionuese edhe unë vështirë i përballova.
Kjo krejt ndodhi para se t’na vjen vizitori më i ri në Kosovë edhe më i rrezikshmi deri më tani. Ky është, kjo është kjo pandemi që e tjetërsoi, e tjetërsoi, e ndryshoi, e tjetërsoi krejt jetën e përditshme të çdo njeriu të gjallë në këtë Kosovë. Mendoj, se pas përpjekjeve të shumta për vetëdijësim të popullatës është arritë një nivel i duhur. Jo që e kanë ba politikanët këtë, por popullata vetë mes vete.
Për shkak se është turp që një këngëtar i njohur të del me një deklaratë se… të cilin e konsiderojmë njeri të përgjegjshëm se është edhe anëtar i kuvendit, a është ende? Nuk e di. Por së paku ka qenë deputet. Por, sidoqoftë ka një emër edhe t’i lejoj vetit të thotë, “Nuk ka [virus]”. Ai ka mund të thotë, “Në emër të vetëvetit unë nuk e kam. Por nuk jam i sigurt plotësisht”. Ashtu si as unë sot nuk jam e sigurt a e kam a nuk e kam. As ju të dyja nuk jeni të sigurta.
Domethanë, kur t’u futet pasiguria në një vend ai vend fillon të bëhet shumë i ndjeshëm. Unë lus Zotin që vetëm gjeneratat e reja ta gjejnë rrugën edhe ta kuptojnë se do të ballafaqohen me ndryshime shumë të mëdha, për të cilat ne të vjetërit nuk jemi të përgatitur. Ama, as nuk do t’kemi mundësi të përgatitemi se i tejkalon njohuritë tona, fuqitë tona mendore. Por që të rinjtë sa ma herët këtë ta kuptojnë. Jeta që ju pret juve edhe të gjithë të rinjtë që vijnë pas kurrë ma nuk ka me qenë e njejtë si ka qenë dikur.
Domethanë, adaptimi është mëse i nevojshëm e më së shumti është që duhet të rinjtë të mësojnë shumë, shumë të mësojnë. T’i mësojnë gjuhtë e huaja, kjo është e para edhe është më e rëndësishmja, krejt të tjerat vijnë pas. Sepse përmes gjuhëve ju do t’mund të hyni në botën virtuale, në botën e teknologjisë së re e kjo është e ardhmja. Domethanë, ju jeni Alfa. A e dini këtë ndarje të gjeneratave?
Anita Susuri: Po e di, sipas amerikanëve që e kanë nda.
Greta Kaçinari: Edhe shumë interesante. Jo vetëm amerikanët, e kanë ba edhe rustë edhe evropianët edhe secili, shumë interesant. Por aty janë përafërsisht të gjithë janë diku te një niveli. Unë juve si Alpha Generation, si gjeneratë e alfës apo edhe gjeneratë e zetit, e Z-së, mund të jeni ju të Z-së, se jeni lind…
Anita Susuri: Gjatë viteve të ‘90-ta.
Greta Kaçinari: Po. Por ajo hyn pak edhe deri në 2010-shën m’duket Zë-ja e pastaj vjen Alfa. E Alfa është në alfabetin grek shkronja e parë. Alfa përdoret si fillim i ri, Alfa është diçka që mbin, mbinë e re. Andaj, knaqësia ishte e imja që ju kisha këtu në banesën time edhe kënaqësi ma e madhe ishte që të dyja jeni vajza, jeni femra edhe që po mirreni me këso punësh edhe shumë interesante edhe më duket paksa të rëndësishëme. Mos harroni që krejt këto histori që i keni, i keni krye deri më tash, histori të njerëzve që kanë jetue apo jetojnë në një periudhë të caktume t’i fusni diku që ndonjëherë ndonjë virus mos t’i dëmtoj.
Anita Susuri: Faleminderit shumë, zonja Gretë.
Greta Kaçinari: Juve ju faleminderit, të dyjave.