Pjesa e Tretë
Aurela Kadriu: Para se me dalë te të ‘90-tat si një periudhë e gjanë, po kom qef me fol pak, po më intereson a keni pasë gramofon në shtëpi, edhe a e keni pasë… ?
Veton Nurkollari: (buzëqesh) Po, kam edhe storjen e gramafonit, tash i kam edhe nja tre gramofona. Po e kam pasë nji gramofon, në fakt shumë sene lidhen me qat’ gramofon edhe me qat’ storjen e gramofonit. Gramofonin e parë e kam pasë shumë moti, kur në esencë baba im pat kalu prej nji lokalit në lokalin tjetër edhe ai lokali në të cilin baba ka nisë me punu, para asaj ka qenë nji servis për televizora, radio, tv servisa janë qujt atëherë. Edhe kur kemi hi në lokal, kur ka hi baba ka pasë plot do televizora të vjetër të prisht, radio edhe nji gramofon {ngrit gishtin tregues} (buzëqesh). Ama gramafoni super edhe t’u punu edhe natyrisht une si i ri, pak i dhonën për muzikë une e konfiskova atë gramofonin menjiherë edhe e solla në shpi. Mirëpo, s’kam pasë pllaka.
E për fat në Prizren në atë kohë ka ezkistu nji, nji shitore e pllakave. Ku ke mujt me ble pllaka, qofshin pllaka të muzikës popullore, qofshin muzikës të Jugosllavisë, po ka pasë edhe pllaka të muzikës që më interesojke mu. Ashtu që, une ja nisa me ble pllaka edhe këto janë fillet e interesimit tim për muzikë. Mas nji kohe natyrisht kam nisë me ble pllaka serioze kështu ta quj, pllakat që më kanë interesu edhe prej udhëtimeve ndërkohë e kam ble edhe nji gramofon, mas nji kohe të gjatë i kam ble edhe nja dy gramofona tjerë. Ashtu që e kam njëfarë kolekcioni të gramofonave ende në shtëpi edhe një koleksion të madh të pllakave. Po për fat të mirë apo për fat s’po di qysh me qujt ato, një pjesë e mirë e atij koleksionit tim kanë udhëtu bashkë me vajzën time në Gjermani, e cila disi e ka trashëgu njëfarë dashnie për muzikë edhe nëjfarë shije për muzikën të cilën unë e kam ngu. Kështu që, një pjesë të mirë të koleksionit tash janë në Minhen dikun te Aneta (buzëqesh).
Aurela Kadriu: A e dishit randësinë e gramafonit, po më intereson çka edhe sot në retrospektivë, po kom qef me juve me diskutu pak edhe në rrafsh të vlerave, çka ka qenë për juve gramafoni atëhere, çka janë sot pllakat për juve pse jeni ende fanatik i pllakave?
Veton Nurkollari: Po, në gramafon ka qenë krejt (buzëqesh). Unë në shkollën e mesme kam ngu muzikë nëpërmjet një tranzistorit edhe gramofon. Po natën me kuptu se çka është muzika mirë edhe, edhe në trend edhe interesante u dasht me ngu radio sepse nuk ka pas këtu me ble qaq shumë muzikë apo asi lloj muzike që më ka interesu mu, thjesht nuk ka pas. Diçka shumë pak ka pas nëse dikush ka udhëtu jashtë, ka mujt me pru diçka nëse vet kom udhëtu. Po në shkollën e mesme ende nuk kam udhëtu, kështu që ndëgjojsha Radio Luksemburg si shumica e, e, e njerëzve të gjeneratës time. Në ora dymdhetë ka qenë njëfarë top liste me kuptu se cilat janë kangët, cilat janë hite në atë kohë në botë.
Kështu që prej asaj kemi mujt me ditë pak a shumë se çka janë hitet edhe bile-bile kena tentu edhe me inçizu kapak nëpër do kaseta edhe pse normal inçizimi nuk ka qenë ku me ditë çka, herë u nijke mirë, herë su nijke mirë ajo u inçizojke qashtu keq. Po sa me pasë njëfarë informate, na ka majt qajo njëfarë radio stacion atëherë i famshëm, unë nuk e di tash a ekziston, mirëpo atëherë u qujt Radio Luksemburg edhe pse është emitu prej Londrës edhe ka, ka emitu top listën e kangëve cilat janë ma të votume, ma të popullarizume, kangë që janë në top listë. Ashtu që, pak a shumë kemi ditë se çka është në trend. Po pllakat mas nji kohe kam nisë m’i ble. Prej udhëtimeve kam nisë me kursy pak pare edhe me i ble edhe kam mbërri kadal-kadale me kriju njëfarë, njëfarë koleksioni timin.
Aurela Kadriu: A munesh me bo najsen me to tash apo i mbani vetëm për, për qef?
Veton Nurkollari: Jo i mbaj. Para disa ditëve më erdh një dërgesë, një letër që është njëfarë dërgese në postë edhe shkova në post edhe e pash nji, nji paket të vogël edhe mrena në paket dy albume të Radiohead të cilat mi ka dërgu nji shok nga Nju Jorku, sepse u takum diku edhe unë e pash nji album të Radiohead, po s’ke puna me ble se nuk ishte shitore po ishte nji si, si diçka e ngjashme si Dit’ e nat’ e në koleksion unë e pash po atij i ka ra ndërmend edhe tash ma kish dërgu, jo ato po edhe nji tjetër. Është koleksion nuk e di, për mu ka vlerë jo vetëm si diçka prej ku ngon muzikë, po jom disi sentimentalisht i lidhun me shumë pllaka, kam disa pllaka që janë mendoj, me siguri kanë edhe ndonjë vlerë po për mu kanë shumë vlerë. Kam single-in e parë London Calling, për shembull Clash, kam disa albume që janë të rralla, në nji kohë pata gjet mundësinë si me porosit prej Amerikës në kohën e Jugosllavisë me postë me pagu edhe me ardh. Si njifarë mundësie që unë e zbulova disi edhe rregullisht porositsha pllaka, dikun të ‘90-tave. E kam albumin e parë të Nirvana për shembull, me do gabime drejtshkrimore që tash po flitet që janë me vlerë për shkak që shtypi i dytë kanë pa gabimet e kanë shtyp si duhet, po une e kom me ato gabime.
