Tarihçe

Kosova Sözlü Tarih İnisiyatifi, misyonu Kosova’nın genel tarih ve dünya olayları ile kesişen yaşam öykülerini kaydetmek olan, farklı kuşaklar ve halklardan gelen ve farklı yetkinliklere sahip olan araştırmacılardan oluşan bir kolektif. İnisiyatif, 2012 yılının yazında, Kosova Kadın Ağı (Kosovo Women’s Network) ve The New School arasında gerçekleşen bir işbirliği sırasında Priştineli ve New Yorklu birkaç kadın araştırmacı ve aktivistin bir araya gelerek uzun zamandır paylaştıkları ortak hayallerini nasıl gerçekleştirebileceklerini tartışması ile ortaya çıktı. Bu hayal, Kosova’nın değişken resmi tarihlerinin hafıza kaybına mahkum ettiği insanların -liderlerin ve sıradan insanların- seslerini unutulmaktan kurtarmaktı. Mağduriyet hikayelerinden öteye gitmek ve grup düşüncesinin dayattığı deli ceketinden kurtulmayı amaçladık. İnsanların bireysel yaşam deneyimlerini bütünü ile iyileştirmekle ilgilendik.

The New School ve birkaç bireysel bağışçıdan gelen bağışlar, Kosova Kadın Ağı’nın desteği ve çoğunlukla gönüllü çalışanlar sayesinde röportajları çekmeye başladık. Doğal olarak ilk adım, savaş ve barış zamanlarında oynadıkları rol göz ardı edilen, hatta unutulan Arnavut kadınlarla yapılan röportajlardan oluşmakta. Arnavutça, İngilizce ve Sırpça dillerinde filme alınmış ve yazılı olarak kaydedilen röportajlar bu internet sitesinde toplanmakta ve sunulmakta.

2015 yılında Sözlü Tarih İnisiyatifi bağımsız bir örgüt haline geldi ve daha geniş araştırma temaları geliştirmeye başladı.

Görüntüler, sesler ve yazılı kelimeler

Röportaj yapanların, salt mevcudiyetleri ile konuşmacıları etkilediklerinin farkındayız. Bir takım çalışması olan görüntülü kayıt, görüşmeci, konuşmacı ve sayısız araştırmacının arasındaki dinamiği güçleştirmekte. Bu karmaşık bağlamın ortaya çıkardığı çarpıtmayı yansızlaştırabilmenin bir yolu olmayabilir de. Konuşmacı ile aynı ağzı konuşan görüşmeciler seçerek, birkaç genel soru sorarak, araştırmacıların duymak istediğini değil de konuşmacının kendi istediği şeyleri söylemesine öncelik vererek, bahsedilen sorunu en aza indirmeye çalıştık. Anlatılanların açıklığa kavuşturulması ve daha derinleştirilmesi için de ek sorular sorduk.

Transkriptler, konuşmanın biçimini paragraflarla ve transkripsiyonu yapan kişinin anlatımı anlamlandırmak amacıyla uygun gördüğü noktalama işaretlerini kullanarak yapılan yazılı metinlerdir. Çevirier ise, kaynağın sözlü doğasından daha da uzakta konumlanırlar ve bunlar farklı bir betimleme katmanı olarak algılanmalıdır. Mamafih, röportajların çevirisiz bırakılması, onların küçük bir kitle ile sınırlı kalmalarına yol açmaktadır.

Neden sözlü tarih?

Sözlü gelenek, Kosova’nın köklü kültürel özelliklerinden biridir.  Bu gelenek, hikayelerin anlatımı şeklinde, bireylerin, ailelerin ve halkların tarihini asırlarca korumuştur. En az yazılı tarih kadar güvenili olan sözlü tarih, geçmişin kaydedilme şekli olarak bilimsel güvenilirlik kazanmış biçimdir. Aslında, yazılı ve sözlü kaynaklar karşılıklı olarak birbirlerini dışlamazlar. Sözlü tarih, belgeleri ve diğer çeşitli metinleri tamamlamak ve onlarla etkileşmek için kullanılmalıdır.

Sözlü tarih, eşsiz bir bakış açısı sunar – hem muktedir hem de ezilen olabilen anlatıcıların bakış açısına daha yakın bir yansıma olanağı sağlar. Kaygıları, korkuları, beklentileri ve hayalleri açığa çıkaran çelişkilerin, belirsizliklerin ve hataların oluşmasına olanak verir. Hem kişilerin aile içindeki samimi deneyimlerini ve hem de bu insanların ülkeleriyle olan ilişkilerini hatırlatan bireysel ifadelerle, bu kolektivitenin daha kalıcı bir portresini çizer. Bu yüzden Kosova için görsel bir arşiv oluşturuyoruz – kaynaklarımızın sözünü ve sözlülüğünü çok ciddiye alıyoruz.

Seyircilere, insanların sesini dinleme, ritim ve konuşma tonunu yakalama, aynı zamanda sözlerin altında yatan duyguların görsel ifadesini görme fırsatını sunuyoruz. Ayrıca, sözlü anlatımın yakınlığına karşı gelen ancak anlatıcıların erişimini genişletmeye izin veren çeşitli dillerde transkriptler de sağlıyoruz. Bizim amacımız, sıklıkla ikili ve basit bir şekilde anlatılan kolektiv tarihe, derinlikli betimleme katmanları eklemek.

İlkeler

Görüşmelerimize hassasiyet ve saygıyla yaklaşıyoruz. Konuştuğumuz insanların hayatlarını sunma iddasına kapılmaksızın, sadece kendileri hakkında bize anlattıkları hikayeleri sunuyoruz.

Üye araştırmacılar

Abit Hoxha

Ebru Süleyman

Nataša Govedarica

Lura Limani

KALTRINA KRASNIQI

ERËMIRË KRASNIQI

YÖNETİM KURULU

Anna Di Lellio

Yönetim Kurulu Başkanı

Alessandro Portelli

Tarihçi

Arbnora Dushi

Halkbilimci

Sonja Biserko

Sırbistan İnsan Hakları Helsinki Komitesi Başkanı

Sali Shoshi

Kosova Sınırsız Kültürel Mirasın genel müdürü

Ortaklık ve Bağışçılarımız