Aurela Kadriu: Aha, okej. Po du me dalë te koncertet, Aneta edhe Andrra më kanë tregu që keni qenë nëpër shumë koncerte dhe dje folëm pak, kur ja keni fillu me shku nëpër koncerte edhe pse ka qenë qaq e randësishme për juve me ngu muzikën live teksa keni pasë pllaka?
Veton Nurkollari: Nuk e di saktë kur, pse, po mjaft herët kam, kam zbulu që koncertet janë diçka tjetër. Ashtu që, pas të parit, dytit, tretit veç m’u ka rritë qysh me thanë disi dashnia për me shku me pa bendet të cilat i kam pasë qejf live edhe kam mbërri me pa goxha do bende, jo ku me dit sa shumë po s’kom pritu, kom shku, kam udhëtu enkas edhe për koncerte herë vet, herë me dikond. Vëllau ka jetu në Gjermani, ashtu që kam pasë njëfarë lidhje edhe nji lehtësi, edhe nji mundësi e udhëtimit deri në Gjermani shpesh ose me autobus ose me dikend, nuk kam pas ndonji harxhim të madh për me nejt atje se kam pasë vend. Ai është njejtë i pasionum sikur unë për koncerte, kështu që e kena shfrytëzu rastin shpesh kur kam qenë në Mynhen kemi shku kena pa diçka. Po kam shku edhe enkas. Një herë kam udhëtu deri në Irlandë me pa U2, shumë moti. Njëherë me një shok kemi udhëtu me pa David Bowie edhe Pixies, pa ndonjë obligim tjetër, kemi hyp në tren këtu, kemi marrë vëllaun kemi shku deri afër Shtutgardit diku. Nganjëherë me ka ra rastësisht, Radiohead e kam pa gjysë rastësisht, se jom zatet me nji qytet e ata kanë qenë aty, e gjeta nji biletë. Tash së fundi shkova me familjen me pa Nick Cave.
Aurela Kadriu: Nick Cave.
Veton Nurkollari: Kështu kam, ende sot e kësaj dite kam njëfarë dashni të madhe me shku me pa koncerte. Me Andrrën isha me pa Kraftwerk për të dytën herë. Nick Cave e pash për të tretën herë, ashtu që po moti kam pasë… Si mjaft i ri në fakt, edhe ndoshta koncerti i parë i madh ka qenë Eric Clapton në Beograd, ku gati askush s’ka shku, po mendoj nuk ka ardhë kërkush ma i njoftun në atë kohë ‘83 më duket, diku në fillim, janar ‘83-tës qitu dikun, qato vitet. Veç hypa në autobus në pikë të dimrit shkova (qesh), shkova me pa Eric Clapton. Diçka e jashtëzakonshme m’u ka dok, unë i ri e gjithë ai Eric Clapton aty s’mujsha as me besu që është Eric Clapton, t’u thon, “Jo, është e pamundur diçka”. Po veç ma ka shtu mandej ashtu që s’kam pritu, as tash nuk pritoj nëse është diçka interesant edhe kam mundësi të shkoj. Tash jam t’u përgaditë me shku me pa Peter Murphey në Beograd, në nëntor, qashtu.
Aurela Kadriu: A keni naj kujtim, specifike diçka që kishit pasë qef me na tregu prej koncerteve?
Veton Nurkollari: Kom plot, plot kujtime nuk e di çka kishte me qenë ma interesant për këtë bisedë. Kam kujtesë për Radiohead për shkak që as se kam prit edhe veç isha në Paris edhe e pash pllakatat që mas dy-tre dite diku është koncerti, unë isha në Francë edhe shkova u mundova me gjet nji biletë po ishin shit biletat edhe ashtu që tentova qat’ ditë kur është koncerti shkova pak ma herët edhe mora një copë letër një karton qishtu {bën sikur shkruan} e pyta dikend aty thash, “Qysh shkruhet ‘Po kërkoj biletë’ në frangjisht?” (qesh) edhe e shkrujta aty ‘Le cherche bileta’ (qesh) qishtu diçka edhe e majsha qishtu {sikur mban me dy duar një letër} deri sa m’u afru dikush, “A mister, mister…” [anglisht – zotëri] diçka, 100 euro, 80 euro edhe e bleva biletën. E bleva po kesh gjys i bindun se më ka mashtru nuk kesh i sigurt edhe pse m’u dukë shumë origjinal bileta deri sa hina mrena. Kur hina mrena njëfarë gëzimi, kështu.
Njejtë kam shku me pa U2 pa biletë, pa kurgjo hiç, prej këtuhit deri në Irlandë veç vet. I bona nja tri ditë rrugë me trena, me anije, me nji vend që {ngrit dy duart} kurrë në jetë as s’kam pasë dëgju që ekziston qyteti me atë emër. E gjeta qytetin me nji hartë kështu {sikur shfleton libër} me nji atllasi, se s’ka pasë as google as internet as kurgjo hiç, as… veç u nisa qashtu e ka plot. Njiherë s’na lanë me i shti aparatat mrena për David Bowie, ajo më dhimet shumë, na e kthyn prej derës. U dashtë mandej me shku me gjetë {sikur fut çelësin} nji locker [anglisht – dollap] e me shti aparatet e qishtu.
Aurela Kadriu: Po më intereson nëse vazhdoni me i ndjekë koncertet…
Veton Nurkollari: I pitë kam qenë dërrasë për Sonic Youth, ajo më kujtohet (qesh)
Aurela Kadriu: (qesh) I keni ndjekë koncertet atëhere edhe tash sot muzika është shumë ma e qasshme se sa që ka qenë atëhere, për shkak se koncerti atëherë ka qenë diçka që të ka pëlqy me shku se s’ka qenë muzika qaq e qasshme, a e vreni qet dallim?
Veton Nurkollari: Po, edhe a din çka vërej, çka po më pengon në fakt prej gjithë kësaj qasshmërisë muzikës është që pak po ngoj ma pak muzikë. Prej gjithë internetit, e Youtube, e Spotify, e mundësisë së hatashme me ndëgju muzikë, une në fakt po ngoj shumë ma pak muzikë. Nuk e di qysh me skjaru, a është qasshmëria ajo a kanë ndryshu senet tjera, ndoshta unë s’kam kohë të mjaftushme e tash po ja gjoj behanën kështu. Po përpara kam ndëgju shumë, shumë, shumë ma shumë. Kohën e lirë nëse s’kam bo diçka unë kam ngu muzikë. Walkman, kur ka dalë walkmani i parë, kam qenë i hallakatëm, i tranum kur e kam marrë walkmen-in e parë. Si, si, si me pasë kerr. Me mujt muzikë me veti, {prek xhepin e pantollonave} me hecë, andrra e hatashme. Ipod-in e parë e kam porosit menjëherë sa ka dalë. Ka qenë diçka e jashtëzakonshme me pasë muzikë me veti edhe me mujt shlirë me hecë edhe {tregon veshët}. Po tash s’po ngoj aq shumë, nuk e di a është veç puna e qasshmërisë a jam unë i preokupum me sendet tjera, apo nuk kam kohë, apo po kqyri ma shumë filma, ma pak muzikë, me gjasë qajo osht’, po s’po di.
Aurela Kadriu: A keni mbërri ndonjëherë me bo balancin mes filmave dhe muzikës?
Veton Nurkollari: S’di tash po ngoj muzikë veç në momente. Kur po jom disi i disponum për muzikë atëherë nuk boj kurgjo tjetër, as nuk kqyri filma, as, më kaplon disi edhe i kam do momente kur prapë zhytem ose kthehem mrapa në njëfarë ekzaltimi me muzikën. Po pak osht’ ajo në krahasim me sa kam… shumë ma shumë kam ndëgju muzikë, shumë ma shumë. Në punë, {numëron në gishta} në kerr. Gramofonin unë e kam pasë në lokal, në qat’ nivel e kam pasë nevojën për muzikë, sa që komplet nji pjesë të pllakave edhe gramofonin e pata instalu në lokal aty edhe kur s’kam pasë myshteri une ngojsha muzikë prej pllakave.
Aurela Kadriu: Më tregun Andrra dhe Aneta që keni jetu pak në Londër.
Veton Nurkollari: Shumë pak (buzëqesh).
Aurela Kadriu: Qysh ka… pse, pse u kthyt ma s’pari, pse keni vendos me nejt në Prizren?
Veton Nurkollari: Nji herë po të tregoj pse kam vendos me shku (qesh) në Londër.
Aurela Kadriu: (qesh) Okej, qaty po ja nisim.
Veton Nurkollari: Është moment kështu i randësishëm në jetën time dhe të Zelhës. Kur u martum na vendosëm mos me jetu këtu edhe çka do të bojna, ku do të jetojna? Thashë, “Kena me shku në Londër” edhe na shkum në Londër edhe “Çka të bëjmë në Londër?” E gjetëm njëfarë pune edhe une edhe ajo po nuk ke ai ritmi i jetës atje, ajo, ajo njëfarë presioni i punës ke tepër diçka edhe njëfarë jo rahatie se çkado që fitojsha i harxhojsha në qira për banesë, për rrymë e për… në fakt s’fitojsha kurgjo hiç. E sa për ashtu vendosa, thashe4 sa për ashtu apet kthehem unë në Kosovë. Ndoshta dikun ma vonë me atë, njëfarë mendje hajt të kthehem, të shkoj pak në Kosovë pastaj prapë kthehem në Londër. Edhe pse fillimisht shkum për…
Aurela Kadriu: Me nejt.
Veton Nurkollari: Me nejt edhe me jetu aty edhe u vendosëm edhe… po pak.
Aurela Kadriu: Cili vit ka qenë?
Veton Nurkollari: ‘91 nëse s’jam gabim. Ose ‘90 ose ‘91. Menjëherë në fillim të ‘91.
Aurela Kadriu: Po du m’u kthy prape te vendi në të cilin jemi edhe mandej, mandej dalim kështu te të ‘90-tat si periudhë. Jemi në Lumbardh edhe po kom qef veç me na tregu se çka është Lumbardhi për juve? Çfarë kujtime keni në këtë vend? Edhe çka është për Prizrenin sipas jush Lumbardhi?
Veton Nurkollari: Për mu po besoj edhe për shumë njerëz të tjerë sidomos gjeneratës time, a ndoshta edhe për disa gjenerata edhe ma të vjetra se une edhe ma shumë, është vend ikonik, është vend… nuk e di me çka me e krahasu. Thashë edhe ma herët na nuk kemi pasë shumë vende për me dalë këtu, nji prej vendeve ku kemi dalë ka qenë këtu {tregon me gisht në tokë} edhe njëfarë ritmi i daljes ka qenë në kinema mandej në qytet, jo anasjelltas. Domethanë, kemi dalë, kemi pa naj film, mandej kemi dalë në qytet, sidomos verës. Dimrit ajo pak ma ndryshe ka qenë, po rregullisht kemi ardhë këtu, për shkak që rregullisht ka pasë filma interesant edhe në këtë qytet s’ki pasë shumë sene çka me bo. Tek kafiqat e parë kanë nisë m’u hap në fillim të ‘80-tave, por jo në këtë numër çfarë ka. Dy-tri kafiqa je endë prej nji kafiqi në tjetrin, shpejt ka nisë ajo m’u bo monoton. Njerëzit e njejtë t’u nejt në vende të njejta, muhabetet e njejta.
Mu më ka interesu shumë filmi edhe kam ardhë shumë këtu, edhe këtu edhe në atë kinemanë tjetër, të dytë i kam frekuentu mjaft shumë. Kam shumë kujtime prej… disi jam eduku, njëfarë edukate të filmit kam marrë këtu edhe pse s’kam ditë atëherë, nuk është që më ka interesu kështu me analizu filma sene. Po i etshëm për nji lloj të artit edhe ka qenë një art që ka qenë mjaft afër asaj se çka kom pasë une në familje. Se babën fotograf edhe njëfarë ngjashmërie e fotografisë edhe filmit edhe krejt ajo m’u ka dokë disi natyral. Edhe krejt shoqnia jeme krejt kanë qenë do merakli të filmit, kështu që kena ardhë shpesh, nuk ka pasë ndonji tash dikush m’u anku, “A pse po shkojmë në filma?” Shkojshim na në filma, kena ardhë me pa filmin edhe herën e dytë, edhe herën e tretë edhe, edhe…
Si pram, para dy-tri netëve ishte njëfarë emisioni në televizion e pash për, për, për ditën kur ka vdek Tito. Edhe m’u kutju mu ajo ditë {prek kokën me gisht} edhe m’u kujtu pse, nji prej arsyeve pse më kujtohet ajo ditë është që u mbyll ky vendi {tregon me gisht tokën} (qesh). U mbyll për shkak ditë zie, e mbajtën ato ku e di nji javë a dy javë edhe e hekën prej repertoarit filmin Saturday Night Fever, e na shkojshim me pa Saturday Night Fever çdo ditë se dojshim me mësu qysh po lun John Travolta (qesh). Që me mujt ndoshta edhe na me lujt ngjashëm si John Travolta, si lektyrë na ishte edhe vdiq Tito edhe bash në qat’ periudhë filmi ka qenë në repertoar edhe natyrisht e hekën, e ndalun se s’ka qenë… e ndalume, duhesh me majt zi aty nji javë, dy javë nuk e di sa (qesh). Po momente kështu interesante të lidhuna me, me këtë vend.
Aurela Kadriu: Po, të ‘90-tat qysh ju afekton juve ajo që ndodhi në mbarë të ‘90-tat?
Veton Nurkollari: Të ‘90-tat ja nisi si plot sene tjera këtu, njëfarë kështu s’po di qysh me qujt, po kështu njëfarë downward [anglisht – teposhtëze] spirale {e lëviz dorën ngadal poshtë} t’u shku t’u bo ma keq, ma keq e ma jo qasshëm. Bile, bile, deri në atë moment që ty nuk të vike mo merak me ardhë këtu [në Lumbardh], njëfarë segregacioni i çuditshëm ja nisi me ndodh. Ja nisën fillimisht me pru filma, ma shumë filma jugosllav, diçka sërbë. E normalisht, prej filmave erotik ja nisi kinemaja m’u shnëdrru në filma pornografik edhe një periudhë kanë lëshu filma ashiqare, domethanë pornografik filma në pikë të ditës edhe ajo nuk e di unë. Ashtu në kinema ti ki nëpër qytete të mëdha, diku në periferi {tregon me dorë pas vetes}, najfarë rrugice, por jo në qendër të qytetit edhe jo në kinemanë e vetme. Por ajo nuk ka ndodh vetëm këtu, ka qenë nji, nji, nji si me thonë njëfarë, njëfarë ere e shkatërrimit që e kaploi jo vetëm kinemanë por edhe fushat tjera.
Edhe nji prej elementeve ka qenë shmangia prej kështu t’i quaj filmave normal {me gishta bën thonjëza} ose të repertoarit normal edhe, edhe njëfarë switch-i [anglisht – ndryshim] kadal-kadale në distribucion edhe kinema pornografik. Edhe na ja nisëm ngadal-ngadalë me ndërpre me ardh se nuk është që na interesojke me ardh midis qytetit me 700 njerëz me kqyr filma pornografik (qesh), diçka totalisht banal. Edhe në atë moshë, a din, nuk e di çfarë ndjenje osht’ ajo, mundesh me kqyrë pornografi ndoshta si shumica nejrëzve që kqyrin në dhomën e vet, por jo me 100 njerëz, 200 njerëz (qesh), është diçka me të vërtetë… Një herë, dy herë kam pa edhe m’u ka dokë diçka total absurd, thashë, “Qysh mundet ajo?” Edhe ajo ja nisi qashtu ta them një spirale teposhtëze derisa u mbyll mo. U mbyll edhe pak para luftës s’jam sigurt sakt kur o mbyll, qysh o mbyll, po diçka para luftës mo ja nisi mos me punu fare.
Aurela Kadriu: E qysh e keni përmbush qat’ boshllëkun që ju ka kriju fakti që mo Lumbardhi s’ka qenë pikë reference për juve?
Veton Nurkollari: Po a din qysh ato vitet para, qysh me thonë vitet e zymta, fundi i ‘90-tave, prej ‘95 ose tutje nuk jam i sigurt më, duket gati edhe që kom hup memorjen se çka kena bo na. Njëherë e di që ka ekzistu njëfarë ore policore, që na u mbyllshim në shtëpi, diku prej orës pesë apo gjashtë masdite e deri në mëngjes ti s’ke muj me dalë, ashtu që badihava që ka punu kjo. Nëse ka punu, na s’kemi mujt me ardhë me dalë. Ashtu që, çka më kujtohet e kam pasë nji bicikëll për pesë minuta, para pesë {prek dorën për të treguar orën} vrap në shtëpi mos me t’rrok ora policore, mos po t’kap naj polic e plus dajak, plus… qeto jonë senet, po komplet ajo ka qenë njëfarë zymtësie t’u shku tu u bo ma keq e ma keq e dej sa, dej sa erdh lufta.
Aurela Kadriu: A e mbajshit dyqanin çelë në këtë kohë, a ka qenë…?
Veton Nurkollari: Po. Po, po e mbajshim.
Aurela Kadriu: Në çfarë kushte?
Veton Nurkollari: Po, në qato kushte e mbajshim. Para atyne kushteve ka qenë, ka qenë periudha e hiper inflacionit e ato kanë qenë do, do, do, do, do vite kështu kushtimisht {bën me gishta thonjëzat} t’i quaj tepër interesant, ku ti çkado që ke bo ka qenë ose sado që ke fitu u dashtë ato menjëherë me i shndërru në nji valutë të fortë e qujshin, marka, dollarë e sene, por jo m’i lonë dinarë se {përplas duart} i hupshe. Ka qenë njëfarë çmendurie kështu (qesh) me jetu me hiperinflacion, ku kushtojshin senet me miliona, me miliarda, me… E ato paret s’kanë pasë kurrfarë vlere, u dashtë menjëherë, menjëherë me i shndërru në marka. Secili prej neve e ka pasë dikend që i ndrrojke ato paret.
Aurela Kadriu: Shfercera.
Veton Nurkollari: Po, shfercerat e mule vrap te shfercerat. Qato çka i ke fitu 20 marka, 20 marka ndërroji boni marka se mete.
Aurela Kadriu: Dollarë?
Veton Nurkollari: Dollarë, e marka e… Po s’di të ‘90-tat kanë qenë tepër, nji dekadë shumë, shumë (qesh), shumë interesant.
Aurela Kadriu: A ka pasë najfarë lëvizje siç ka qenë në Prishtinë, mujm me diskutu, sikur në Prishtinë me siguru rezistencë paqësore, a ka pasë në Prizren qashtu diçka, najfarë grupi që janë mundu me majt artin, kulturën kundër represionit?
Veton Nurkollari: Pak.
Aurela Kadriu: A keni pasë najfarë shpije, najfarë…?
Veton Nurkollari: Pak, jo shumë. Për sene të mira unë kam udhëtu prej këtuhit në Prishtinë (buzëqesh). Çkado interesant diçka kam hyp në kerr kam shku në Prishtinë, se nuk ndodhke shumë sene interesant në Prizren. Prizreni pak ma i tërhjekun e natyrisht ka pasë rezistencë, ka pasë qysh me thonë lëvizje underground [anglisht – nëntokësore], lëvizje për me mbledhë të holla me i ndihmu shkollat sendet, krejt ajo çka ka pasë në Prishtinë, ka pasë edhe në Prizren sendet, krejt ka qenë disi e lidhur. Po sa i përket artit ma pak.
Aurela Kadriu: E në Prishtinë ku keni shku të ‘90-tat?
Veton Nurkollari: Në Kurriz (buzëqesh).
Aurela Kadriu: Qysh ka qenë Kurrizi për juve?
Veton Nurkollari: Super! (qesh)
Aurela Kadriu: A keni naj kujtim, bash po më intereson, diçka qysh e, qysh e kujtoni Kurrizin, të ‘90-tat?
Veton Nurkollari: Si Nju Jork m’u doke Kurrizi me të kallxu t’drejtën. Une kur visha në Kurriz si Nju Jork me shku, m’u doke super interesant. Thojsha, “Pse në Prizren s’ka nji Kurriz, ndonji vend ku…” shumë underground m’u doke. Bauhaus ka qenë një kafiq i jashtëzakonshëm qaty në hymje para se me hi te, përpara kanë qenë do dyrë të hekrit {shpjegon me duar} e para se me ardhë te dyrtë e hekrit në anën e majtë ka qenë një kafiq kështu krejt i zi, terr, me muzikë super, emrin e ka pasë Bauhaus edhe une prej ktuhit shkojsha në Bauhaus sidomos, po edhe do kafiqa tjerë aty. Atmosfera nëpër kafiqa në Kurriz ka qenë shumë ma e mirë se në Prizren.
Në Prizren i ke pasë do kafiqa që kanë qenë si do ujdhesa aty-këtu njo aty-këtu, i vetmi vend i mirë deri diku i mirë {tregon me dorë djathtas} është një vend që është qujt si Qylani Vjetër ose ku ka qenë Dyshi e një rend i kafiqave, po i cili në një moment, për një moment të shpejt u prish total edhe diku ka mesi i ‘90-tave diku u prish keq edhe kurgjo mo s’funksionojke. Kështu që, une edhe plot do njerëz tjerë këtu s’kishim vend ku me dalë edhe kur dilshim kanë qenë shumë, shumë të njejtë disi. Kështu që, shpesh shkojsha në Prishtinë për shkak se Kurrizi m’u doke, shumë, shumë interesant. Edhe vetëm Kurrizi se vendet e tjera në Prishtinë s’osht’ që ka pasë diçka shumë interesant, po Kurrizi e ka pasë nji atmosferë të hatashme nji kohë, jo tanë kohën, po për nji kohë tepër më ka pëlqy.
Aurela Kadriu: Ku keni qenë gjatë luftës, keni qenë këtu a në Shipni?
Veton Nurkollari: Gjatë luftës veç nja ni javë, javën e parë kam qenë këtu, mandej e gjeta njëfarë mundësie me dalë në Maqedoni, mandej krejt luftën kam qenë në Tetovë. Por shumicën e kohës kam punu me nji kamp të refugjatëve në Stankovec për nji organizatë edhe kam udhëheq njëherë një çerdhe të madhe të fëmijëve, mandej edhe një tjetër. Kështu që, kam qenë njëfarë përgjegjësi për dy çerdhe të fëmijëve (buzëqesh). Për Save the Children kam punu edhe në ditën e parë me, momentin kur ushtria, NATO edhe gazetarët kanë hi, kanë ardhë në Kosovë, unë jam kyç në një ekip të gazetarëve të Gjermanisë edhe kam ardhë këtu në Prizren, natën e parë aty. Ka qenë tepër një moment emocionus me u kthy në qytet.
Aurela Kadriu: Qysh ka qenë mas luftës kur jeni kthy, qatëhere kur jeni kthy në Prizren?
Veton Nurkollari: Krejt në fillim, qato ditët e para ka qenë nji eufori e jashtëzakonshme, eufori që kurrë në jetë s’e kam përjetu edhe nuk ma merr menja që e përjetoj ku me ditë edhe sa jeta me i jetu. Nji, nji… nuk e di, diçka në ajër ka qenë, njerëz të gëzushëm, njëfarë miksi i i i gëzimit të madh, por edhe njëfarë rreziku që ende ekzistojke. I përzim disi, njerëz, njëfarë tollovie, hallakame. Une punojsha me nji ekip të televizionit gjerman, ashtu që më ka ra rasti me intervistu e me… Po mu më ka ra pak me dalë edhe jashtë Prizrenit, nëpër do fshatna, edhe në Gjakovë edhe në Pejë edhe me i pa shkatërrimet edhe vendet e masakrave, seneve, kështu që i kom do, do momente që nuk janë bash të kandshme. Por, nejse, në përgjithësi ajo që mbaj mend ma së shumti është njifarë euforie e hatashme të njerëzve në ajër edhe ni diçka që s’ma merr mendja që përsëritet.
Aurela Kadriu: Ju personalisht shpinë a e keni, a keni pas dëmtime në shpi?
Veton Nurkollari: {pin ujë} Edhe pse na dulëm prej, prej shtëpisë për shkak që kena pasë frikë që do të ketë damtim se shtëpia jeme osht’ gati e ngjitun, pak dhetë metra prej objektit që tregova, objekti, ish-objekti i ushtrisë, i oficerëve të ushtrisë të Jugosllavisë edhe menjëherë me ditën e parë të bombardimeve, menjëherë ja nisën thashethemet se nji prej caqeve [të NATO-s] do të jetë ai vendi. Ashtu që, na një natë vetëm kena nejt në shtëpi edhe të nesërmen qashtu krejt familja shkum te ni shok i ngushtë, u zhvendosëm në pjesën tjetër të qytetit edhe i kalum disa ditë te ata e mandej bashkë, bashkë dulëm. Dikush na lajmroi që ekziston njëfarë gjase me kalu në Maqedoni edhe dulëm pak para se të ndodh Bllaca. Ndoshta nja dhetë orë, dymdhetë orë diçka, metëm na në Bllace por dulëm disi {sikur shtyn diçka duar}, metëm nja 10-15 orë në Bllace po na lëshun maqedonët.
Mandej dëgjova… mandej ja nisa me punu në Stankovec e i dëgjojsha storjet e njerëzve se si kanë mbetë në Bllace edhe ka qenë shumë lehtë me mbetë aty, se njerëzit kanë mbetë. Kanë ardhë deri aty, po kanë mbetë. Mandej u kriju ajo rrëmuja e madhe e Bllacës. Po jo s’ka ndodh diçka, nuk ka ndodh as në lokal, as në shtëpi. Po më duhet me thonë që shumë pak ka ndodh në Prizren. Prizreni është shkatërru ma vonë, vetëm një pjesë e vogël e periferisë së Prizrenit ka pësu damtime prej luftës, mandej një pjesë tjetër është shkatërru në vitin 2004. Në krahasim me qytetet tjera, sidomos une kur kom shku në Gjakovë prej Prizrenit edhe kur kam qenë në Pejë, ajo u konë tmerr. Tek atëherë kam pa se çfarë fati ka pasë qyteti i Prizrenit me, me pshtu.
Aurela Kadriu: Për trazirat e 2004-shit e keni fjalën a po?
Veton Nurkollari: Po mandej trazirat e 2004-shit është shkatërru nji pjesë {tregon me dorë kahjen} e, e nënkalasë e janë djeg plot do shtëpia. Prizreni, domethanë, nji shkatërrim i Prizrenit në fakt ka ndodhë në 2004, jo ‘99-tën.
Aurela Kadriu: Kisha pasë qef tash me diskutu ma gjatë se s’pe di, a ju kom pa najherë që keni folë se qysh, se qysh është ideu Dokufesti? Qysh ka nisë, ka ka ardhë ideja për Dokufestin, s’e di a kemi folë najherë, a kemi lexu najherë për këtë pjesë?
Veton Nurkollari: (qesh) Nuk ma merr menja, se nuk e di që dikush prej neve ka folë kështu. Me siguri është folë ose, ose nga ana ime ose nga ana tjetër kujt, po une muj me t’kallxu pjesën time të tregimit për shkak që ekzistojnë edhe do, do, do nijansa tjera. {pin ujë} Du me t’kallxu qysh kam ardhë une aty. Mu më ka ftu Ali Riza, nji ditë më ka ftu me bisedu diçka tha, “Hajde” tha “ta pijmë nga nji birrë kam diçka me me folë me ty, a je i interesum” edhe ja nisi me folë për nji festival tha, “Çka po ta merr mendja? A kishe qenë për?” Po ja nisi me folë për festival të muzikës (qesh). Qaty më interesoi ma tepër, sesa për film. Shpejt muhabeti u kthy në festival të filmit, po fillimisht kemi bisedu për, për ni diçka që ka të bëjë me muzikë. Po, shpesh thom shumë naiv kena qenë, jo naiv po qaq sa kena qenë naiv, kena qenë edhe kena besu që bon me bo diçka për shkak që krejt muhabeti mandej u kthy në Lumbardh edhe iniciativa me bo diçka përfundojke me njifarë aktivizimi të Lumbardhit.
Nuk kena pasë na ndonji ide madhore, ndonji vizion që mas 15 vjetve, 20 vjetve do të bohet najfarë festivali i madh. Na çka kena dashtë me bo ka qenë me aktivizu këtë vend, kena besu disi që nëse ndodh diçka edhe shfaqen filma, ndoshta vetvetiu ja nisë punën kinemaja edhe na e kena përfundu {ngrit duart}. Na kur e bonëm edicionin e parë harrum na që duhet me bo prapë, për me bo prapë kanë nisë njerëzit me na nguc, “Hej kur keni me bo, qysh keni me bo? Mirë ke ajo”. Për shkak që ne edicionin e parë e bonëm pa, pa kurrfarë pare, të vetmin, të vetmin buxhet që e kena pasë ka qenë 2500 marka të SOROS-it, i vetmi buxhet edhe diçka kemi shtu na aty-këtu sa na u ka dashtë diçka. Krejt ka mujt me kushtu nja, hajt të them nja katër mijë marka s’ma merr mendja ma tepër. Edhe kur, kur u kry nuk kena pasë na ndonji ambicje me bo edhe njo.
Njerëzit, shokët, qeta njerëzit e qytetit ja nisën me na, me na… qysh me thonë, me na prek kapak me thonë, “Hej, kur doni me bo ato, mirë ke”. Mos kish qenë kjo prej njerëzve të tjerë ndoshta, ndoshta edhe nuk e kishim bo edhe nji edicion. Mandej në edicionin e dytë u, u bo pak ma serioz, edhe këto e përsëris shpesh une, edicionin e parë, të dytë tash nuk e di për të tretin. Por, dy edicionet e para jam i bindur asnjeni prej neve që kena bo festivalin s’kena qenë asnjiherë në festival të filmit përpara. Të parin e di qind për qind që njerëzit që e kanë nisë festivalin qaq pa eksperiencë kemi qenë, sa që asnjoni prej neve s’ka qenë para asajna në asnji festival të filmit.
A po kupton, ti çohesh me bo diçka vetëm me njifarë imagjinate se si duhet me u dukë ajo, mirëpo kurrfarë reference nuk kena pasë, tek mandej ja nisëm me udhëtu kapak, dikush na tha, tha, tha, “A doni me shtyp ju katallog? Se” tha “nuk bon me qenë festival i filmit pa katallog”. Ashtu që, na tek në edicionin e tretë shtypëm katallog. Na sot e kësaj dite nuk kena katallog të të të edicionit të parë edhe të dytë, sepse nuk i kena shtyp as nuk kena ditë se si bahet katallogu. Na u dashtë me udhëtu, me pa, me sjellë diçka edhe mandej ato pak me kopju, pak me… Po qishtu, ka qenë njëfarë iniciative e njerëzve kështu pa ndonji ambicje madhore atëherë, më duhet prapë me me me përsëritë. Mandej natyrisht ajo nisi kadal-kadale m’u zhvillu e m’u, na me msu kapak me pa çka janë gabimet e mandej ja nisëm me dalë prej nji vendi në vend tjetër.
Nja dy vjet nuk na ka dhonë leje komuna atëherë me, me vendos edhe nji kinema të hapun {me gisht tregon djathtas} në pllaton ku është tash, nuk na jepke. Unë vet kam shkuar për të biseduar me nënkryetarin e komunës, e prita nja ni orë derisa më pranoi edhe në fund nuk m’pranoi, në fund më tha, “Duhet me prit”. Prita nja ni orë edhe në fund i dul njëfarë pune edhe nuk m’pranoi edhe pse pata caktu edhe nuk na dha. Edhe pse nuk lypshim kurgjo, vendin, po qishtu ka qenë atëherë. S’kanë besu shumë, fonde s’kena pasë prej institucioneve, po nuk e di, së paku nja pesë vjet të para.
Aurela Kadriu: Çka keni qenë t’u bo qatëherë kur e keni marr ftesën prej Ali Rizës, keni qenë në lokal a?
Veton Nurkollari: Po, po, kam punu, kam punu si fotograf.
Aurela Kadriu: E di që keni qenë të përfshim edhe në fushatën për mbrojtjen e Lumbardhit. E di që po kthehemi shumë rreth Lumbardhit po edhe jeta juj njëfarë forme lidhet me Lumbardhin shumë.
Veton Nurkollari: Po, Lumbardhi. Thashë që nji prej arsyeve kryesore pse e kemi nisë atë festival në fakt ka qenë Lumbardhi edhe shumë shpejt kuptum që Lumbardhi është fut në listën e Agjencisë për Privatizim edhe që mund të shitet apo të shndërrohet në ku me ditë çka. Na e nisëm një iniciativë, tash nuk jom i sigurt po është dashtë me qenë viti 2004, është iniciativa e parë për mbrojtjen e Lumbardhit. E bëmë një peticion, i mbledhëm rreth tetë mijë nënshkrime, prodhum disa fletushka, postera, e animum… sidomos këtu në qytet por edhe, edhe jashtë qytetit për nevojën për me mbrojt këtë vendin edhe për mos m’u shit. Edhe mendoj që ajo ka qenë njëfarë iniciative e suksesshme deri me nji moment për mos me u privatizu menjëherë.
Unë mendoj që ai ish-kryetari i komunës i atëhershëm i cili ka qenë iniciator për me, për me rrëzu këtë vend, ka bo nji gabim të hatashëm që i ka kushtu shumë edhe atij {numëron në gishta}, edhe partisë, edhe karrierës tij politike, për shkak që mas disa mujve i ka hup zgjedhjet për, për Kryetar të Komunës edhe ka bo nji gabim që normal nuk bohet para fushatës. Se me siguri nuk ka mendu që mund të mobilizohet një masë kritike kaq e madhe edhe qajo masë kritike mandej mundet m’i kushtu atij me vota, që unë mendoj që i ka kushtu. Gati gabimin e njejtë e ka përsëritë edhe ish-kryetari i Prizrenit i cili prapë, jo ai po, po partia e tij i kanë hup zgjedhjet për shkak që ekziston një sentiment i jashtëzakonshëm i qytetarëve të Prizrenit për këtë vend edhe po më vjen keq që nuk e kanë kuptu ose disa e kanë kuptu, disa nuk e kanë kuptu.
[Këtu ndërprehet intervista]
Po nëse nuk gaboj është viti 2015 edhe disa javë para se t’ja nis edicioni Dokufest, ne kuptuam që Agjencioni për Privatizim i Kosovës e ka fut Lumbardhin në listën e aseteve për shitje që ka qenë edhe një hap, mos ta quaj i gabueshëm por për neve i rrezikshëm edhe në atë moment kemi vendos që konceptin edhe temën edhe krejt të festivalit e sidomos konceptin e hapjes së festivalit ta ndryshojmë komplet, tërësisht. Edhe në vend se një hapje që e kemi parapa e bëmë një hapje në formë të protestës ku unë e lexova një tekst të shkrum nga Shpat Deda së bashku me, me rreth 50 vullnetarë {tregon pas vetes} apo ma shumë nji tekst të inspirum prej Occupy New York. Edhe mas asaj e shfaqëm edhe filmin pak a shumë që ka të bëj me edhe Occupy New York edhe me mënyrat tjera të rezistencës paqësore. Kemi dashtë me tregu që nuk pajtohemi asesi edhe natyrisht kemi ftu edhe aleatë tjerë, qytetarë edhe të gjithë ata që mendojnë sikur na që të na bashkohen për me mbrojt Lumbardhin. Edhe na u bashkun 57 organizata të shoqërisë civile prej krejt Kosovës për një apel që të hiqet Lumbardhi nga lista e aseteve për shitje.
Aty ndodhi, ndodhën disa sende, nji ishte paraqitja e kryeministrit të Shipnisë, Edi Rama në mbyllje të atij edicioni me një porosi për kryetarin e komunës i cili ishte prezent në mbyllje, se “Kryetarët vijnë e shkojnë, po nëse Dokufesti shkon apo nëse Lumbardhi shkon atëhere nuk kthehet”. Edhe mendoj që ka qenë një porosi të cilën fatmirësisht e kanë kuptu edhe kryetari i atëhershëm i Komunës së Prizrenit. Ai ka bërë një prej sendeve të rralla të mira që e mbaj në mend une e që ka inicu shpalljen e e Lumbardhit si, si monument të randësisë të veçantë apo diçka ngjashëm në asamble të Prizrenit e që mandej ka vazhdu me nji, me nji iniciativë që vazhdon edhe deri sot, deri te, deri te, shpallja nga ana e Qeverisë së Kosovës, të heqjes së Lumbardhit komplet nga lista e e e Agjencisë për Privatizim edhe kthimit në pronësi të Komunës së Prizrenit.
Mendoj se është një fitore e jashtëzakonshme e shoqërisë civile edhe e iniciativës edhe uroj që prej këtu e tutje Lumbardhi të kthehet edhe të bëhet një qendër për art, kulturë dhe për rini, ashtu siç në fakt është paramendu edhe qysh është t’u shku. Unë mendoj që së shpejti do të ketë lëvizje edhe shumë ma të mira sa i përket Lumbardhit.
Aurela Kadriu: Çka vazhdoni sot me bo përpos atyre dy javëve që ju shohim shumë në Dokufest?
Veton Nurkollari: Puna jeme në Dokufest kryesisht ka të bëjë me pjesën artistike, sidomos me programin e festivalit. Ashtu që, nji, nji pjesë e konsiderushme e kohës time i shkon asaj. Udhëtoj mjaft, kështu që udhëtoj nëpër festivale tjera, shpesh më ftojnë qesi antar të jurisë. Kështu që, m’ka ra me udhëtu mjaft. Provoj me i imagjinu edicionet tjera se si doken edhe çka duhet me bo edhe, edhe… Po përveç asaj, gjatë, gjatë tanë vitit na punojmë edhe në disa projekte të randësishme që kanë të bëjnë me edukim edhe ma shumë e ma shumë jemi të orientum në, në, në edukim nëpërmjet filmit. Kështu që, kemi inicu rreth 20 klube të kinemasë nëpër shkollat fillore dhe të mesme nëpër krejt Kosovën.
Jemi në proces edhe të krijimit të një manuali për arsimtarë se si duhet të përdoret filmi jashtë kurrikulës. Po ashtu jemi në proces të krijimit të nji databazës rreth 50 filmave edhe klipave nga ata filma e që janë bazë për arsimtarët, përkthime, pyetësor e kësi sene. Që është nji trend në shumë vende të botës e që mendoj edhe këtu do të ketë sukses, për shkak që është inovativ edhe mundëson, mundëson nji qasje ndaj shumë landëve, qofshin histori, sociologji e, e gjuhë edhe me përdorë pjesë të filmit në vend se dërrasës zezë apo nji profesori i cili, i cili vetëm spjegon në një mënyrë që po më doket veç arkaike e që teknologjia edhe avancimi tash e mundëson. Jemi tu kriju nji department komplet në Dokufest i cili po mirret me, me edukim.
Aurela Kadriu: Nëse s’keni diçka me shtu veç ju kisha falenderu shumë për kohën.
Veton Nurkollari: Ju falenderoj për mundësinë!